FICO, jedna z najważniejszych firm oceniających zdolność kredytową, ogłosiła istotną zmianę: do wybranych modeli oceny zacznie włączać dane z pożyczek typu „kup teraz, zapłać później” (BNPL). Nowe zasady zaczną obowiązywać od jesieni 2025 roku, a celem jest pełniejsze odwzorowanie sposobu, w jaki konsumenci zarządzają swoimi finansami.

Czym jest „kup teraz, zapłać później”?

„Kup teraz, zapłać później” BNPL to forma krótkoterminowego finansowania, która pozwala rozłożyć zakup — zwykle online — na kilka rat, często bez odsetek. Tę metodę oferują m.in. Affirm, Klarna czy Afterpay, a z roku na rok staje się ona coraz popularniejsza. W 2024 roku 15% dorosłych Amerykanów skorzystało z niej przynajmniej raz.

BNPL przyciąga użytkowników swoją prostotą i dostępnością — dla wielu jest to wygodna alternatywa dla kart kredytowych lub wręcz jedyny sposób na sfinansowanie większego zakupu.

Dlaczego FICO wprowadza tę zmianę?

Do tej pory dane z BNPL nie były brane pod uwagę przy wyliczaniu zdolności kredytowej. Pożyczkodawcy nie widzieli więc wszystkich zobowiązań konsumentów, co mogło prowadzić do przyznawania zbyt wysokiego kredytu – a tym samym zwiększenia ryzyka nadmiernego zadłużenia.

Jakie będą skutki dla konsumentów?

Włączenie danych BNPL do oceny FICO może:

• Poprawić wynik kredytowy osobom, które terminowo spłacają zobowiązania,
• Zaniżyć wynik w przypadku opóźnień w płatnościach,
• Pomóc zbudować historię kredytową osobom, które nie korzystały wcześniej z innych form kredytu.

FICO przeprowadził badania we współpracy z Affirm i ustalił, że dla ponad 85% konsumentów wpływ BNPL na wynik kredytowy wynosił mniej niż 10 punktów – w górę lub w dół. Firma nie podała, jak zmiana wpłynęła na pozostałych 15%.

Eksperci podkreślają jednak, że pojedyncza pożyczka BNPL raczej nie spowoduje dużej różnicy.

Kto korzysta z BNPL najczęściej?

Z danych amerykańskiej Rezerwy Federalnej wynika, że z BNPL najchętniej korzystają:

• osoby o niskich i średnich dochodach,
• kobiety,
• czarnoskórzy i Latynosi,
• millenialsi i przedstawiciele Gen Z.

Średnia wartość takiej pożyczki w 2022 roku wynosiła zaledwie 142 dolary, co pokazuje, że są to raczej mikropłatności niż długoterminowe zobowiązania.

Ograniczenia i zagrożenia

Eksperci ostrzegają jednak, że choć BNPL przypomina karty kredytowe, nie daje takich samych zabezpieczeń. Przykład: klient może nie otrzymać zwrotu środków za anulowany zakup, ale nadal musi spłacać raty pożyczki – czego nie doświadczyłby posiadacz karty kredytowej.

W 2023 r. Consumer Financial Protection Bureau (CFPB) w USA wydało przepisy zrównujące BNPL z kartami kredytowymi pod względem ochrony klienta. Jednak w maju 2025 r. CFPB wycofało się z ich egzekwowania, co może pogorszyć sytuację konsumentów w przypadku sporów lub oszustw.

Co dalej?

FICO planuje stopniowo wdrażać dane z BNPL do wybranych modeli oceny kredytowej już tej jesieni. Firmy takie jak Affirm już zaczęły przesyłać dane do biur kredytowych, a ślad BNPL w raporcie kredytowym będzie coraz bardziej powszechny.

Dla konsumentów to sygnał, że także „niewinne” zakupy na raty mogą wpływać na ich zdolność kredytową – pozytywnie lub negatywnie, w zależności od odpowiedzialności finansowej.

Źródło: npr
Foto: istock/Khaosai Wongnatthakan/tumsasedgars/B4LLS/

Amazon ogłosił, że do sierpnia 2025 roku zamknie aplikację Freevee, przenosząc wszystkie jej treści – w tym oryginalne produkcje, kanały na żywo i filmy z reklamami – do platformy Prime Video. Decyzja jest częścią szerszej strategii uproszczenia oferty streamingowej Amazon.

Co to oznacza dla użytkowników?

Od teraz w aplikacji Freevee pojawia się komunikat informujący, że usługa będzie działać tylko do sierpnia 2025 r., a wszystkie treści można oglądać za darmo (z reklamami) na Prime Video — bez konieczności posiadania płatnego członkostwa Prime.

Dlaczego Amazon zamyka Freevee?

Freevee, wcześniej znane jako IMDb TV, zostało uruchomione w 2019 r. jako darmowa platforma streamingowa z reklamami. Zdobyła popularność dzięki takim tytułom jak Bosch: Legacy czy nominowanemu do Emmy Jury Duty. Oferowała również kanały FAST (Free Ad-Supported Streaming TV) oraz szeroki wybór filmów i seriali.

W listopadzie 2024 r. Amazon zapowiedział wycofanie marki Freevee, by – jak to ujął – zapewnić „prostsze doświadczenia użytkownika” i zintegrować wszystkie treści pod jednym szyldem – Prime Video.

Co się zmieni?

• Wszystkie darmowe treści z Freevee (filmy, seriale, kanały na żywo i oryginały) będą dostępne bezpłatnie w Prime Video – z reklamami.
• Subskrybenci Prime Video nie odczują żadnej zmiany w swoim dostępie do treści.
• Użytkownicy bez subskrypcji również będą mogli korzystać z oferty Freevee, tyle że w nowym miejscu – w darmowej sekcji Prime Video.

Co pozostaje niejasne?

Przedstawiciele Amazon nie podali jeszcze:

• Czy wszystkie programy Freevee zostaną przeniesione w niezmienionej formie.
• Jak dokładnie będą prezentowane darmowe treści w interfejsie Prime Video.
• Czy kanały FAST zachowają swój obecny kształt po migracji.

Źródło: foxbusiness
Foto: Freevee

W zeszłym tygodniu polski Trybunał Konstytucyjny orzekł, że decyzja rządu o zmniejszeniu liczby godzin nauczania religii w szkołach jest niezgodna z konstytucją, ponieważ nie została uzgodniona z Kościołem katolickim. Jednak rząd zapowiada, że najprawdopodobniej zignoruje wyrok, uznając obecny skład Trybunału za nielegalny.

Rząd kontra Kościół

Od września liczba godzin religii w szkołach publicznych ma zostać ograniczona z dwóch tygodniowo do jednej. To jedna z pierwszych reform oświatowych wprowadzanych przez nowy rząd Donalda Tuska – koalicję ugrupowań, która objęła władzę po wyborach w 2023 roku.

Minister Edukacji Barbara Nowacka argumentuje, że obecna liczba godzin lekcji religii to „nadmiar”, który zaburza proporcje między przedmiotami akademickimi, zwłaszcza że religia jest przedmiotem nieobowiązkowym, a frekwencja na lekcjach z roku na rok spada.

Orzeczenie TK: Naruszenie konstytucji i prawa oświatowego

W czwartek Trybunał Konstytucyjny jednomyślnie uznał, że decyzja Minister Nowackiej narusza prawo. Zdaniem sędziów, organizacja nauczania religii wymaga porozumienia między państwem a związkami wyznaniowymi – przede wszystkim Kościołem katolickim.

Trybunał stwierdził, że zmiana została wprowadzona bez konsultacji, co łamie konstytucyjne zasady: legalizmu, lojalnej współpracy państwa z Kościołem oraz poszanowania praw rodziców do wychowania dzieci zgodnie z przekonaniami religijnymi.

Polityczny impas: Rząd nie uznaje wyroku

Mimo wyroku, Ministerstwo Edukacji nie planuje zmiany kursu. Podobnie jak w przypadku dwóch wcześniejszych orzeczeń TK dotyczących religii w szkołach – z listopada 2024 i maja 2025 roku – rząd zapowiada, że nie zastosuje się do decyzji trybunału. Powodem jest uznanie obecnego składu TK za nieważny, ze względu na nielegalne – według ekspertów – powołanie części sędziów przez poprzedni rząd PiS.

Ministerstwo nie skomentowało jeszcze najnowszego orzeczenia, ale według źródeł zbliżonych do resortu, reforma religii w szkołach ruszy zgodnie z planem we wrześniu.

Kościół ostrzega przed konsekwencjami

Episkopat Polski przyjął decyzję Trybunału z zadowoleniem. Rzecznik Konferencji Episkopatu, ks. Leszek Gęsiak, stwierdził, że wyrok potwierdza „konsekwentne stanowisko Kościoła”, który uważa ograniczenie liczby lekcji religii za naruszenie praw wierzących rodziców.

Ks. Gęsiak ostrzegł, że jeśli rząd zignoruje orzeczenie, Kościół „podejmie wszelkie możliwe i dostępne kroki prawne”, w tym na poziomie międzynarodowym. Taki ruch mógłby oznaczać skargę do instytucji Unii Europejskiej lub międzynarodowych trybunałów.

Spór wokół nauczania religii staje się symbolem głębszego konfliktu między świeckim państwem a wpływem Kościoła w Polsce. Reforma edukacji planowana na wrzesień może doprowadzić nie tylko do napięć w szkołach, ale i do dalszej eskalacji sporu o legalność działań Trybunału Konstytucyjnego.

Źródło: NFP
Foto: YouTube, istock/Grzegorz Zdziarski/