Po ponad 30 latach przymusowej polityki dwójki dzieci Wietnam znosi ograniczenia, próbując odwrócić trend spadającej dzietności. Kraj ten odnotowuje najwyższy na świecie wskaźnik aborcji, w tym także aborcji selektywnych ze względu na płeć.

Zegar demograficzny tyka

Wietnam, kraj komunistyczny, który przez dekady ograniczał liczebność rodzin w imię walki z przeludnieniem, zmienia kierunek. Zgromadzenie Narodowe tego azjatyckiego państwa zatwierdziło poprawkę znoszącą limit dwójki dzieci. Teraz każda para ma prawo decydować o tym, ile dzieci chce mieć i kiedy.

Zmiana wynika z dramatycznie niskiego wskaźnika dzietności – w 2024 roku wyniósł on 1,91 dziecka na kobietę, co jest najniższym wynikiem w historii.

Według ONZ populacja Wietnamu szybko się starzeje. Udział osób poniżej 15. roku życia w całej populacji spadł z 43 do 25 procent. ONZ przewiduje, że przy zachowaniu tych trendów Wietnam osiągnie status „starego społeczeństwa” w zaledwie 20 lat.

Aborcyjna hekatomba

Choć wiele krajów mierzy się dziś z niską dzietnością, Wietnam wyróżnia się szczególnie wysokim wskaźnikiem aborcji – aż 64 na 1000 ciąż kończy się aborcją, co czyni go liderem w tej dramatycznej statystyce. Co więcej, popularne są tam aborcje selektywne ze względu na płeć – w 2024 roku na każde 100 dziewczynek przypadało aż 111 chłopców.

Polityka kontroli urodzeń była wdrażana w Wietnamie od lat 60. XX wieku – początkowo w północnej części kraju, a po jego zjednoczeniu w 1975 roku objęła całe terytorium. W latach 90. stała się obowiązującą linią państwową.

Od „bomby ludnościowej” do zapaści

Wietnam nie jest odosobnionym przypadkiem. Spadek dzietności dotyczy dziś wielu krajów – zarówno rozwiniętych, jak i rozwijających się. W 2000 roku globalna dzietność wynosiła 2,7. W 2023 roku spadła do 2,3 – blisko poziomu zastępowalności pokoleń.

W konsekwencji w wielu rozwiniętych krajach, tak jak w Stanach Zjednoczonych, maleje liczba pracujących, a rośnie liczba emerytów.

Karol Darmoros

Foto: istock/Thirawatana Phaisalratana/

24 czerwca na platformie Disney+ zadebiutuje wyczekiwany serial „Ironheart”, którego akcja osadzona jest w sercu Chicago. Produkcja Marvel Studios opowiada o losach młodej superbohaterki — Riri Williams, genialnej wynalazczyni i następczyni dziedzictwa Iron Mana.

Serial kontynuuje historię rozpoczętą w filmie „Black Panther: Wakanda Forever”, gdzie postać Riri została po raz pierwszy wprowadzona do uniwersum Marvela. Tym razem widzowie zobaczą ją powracającą do swojego rodzinnego miasta — Chicago — by zmierzyć się nie tylko z nowymi zagrożeniami, ale także własną przeszłością.

W rolach głównych zobaczymy m.in. Dominique Thorne jako Riri Williams, a towarzyszyć jej będą Lyric Ross, Manny Montana, Matthew Elam, Anji White, Regan Aliyah oraz Alden Ehrenreich.

Współpraca Marvela z miastem Chicago

Premierze serialu towarzyszy wyjątkowa kampania promocyjna realizowana we współpracy z Biurem Zarządzania Kryzysowego i Komunikacji w Chicago (OEMC) oraz Marvel Comics. Z tej okazji na liniach CTA — szczególnie Red Line — pojawiły się specjalnie oznaczone pociągi z motywem „Ironheart”.

To nie pierwsza taka współpraca — wcześniej OEMC korzystało z popularności postaci Riri Williams, by edukować mieszkańców w zakresie bezpieczeństwa, gotowości na ekstremalne warunki pogodowe oraz zgłaszania podejrzanych aktywności.

“Wykorzystanie lokalnej superbohaterki, której historia rozgrywa się w Chicago, to świetny sposób, by zaangażować społeczność i jednocześnie promować ważne komunikaty dotyczące bezpieczeństwa” – powiedzieli przedstawiciele OEMC.

Nowa twarz świata superbohaterów

Riri Williams, znana jako Ironheart, to postać, która wnosi świeżość i nową perspektywę do świata Marvela. Jej wyjątkowe zdolności inżynieryjne i niezależny charakter szybko zdobyły popularność wśród fanów komiksów, a teraz mają szansę podbić serca jeszcze szerszej publiczności.

Premiera „Ironheart” już 24 czerwca tylko na Disney+ Czy jesteś gotowy, by zobaczyć, jak nowa superbohaterka z Chicago zmienia świat?

Źródło: abc7
Foto: YouTube, Marvel

Nowy gatunek inwazyjnych mrówek, pochodzący z Azji, rozprzestrzenia się w szybkim tempie na terenie Stanów Zjednoczonych, wzbudzając poważne obawy entomologów, ekologów i służb zdrowia publicznego. Azjatycka mrówka żądłowa (Brachyponera chinensis) została zidentyfikowana już w 20 stanach, w tym w Wisconsin i Kentucky.

Małe, ale niebezpieczne

Choć te mrówki mierzą zaledwie kilka milimetrów, mogą stanowić realne zagrożenie dla ludzi i środowiska. Ich użądlenia są bolesne i jadowite, a w niektórych przypadkach mogą prowadzić do reakcji alergicznych, w tym groźnych dla życia wstrząsów anafilaktycznych. W Georgii odnotowano już co najmniej trzy takie przypadki.

Użądlenie wywołuje napadowy ból, który powraca przez wiele godzin, podobnie jak w przypadku niektórych owadów tropikalnych.

Ukryte zagrożenie

Mrówki żądłowe często ukrywają się w ściółce leśnej, próchniejących pniach, drewnie opałowym i ściółce ogrodowej, przez co łatwo mogą zostać przypadkowo przetransportowane i osiedlić się w nowych regionach. Co gorsza, ich kolonie są znacznie mniejsze niż u innych mrówek, co pozwala im niezauważenie zagnieżdżać się w domach i zabudowaniach.

Brachyponera chinensis została sprowadzona do Stanów Zjednoczonych w latach 30. XX wieku. Pojawiła się na wschodnim wybrzeżu Ameryki a obecnie zasięg jej występowania rozciąga się na zachód do Kentucky, Tennessee i Arkansas. Obserwacje potwierdzono także w Waszyngtonie i Wisconsin.

Potrójne zagrożenie dla ludzi i ekosystemu

Według ekspertów z Wydziału Entomologii Uniwersytetu Stanowego Karoliny Północnej, azjatycka mrówka żądłowa stanowi „potrójne zagrożenie”:

1. Zdrowotne – jadowite użądlenia mogą powodować silne reakcje alergiczne.
2. Domowe – łatwo przenikają do budynków mieszkalnych dzięki kompaktowym koloniom.
3. Ekologiczne – agresywnie wypierają rodzime gatunki mrówek i termitów, które pełnią istotną funkcję w ekosystemach, np. w procesach rozkładu materii organicznej.

Co możesz zrobić?

Specjaliści zalecają czujność i ostrożność przy zakupie drewna opałowego, ściółki i produktów ogrodniczych. W razie podejrzenia kontaktu z tym gatunkiem, należy unikać bezpośredniego dotyku i zgłosić znalezisko do lokalnego wydziału ochrony środowiska lub entomologa.

Źródło: nbc, wikipedia
Foto: The photographer