Tak, jestem mamą. Tak, to słowo kryje w sobie ogrom doświadczeń. Kryje ich tak wiele, że czasem zapominam o tym, że jestem nie tylko matką.

Moja córka przyszła na świat dziesięć lat temu. Zabawne jest to, że czasem trudno jest mi przypomnieć sobie, jak wyglądała codzienność “przed dzieckiem”… tak jakby to było inne życie, inny świat i inny rodzaj problemów.

Wtedy szłam do sklepu i robiłam szybkie studenckie zakupy, dziś – jako mama alergika – znam na pamięć listę składników proszków do prania i potencjalnych alergenów.

Powiększył się tylko zasób moich doświadczeń oraz wiedzy – poznałam też nowe słowa (takie jak w zdaniu: “mamo, słyszę głos padadeszcza”), odkryłam nieznane wcześniej radości, a jednocześnie świat najczarniejszych obaw i przerażających scenariuszy, w których pisaniu stałam się mistrzem, zwłaszcza, gdy budzę się w środku nocy…

Tak, jestem mamą. Tak, to słowo kryje w sobie ogrom doświadczeń. Kryje ich tak wiele, że czasem zapominam o tym, że jestem nie tylko matką. Jestem też po prostu kobietą, fanką Starego Dobrego Małżeństwa, górskich wycieczek i włoskiej kawy. Jestem żoną i przyjaciółką. Jestem córką.

I czasem przychodzą takie chwile, w których konieczna jest podróż do przeszłości, do czasu sprzed narodzin dziecka – nie tylko po to, by poszukać zapomnianych wspomnień, ale po to, by lepiej rozumieć siebie dzisiaj, tu i teraz.

Kim byłaś, zanim zostałaś mamą?

Pamiętasz jeszcze te czasy? Tak, wiem, niekiedy trudno jest to sobie przypomnieć.

Dawno, dawno temu, w krainie mniej lub bardziej szczęśliwego dzieciństwa, żyła sobie mała dziewczynka. Przebierała się w najróżniejsze marzenia. Przymierzała je jak za duże jeszcze buty, stroiła się w korale i suknie, wzdychała do wybranków serca, jeszcze nieznanych, lecz już wytęsknionych. Budowała swoją przyszłość, pełną światła i szczęścia. Wtedy miała jeszcze na to odwagę. A teraz?

Być może rzeczywistość, w której dzisiaj się znajdujesz jest daleka od tego, co wymarzyłaś sobie w dzieciństwie. Bardzo możliwe jednak, że wciąż mieszka w Tobie ta sama mała dziewczynka z ogromnymi pragnieniami, które w pewnym momencie uznałaś za niemożliwe do zrealizowania albo które pozwoliłaś sobie odebrać.

Czy potrafiłabyś nazwać to, za czym najbardziej tęsknisz? Wrócić do marzeń z dzieciństwa – nie tych o zamku z różowej waty cukrowej, ale tych, by czuć się jak księżniczka, piękna i zasługująca na szacunek? Mająca prawo do wielkich pragnień?

Mogę wszystko

Czasami zapominam o swoich marzeniach. Czasami pozwalam, by inni je we mnie zdusili. Nie dzieje się to zazwyczaj w żaden dramatyczny sposób. Najczęściej skrzydła podcinają słowa – zwyczajne, ale celnie skierowane w to, co najbardziej wrażliwe. Ja sama w różnych sytuacjach mojego życia słyszałam czasem komentarze: „że też Ci się chce” albo „ech, znowu wymyślasz”.

Przez długi czas pozwalałam, by te słowa ściągały mnie w dół. Potem jednak spróbowałam nadać im inne znaczenie. Bo przecież „wymyślanie” oznacza nic innego niż kreatywność.

Tak naprawdę, zamiast kolejny swój pomysł torpedować zasłyszanym od innych: „eee tam, wymyślam”, mogę powiedzieć do siebie: „Jestem pełna nowych pomysłów. Jestem kreatywna i przedsiębiorcza – umiem skutecznie działać”.

Chyba nie muszę mówić, który z tych komunikatów działa bardziej pozytywnie. I nie, to wcale nie jest zaklinanie rzeczywistości. To opowiadanie jej własnymi słowami, z szacunkiem dla siebie i swojego potencjału.

Powiedz to inaczej

Może też spróbujesz? Pomyśl o słowach, które podcinają Ci skrzydła. Może słyszysz je od najbliższych, a może sama mówisz do siebie w taki sposób, z przyzwyczajenia. Czym możesz je zastąpić?

Zamiast “nie przesadzaj, znowu dramatyzujesz” możesz przecież powiedzieć: “Jestem wrażliwa, przeżywam mocno zarówno to, co trudne, jak i to, co pełne radości.” Słowo „naiwna” możesz zamienić na “szukająca w innych dobra”. Słowo “słaba” na “ludzka”…

I nie chodzi mi wcale o to, by zaprzeczać temu, że mamy wady i słabości. One są w każdej z nas. Nie są jednak jedyną i pełną prawdą o naszym życiu. Zdarza się przecież, że to, co w nas dobre, zostaje uwięzione w klatce zbudowanej nie z naszych przekonań, ale z osądów innych ludzi, ze stereotypów i schematów.

Próba wyjścia poza takie myślenie może być uwalniająca i to nie tylko dla nas.

Bycie mamą nie jest przecież oderwane od tego, kim jesteśmy, z czym się zmagamy i jakie etykietki dajemy sobie przykleić przez innych. Trenując kilkanaście godzin na dobę mówienie do siebie – bo przecież zdarza nam się prowadzić długie wewnętrzne monologi – wpływamy też na to, w jaki sposób mówimy do innych.

Pewnie każda z nas żałowała choć raz tego, co powiedziała w gniewie czy zniecierpliwieniu do dziecka.

Nazywając swoje wewnętrzne bogactwo i piękno po imieniu, możemy uczyć się zauważania tego również u naszych najbliższych.

Możemy uczyć się mówić: “widzę, że jest ci smutno” zamiast: “przestań się mazać” albo zamiast popędzać zamyślone dziecko kolejnymi komunikatami w stylu: “no, pospiesz się!” docenić jego wrażliwość i zapytać o jego wewnętrzny świat. O jego marzenia, pragnienia i wielkie sprawy, które chowa w sercu.

Skarby i ciężary

Jestem matką. Jestem córką. Jak każda z nas, niosę ze sobą bagaż doświadczeń z przeszłości. Są w nim skarby, dzięki którym mogę się rozwijać i budować swoje dorosłe życie. Są też ciężary, które stają się przeszkodą w byciu tym, kim chciałabym być. Nie wybierałam tego. Są takie rzeczy z przeszłości, których nie mogę zmienić. Nie oznacza to jednak, że nie mam wpływu na moją teraźniejszość.

To, w jaki sposób będą ją kształtować, zależy od wielu czynników. Dla mnie, wierzącej mamy, bardzo ważne jest dostrzeganie w niej obecności Boga. Boga, który jest Ojcem, który mnie stworzył, a więc również obdarował tym, co jest mi potrzebne, by żyć pełnią życia i pomagać w tym również moim najbliższym. On się nie pomylił.

Nie zawsze potrafię w to uwierzyć i nie zawsze chcę o tym pamiętać, dlatego wtedy, gdy nie potrafię umiem spojrzeć na siebie z miłością (i mówić do siebie z miłością!), staram się wracać do tego, co słyszę od Niego.

A On mówi mi: „Nie lękaj się, bo jestem z tobą.” (Iz 43, 5). Zapewnia, że nie pozwoli mi się zachwiać i uchroni mnie od zła (Ps 121). A gdy jest mi bardzo trudno, szepcze prosto do serca:

„Czyż może niewiasta zapomnieć o swym niemowlęciu,
ta, która kocha syna swego łona?
A nawet, gdyby ona zapomniała,
Ja nie zapomnę o tobie.”
(Iz 49,15)

Moc dodawania skrzydeł

Nie udało mi się znaleźć prostej recepty na moje problemy. Jak wiele z nas, borykam się czasem z myślami o tym, że jestem „złą mamą”. Widzę doskonale to, co mi nie wychodzi. Widzę jeszcze lepiej to, jaką mamą chciałabym być i jak wiele mi do tego brakuje.

Wierzę jednak, że jestem wciąż w drodze – mogę stawiać na niej kolejne kroki, czasem potykać się, a niekiedy patrzeć z dumą i radością na to, jak wiele już za mną. Świadomość tego, co niosę jako swój życiowy skarb i jako niechciany bagaż może sprawić, że nie będę bezrefleksyjnie powielać schematów, wdrukowanych we mnie przez dotychczasowe doświadczenia.

Mogę wybierać, w jaki sposób mówię do siebie i powoli się tego uczyć. Mogę wybierać, co jest dla mnie ważne i kogo chcę słychać. Mogę zdobyć się na odwagę, by zetrzeć kurz z dawnych marzeń i jeśli trzeba – przepisać je na nowo, tak by odpowiadały aktualnej domowej rzeczywistości, ale by nie traciły swojej mocy.

Mocy dodawania skrzydeł.

Autorka:

Maja Moller – aktywna zawodowo mama dwójki dzieci, na co dzień dentystka i magister psychologii. Od lat zakochana w swoim mężu, od zawsze i chyba z wzajemnością – w życiu i górach. Autorka bloga Chrześcijańska Mama i autorka książek „Pogoda ducha. Pełna uczuć jesteś boska!” i „Ile lat ma Twoja dusza?”

Źródło: deon.pl
Foto: istock/olesiabilkei/ evgenyatamanenko/ Choreograph/ kieferpix/ kieferpix/ ChayTee/ Vladimir Bolokh

„Dziesięć młodych matek zapytano, co robią w czasie wolnym. Osiem nie zrozumiało pytania, dwie zasnęły w czasie odpowiedzi”. Memy o takiej i podobnej treści biją rekordy polubień w internecie. Może to dlatego, że odrobina humoru pozwala oswoić to, co trudne? A może dlatego, że wielu z nas na własnej skórze odczuło, czym jest zmęczenie i brak możliwości odpoczynku?

„Trzy poziomy zmęczenia: zmęczenie, przemęczenie, macierzyństwo”

Moja córka urodziła się, gdy byłam na piątym roku stomatologii. Wcześniej prowadziłam bardzo intensywne życie: studiowałam na dwóch kierunkach i dorabiałam do stypendium udzielaniem korepetycji.

Mam jednak wrażenie, że dopiero po narodzinach dziecka dowiedziałam się jednak, czym jest prawdziwe zmęczenie.

Okazało się, że można spać łącznie cztery godziny na dobę, zajmować się dzieckiem, a potem jeszcze uczyć się do kolokwium czy przygotowywać się do egzaminów dyplomowych. Po jakimś czasie udało mi się zresztą wypracować dobry system – starałam się w miarę możliwości spać wtedy, kiedy dziecko miało drzemkę.

Kiedy jednak nieco ponad dwa lata później na świecie pojawił się mój syn, ten sposób na zmęczenie okazał się niemożliwy do zastosowania. Oprócz niemowlaka miałam pod opieką bardzo ruchliwą i ciekawą świata dwulatkę. Wtedy jeszcze bardziej doceniłam jedno z najważniejszych odkryć ludzkości: kofeinę.

Czy to w takim razie prawda, że im większa rodzina, tym trudniej odpocząć? Albo że trzeba poczekać, aż dzieci skończą osiemnaście lat, by w końcu się wyspać? Zadałam to pytanie znajomym mamom.

Magda napisała: „Moje doświadczenie uczy, że można odpocząć i jednocześnie rozwijać swoją pasję. Ma to swoją cenę – odpoczywam lub robię to, co kocham, gdy dzieci bawią się chwilę same (w każdej chwili muszę być gotowa, by odłożyć swoje sprawy), albo gdy młodsze dziecko śpi, a starsze jest w szkole – nie zajmuję się wtedy kuchnią, praniem, niczym poza sobą. Poza tym zauważyłam, że wyłączony telewizor i nie zaglądanie co chwilę na Facebooka daje masę czasu”.

Z kolei inna mama słusznie zwróciła uwagę na to, że na ogół nasze rodziny składają się z mamy i taty mieszkających pod jednym dachem. Oznacza to, że tata może raz na jakiś czas przejąć obowiązki mamy i zająć się dziećmi, a ona może wtedy znaleźć czas tylko dla siebie i odpocząć.

Pytanie jednak, czy mama w ogóle potrafi odpoczywać?

„Poszłam umyć głowę – umyłam wannę, umywalkę i ściany. Mam ochotę na herbatę, ale boję się wejść do kuchni”

Zdarzyło Wam się kiedyś pomyśleć w ten sposób? „W końcu wolny dzień! Zrobię pranie, poprasuję, poukładam ubrania w dziecięcych szafach i zabiorę się za porządki w kuchni”.

Domowa codzienność jest pełna Bardzo Ważnych Zobowiązań. Dwie ręce to najczęściej zbyt mało, by ogarnąć wszystko, co domaga się naszej uwagi. Kiedy pojawia się więc chwila wolnego czasu, zawsze znajdzie się coś do zrobienia. Przynajmniej do momentu, gdy mama nie padnie ze zmęczenia.

Na początku każdego lotu samolotem, stewardessy podają informacje na temat zasad bezpieczeństwa. Jest wśród nich zalecenie, by w przypadku dekompresji kabiny i nagłego spadku ciśnienia, założyć maskę tlenową najpierw sobie, a dopiero potem dzieciom.

W pierwszym odruchu postąpiłybyśmy pewnie odwrotnie, próbując zadbać o najbliższych. A jednak, jeśli rodzic nie założy najpierw sobie maski tlenowej, może stracić przytomność. Wtedy nie będzie w stanie pomóc ani sobie, ani innym.

Dlaczego o tym piszę? Bo w naszej podróży przez codzienność też zdarzają się turbulencje. Nie są one tak gwałtowne jak w czasie lotu, a jednak zasady bezpieczeństwa mogą być pomocne również w tym przypadku.

Mama musi zadbać o swój odpoczynek, mimo że czasem w głębi serca czuje, że to egoizm (bo trzeba zatroszczyć się o innych) albo lenistwo (bo tyle jest do zrobienia). Jedna zarwana noc nie odbije się pewnie na naszym zdrowiu, ale chroniczne przemęczenie może mieć złe skutki dla naszego organizmu, nie wspominając o tym, w jaki sposób wpływa na nasze samopoczucie.

To, za co czasem obwiniamy się, myśląc o sobie: „jestem złą matką”, to bardzo często po prostu objawy zmęczenia czy niewyspania.

Żeby zatroszczyć się o innych, musimy mieć na to siły. Wygospodarowanie czasu na odpoczynek (psychiczny i fizyczny) to nic innego, jak nałożenie sobie „maski tlenowej”. Masz do tego prawo. Ba! Twoi najbliżsi też mają do tego prawo.

Jeśli trudno Ci pozwolić sobie na zwolnienie tempa i zadbanie o siebie, pomyśl o tym w ten sposób: wypoczęta mama to lepsza mama. Bardziej cierpliwa, uśmiechnięta, lepiej odnajdująca się w codzienności. I szczęśliwsza.

„Mam wrażenie, że macierzyństwo to część eksperymentu, który ma udowodnić, że sen nie jest ważny w życiu”

Czasami jest tak, że nie mamy wpływu na okoliczności zewnętrzne. Być może część z nas samotnie wychowuje dzieci. Ktoś inny ma męża pracującego za granicą albo obowiązki, z których nie jest w stanie zrezygnować. Rozumiem to dobrze. Sama czasem mam wrażenie, że „staję pod ścianą”.

Zdarzało mi się – dosłownie – płakać ze zmęczenia po przyjściu z pracy, gdy siadałam na schodach w domu i patrzyłam na bałagan w domu jak na kolejną część etatu.

Wydaje mi się jednak, że najważniejsze sprawy dzieją się nie wokół nas, ale w naszej głowie. Jeśli damy sobie prawo do bycia zmęczoną, łatwiej będzie nam pogrupować wszystkie Bardzo Ważne Sprawy na pilne, mniej pilne i mogące poczekać do jutra. Jeśli zaakceptujemy to, że odpoczynek nie jest „marnowaniem czasu” i że zadbanie o siebie to nic innego, jak wyraz miłości do nas samych, może się okazać, że nawet w niesprzyjających okolicznościach jesteśmy w stanie dać sobie trochę luzu.

Żeby odpocząć, warto poprosić o pomoc męża, rodzinę, przyjaciółkę. Jeśli to jednak niemożliwe, może uda Ci się któregoś poranka wypić kawę, nie płacąc jednocześnie rachunków przez internet i nie planując zakupów, ale będąc sama ze sobą.

Może wyjdziesz na spacer bez celu, niespiesznym krokiem. Może odpuścisz generalne porządki, wybierając zamiast tego drzemkę. To małe sprawy, małe kroki, ale czasem nawet takie drobiazgi potrafią dać poczucie przestrzeni i wolności.

„Urlop macierzyński to też praca, tylko szefa trzeba nosić na rękach”

Kiedy kilka dni temu szliśmy z dziećmi na plażę, obserwowaliśmy idących przed nami młodych rodziców. Ciągnęli ze sobą spacerówkę, tocząc nierówną walkę z plażowym piaskiem i próbując nie pogubić po drodze torby, torebki, plecaka, namiotu i całej reszty niezbędnego osprzętu.

„Wypoczynek z dzieckiem to oksymoron” – wyszeptał wtedy mój mąż. I jest w tym trochę racji. A jednak co roku większość wakacji spędzamy razem z dziećmi. Lubimy ten czas. Och, oczywiście – wspomnienia z każdej z wypraw są naprawdę barwne.

Nie da się zapomnieć nagłego ataku choroby lokomocyjnej w autobusie pędzącym między Zakopanem a Krakowem. Nic nie wymaże wspomnień z ulewy w górach, która nie zostawiła suchej nitki nawet na ubraniach na przebranie, szczelnie zapakowanych w plecaku. Jak wielu rodziców, mamy również własne wersje planów miast, które zwiedzamy – zawsze sprawdzamy szlak dostępnych toalet.

Ale te rodzinne wyprawy, mimo że niewiele mają wspólnego z bezczynnym leżeniem do góry brzuchem, są czymś, co w niesamowity sposób cementuje naszą rodzinę. Mamy fantastyczne wspomnienia, a trudności, jakie spotykamy, pokazują jeszcze mocniej, że jesteśmy jedną drużyną.

“Dni płyną wolno, ale lata – szybko”

Podobnie jak w czasie wakacji, również w zwyczajnym życiu – zmęczenie to tylko jedna strona medalu. Druga to wspólnie spędzony czas. To rodzina, miłość i duma z siebie, gdy udaje się sprostać kolejnym wyzwaniom. Nie zawsze jesteśmy w stanie to zobaczyć, bo codzienność czasem przytłacza – i to naturalne.

Jeśli tak właśnie się czujesz, spróbuj popatrzeć, co budują Twoje codzienne wysiłki. To właśnie z nich, jak z puzzli, układasz szczęśliwe dzieciństwo pełne niepowtarzalnych chwil. I możesz być z tego dumna.

Autor: Majka Moller – aktywna zawodowo mama dwójki dzieci, na co dzień dentystka i magister psychologii. Od lat zakochana w swoim mężu, od zawsze i chyba z wzajemnością – w życiu i górach. Autorka bloga Chrześcijańska Mama, współautorka książki „Ile lat ma twoja dusza. Znajdź swoją duchową drogę” i autorka książki „Pogoda Ducha. Pełna uczuć jesteś boska”

Źródło: deon
Foto: istock/ tatyana_tomsickova/ Artfoliophoto/ LightFieldStudios/jacoblund/ Halfpoint/kieferpix

Praca, dom, szkoła. Wywiadówka, zupa, zadanie domowe. Ciasto, odkurzanie, odwiedziny u rodziny. Korepetycje, korki, niespanie. Szalone tempo. Nie wiesz jak zwolnić?

12.223. Dokładnie tyle zachodów słońca widział świat od momentu, kiedy powiększyłam grono tych, którzy po nim stąpają. 12.223 zachody słońca za mną. Ile przede mną? Czy tylko jeden? Czy kolejne 12.000? I czy z moim apetytem na życie nie będzie trochę tak, że ile by ich nie było, będzie mi wciąż za mało?

Dlaczego tak pędzę?

Jestem zapracowaną mamą. Staram się jak mogę godzić pracę zawodową z aktywnym uczestniczeniem w życiu moich dzieci i domowymi obowiązkami. Wplatam w to zaangażowanie w sprawy Kościoła i ewangelizację. Czasu dla siebie – takiego prawdziwego, ze słodkim lenistwem czy odpoczynkiem jest naprawdę niewiele. Nawet na porządny sen zazwyczaj go brakuje.

Mam przez to wrażenie, że życie straszliwie pędzi, że oto kolejny weekend, który minie zbyt szybko, kolejny tydzień, w który wkroczę w biegu, kolejne dni, tygodnie, miesiące.

Może właśnie dlatego pewnego wieczoru, kładąc do snu mojego synka i wyglądając przez okno, poczułam w sercu bolesne ukłucie. Zachód słońca – piękny. Zielone pola, które widzę przez okno, aż po horyzont, na którym rysuje się wieża kościoła i kilka rozrzuconych jak dziecięce klocki domów. Wszystko to skąpane w łagodnym, ciepłym świetle i dopełnione harmonijnym śpiewem ptaków.

Piękno na wyciągnięcie ręki, piękno, które aż prosi, by stać się jego częścią – wsłuchać się w dźwięki wieczoru, przystanąć na chwilę, odetchnąć. Tak wiele razy mi to umknęło. Tak wiele straciłam, pędząc wciąż do swoich spraw…

„Panie Boże” – powiedziałam wtedy – „dlaczego tak musi być? Dlaczego tak pędzę? Dlaczego brakuje takich chwil, kiedy mogłaby po prostu ucieszyć się pięknem, które mnie otacza?…”

Możecie się śmiać, ale usłyszałam wtedy w sercu obietnicę, że to się zmieni. I chociaż w moim rytmie dnia zmieniło się niewiele, mam wrażenie jakby mój Anioł Stróż – lepiej niż niezawodny budzik w moim telefonie – zaczął mi przypominać o tym, by czasem zamiast pod nogi, które pędzą, czy w wypełniony zadaniami terminarz, spojrzeć również w niebo.

Kup tę sukienkę

Możecie się śmiać, ale ja naprawdę od tej pory zaczęłam zauważać zachody słońca. Zaczęłam je kolekcjonować. Nauczyłam się nimi zachwycać i za nie dziękować.

Zaczęłam zauważać piękno, a wraz z nim – cieszyć się drobiazgami.

Okazało się, że plan dnia nie zawali się, gdy w jego trakcie wygospodaruję dziesięć minut na to, by usiąść na świeżym powietrzu, pogapić się w niebo i spokojnie wypić kawę. I podziękować! Okazało się, że spora lista obowiązków i zadań do wykonania wydaje się mniej straszna, gdy zadbam o to, aby nie traktować życia jedynie jak arkusz w Excelu, w którym muszę odhaczyć to, co udało mi się zrobić.

Gdy znajdę też czas, by się nim – życiem, moim niepowtarzalnym życiem! – ucieszyć.

Dzisiaj czeka mnie 12.224 zachód słońca w moim życiu. Nie wiem, ile ich jeszcze przede mną. I choć wierzę mocno, że kiedyś będę je oglądać z innej, bo niebiańskiej perspektywy, tym dzisiejszym zamierzam się ucieszyć tak, jakby był jedynym i niepowtarzalnym, bo w sumie – naprawdę taki jest.

Zamierzam smakować go i delektować się nim bez pośpiechu – nawet jeśli zastanie mnie w pracy, w czasie jazdy samochodem czy przy składaniu prania. Bo tylko ode mnie zależy, czy dam się przytłoczyć obowiązkom, których zawsze jest i będzie za dużo, czy też nauczę się cieszyć drobiazgami pomimo tego, że życie nie wygląda idealnie.

Bo na życie – nawet nieidealne – mam ogromny apetyt.

I uśmiecham się do myśli takich, jak ta wyczytana ostatnio: „Życie jest krótkie. Kup tę sukienkę”. I chociaż nie można na takim myśleniu zbudować całego swojego podejścia do rzeczywistości, warto nauczyć się myśleć podobnie.

Pozwalać sobie czasem na odrobinę luzu i szaleństwa. Patrzeć i dostrzegać piękno. Doceniać i dziękować, przy każdej okazji próbując ćwiczyć się w radości i wdzięczności.

I cieszyć się – po prostu.

Autorka: Maja Moller
Aktywna zawodowo mama dwójki dzieci, na co dzień dentystka i magister psychologii. Od lat zakochana w swoim mężu, od zawsze i chyba z wzajemnością – w życiu i górach. Autorka bloga Chrześcijańska Mama i autorka książek „Pogoda ducha. Pełna uczuć jesteś boska!” i „Ile lat ma Twoja dusza?”

Źródło: deon.pl
Foto: istock/Clovera/ nicoletaionescu/ kieferpix/ PeopleImages