Kościół

Wielki Piątek – tajemnica Krzyża i odkupieńczej męki Chrystusa

Opublikowano

2 miesiące temu

dnia

18 kwietnia 2025

Autor:

bwyderka

Wielki Piątek jest dramatycznym dniem sądu, męki i śmierci Chrystusa. To jedyny dzień w roku, kiedy nie jest sprawowana Msza św. Odprawiana jest Liturgia Męki Pańskiej, a na ulicach wielu miast sprawowana jest publicznie Droga Krzyżowa. Wiernych obowiązuje post ścisły.

Wielki Piątek jest w zasadzie pierwszym dniem Triduum Paschalnego. Dni najważniejszych Świąt Kościoła są bowiem liczone zgodnie z tradycją żydowską, od zachodu słońca.

„Jeśli Wielki Piątek jest dniem pełnym smutku, to jednocześnie jest najwłaściwszym dniem dla obudzenia na nowo naszej wiary, dla umocnienia naszej nadziei i odwagi niesienia przez każdego swego krzyża z pokorą, ufnością i zdaniem się na Boga, mając przy tym pewność wsparcia przez Niego i Jego zwycięstwa. Liturgia w tym dniu śpiewa: Witaj, Krzyżu, nadziejo jedyna!” – tak sens liturgii wielkopiątkowej wyjaśniał w jednej z katechez w minionych latach papież Benedykt XVI.

Geneza

Pierwsze liturgiczne obchody Wielkiego Piątku odnotować można w starożytnej Jerozolimie. Wierni gromadzili się przed wschodem słońca przed kolumną biczowania, a później przy grobie, by adorować drzewo Krzyża. W Rzymie pierwsze opisy celebracji Wielkiego Piątku pochodzą z VII w. Pierwszy typ liturgii sprawowany był przez papieża w kościele św. Jana Jerozolimskiego i obejmował odczytanie opisu Męki Pańskiej wg św. Jana, modlitwę powszechną i procesję z relikwiami krzyża.

Drugi typ liturgii był sprawowany w licznych kościołach prezbiterialnych, obejmował lekturę Pisma, adorację krzyża i komunię św., konsekrowaną wcześniej. Ten typ liturgii upowszechnił się w średniowieczu w całej Europie. W późniejszych wiekach upowszechniło się przenoszenie Najświętszego Sakramentu do grobu Pańskiego. W XIX wieku na terenach dawnej Rzeczypospolitej groby Pańskie w kościołach zaczęły nabierać także patriotycznego wymiaru.

Liturgia

Wielki Piątek to dzień Krzyża. Po południu we wszystkich świątyniach katolickich odprawiana jest niepowtarzalna wielkopiątkowa Liturgia Męki Pańskiej. Obowiązuje czerwony kolor szat liturgicznych. Celebrans i asysta wchodzą w ciszy. Przed ołtarzem przez chwilę leżą krzyżem, a po modlitwie wstępnej czytane jest proroctwo o Cierpiącym Słudze Jahwe i fragment Listu do Hebrajczyków. Następnie czyta się opis Męki Pańskiej według św. Jana.

Po homilii w bardzo uroczystej modlitwie wstawienniczej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat, wyrażając w ten sposób pragnienie samego Chrystusa: aby wszyscy byli zbawieni. Centralnym wydarzeniem liturgii wielkopiątkowej jest adoracja Krzyża. Zasłonięty fioletowym suknem Krzyż wnosi się przed ołtarz. Celebrans stopniowo odsłania ramiona Krzyża i śpiewa trzykrotnie: „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata”, na co wierni odpowiadają: „Pójdźmy z pokłonem”.

Po liturgii Krzyż zostaje w widocznym i dostępnym miejscu, tak by każdy wierny mógł go adorować. Jest on aż do Wigilii Paschalnej najważniejszym punktem w kościele. Przyklęka się przed nim, tak, jak normalnie przyklęka się przed Najświętszym Sakramentem. Po adoracji Krzyża z ciemnicy przynosi się Najświętszy Sakrament i wiernym udziela się Komunii.

Grób Pański – polski zwyczaj

Ostatnią – znaną głównie w Polsce – częścią liturgii Wielkiego Piątku jest procesja do Grobu Pańskiego. Na ołtarzu umieszczonym przy Grobie lub na specjalnym tronie wystawia się Najświętszy Sakrament w monstrancji okrytej białym przejrzystym welonem – symbolem całunu, w który owinięto ciało zmarłego Chrystusa. Cały wystrój tej kaplicy ma kierować uwagę na Ciało Pańskie. W wielu kościołach przez całą noc trwa adoracja.

Post ścisły

W Wielki Piątek obowiązuje post ścisły, co w praktyce oznacza, że ograniczamy się do spożycia trzech posiłków, w tym tylko jednego do syta (obowiązuje zdrowe osoby od 18. do 60. roku życia). Oprócz tego, tak jak w każdy piątek, wierni są zobowiązani do wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych (od 14. roku życia).

Nowenna do Miłosierdzia Bożego

Wielki Piątek to pierwszy dzień nowenny przed świętem Miłosierdzia Bożego. Pan Jezus prosił św. Faustynę, aby przez tę nowennę, która polega na odmawianiu przez dziewięć dni Koronki do Miłosierdzia Bożego, przygotować się do uroczystości, w której czcimy Boga w tajemnicy Jego niezgłębionego miłosierdzia. W każdym dniu nowenny można – oprócz odmawiania koronki do Bożego Miłosierdzia – modlić się również słowami, jakie Jezus podyktował na te dni św. Siostrze Faustynie (Dz. 1209–1229).

W Kościołach ewangelickich

Wielki Piątek obchodzony jest w Kościele ewangelicko-augsburskim jako najważniejszy, kulminacyjny dzień roku liturgicznego. Związane jest to z nauką o usprawiedliwieniu z łaski przez wiarę. Wielki Piątek to dzień ciszy, pokuty medytacji słowa Bożego i tajemnicy krzyża. W tym dniu ewangelikom przysługuje dzień wolny od pracy. Tego dnia odprawia się dwa nabożeństwa: poranne i wieczorne.

Wyróżnia je cisza i szczególne skupienie oraz kazanie pasyjne wokół krzyża jako centralnego momentu zbawienia. W Wielki Piątek w kościele sprawowany jest też Sakrament Ołtarza. Wierni gremialnie przystępują wówczas do Komunii św. W tym dniu praktykuje się również post. Jego charakter zależy od osobistego wyboru i tradycji rodzinnej wiernych.

Najbardziej znane misteria wielkopiątkowe na świecie

Wielki Piątek to główny dzień tradycyjnych obchodów Wielkiego Tygodnia w Hiszpanii. W Sewilli tuż po północy na ulice miasta wychodzą najważniejsze pochody: Jezusa Wszechmocnego, Matki Bożej Nadziei i Matki Bożej z bazyliki Macarena. Procesje te już o świcie wracają do swoich kościołów i kaplic, aby zrobić miejsce kolejnym innym procesjom.

W Sewilli funkcjonują 52 arcybractwa, z których każde przemierza miasto w osobnym pochodzie. Łącznie posiadają one ok. 100 „pasos”, czyli scen Męki Pańskiej. Wszystkie „pasos”, niesione na barkach, wychodzą w procesji w ciągu Wielkiego Tygodnia. W Aragonii śmierć Chrystusa zapowiada tradycyjnie bicie setek bębnów. W niektórych hiszpańskich regionach, np. w Kordobie, pali się też tzw. „judasze”.

Uroczyste procesje odbywają się w Wielkim Tygodniu także w Brazylii – w zależności od regionu między Wielkim Wtorkiem i Wielkim Piątkiem. Mężczyźni wychodzą zazwyczaj z kościoła w jednym punkcie miejscowości i niosą z figurą Jezusa dźwigającego krzyż. Kobiety zaś rozpoczynają od innej świątyni podążając za figurą Matki Bożej Bolesnej. W wyznaczonym miejscu, często na głównym placu miasta dochodzi do „bolesnego spotkania Matki z Synem”. Tu kapłan wygłasza homilię. Po zakończeniu kazania formuje się jedna procesja z dwiema figurami, w trakcie której odprawiane jest nabożeństwo Drogi Krzyżowej.

Bodaj najbardziej znane misterium, wystawiane od ponad czterdziestu lat, ogrywa się w mieście Nova Jerusalem w stanie Pernambuco. Bierze w nim udział ok. 500 aktorów, w tym znane postaci życia publicznego. W zeszłych latach w rolę Marii Magdaleny wcielała się np. Miss Brazylii Natalia Guimaraes. Cały spektakl podzielony jest na dziewięć scen rozmieszczonych w różnych punktach miasta, a publiczność przemieszcza się wraz z aktorami. Bierze w nim udział kilkadziesiąt tysięcy osób.

Z kolei na Filipinach w wiosce Cutud, 80 km na północ od Manili, żywy jest zwyczaj dobrowolnego ukrzyżowania w Wielki Piątek. Zazwyczaj poddaje się mu kilkanaście osób. Na kilka godzin przed przybiciem do krzyży półnadzy ochotnicy ubrani w kaptury biczują się bambusowymi prętami i kijami wysadzanymi kawałkami szkła. Mimo dużego stopnia grozy atmosfera jest świąteczna – sprzedawane jest piwo, lody, a nawet pamiątkowe bicze.

Prominentni goście mogą oglądać ukrzyżowanie ze specjalnych platform widokowych. Od lat 60. misterium w Cutud z miejscowej tradycji zmieniło się w atrakcję turystyczną szeroko opisywaną przez media. Ukrzyżowania zaczęto też urządzać w innych częściach Filipin. Kościół katolicki, którego wyznawcami jest ok. 80 procent z prawie 90 mln Filipińczyków, krytykuje krwawą tradycję jako wypaczenie wiary.

Źródło: deon.pl
Foto: istock/artplus/ eric1513/sedmak/Denis-Art/

Powiązane tematy:Triduum P{aschalne ukrzyżowanie Wielki Piątek

Nastepne

Ponad 400 nowych kapłanów zostanie wyświęconych w USA w 2025 roku

Nie przegap

Amerykańscy biskupi apelują do Kongresu o dalsze wspieranie najuboższych

Kościół

“The Face of Jesus”: Nowy dokument zaprasza by spojrzeć w oczy Chrystusa

Opublikowano

16 godzin temu

dnia

3 czerwca 2025

Autor:

bwyderka

Przez wieki ludzie zadawali sobie pytanie: „Jak wyglądał Jezus?” Teraz nowy film dokumentalny — “The Face of Jesus” — podejmuje próbę odpowiedzi, łącząc duchową refleksję z badaniami nad trzema najbardziej znanymi wizerunkami Chrystusa. O ciekawej produkcji, która będzie wyświetlana w amerykańskich kinach tylko dzisiejszego wieczoru, mówi Jezuita, Ojciec Paweł Kosiński.

Producent i reżyser filmu, Jarosław Rędziak, zaprasza widzów w duchową podróż przez dwa tysiące lat historii, od grobu Jezusa w Jerozolimie po Rzym i małą włoską miejscowość Manoppello. Tam znajduje się jeden z najbardziej tajemniczych i zarazem poruszających wizerunków Jezusa — Całun z Manoppello.

Trzy oblicza — jedno przesłanie

Film skupia się na trzech niezwykłych wizerunkach Jezusa:

Całunie Turyńskim — znanym na całym świecie lnianym płótnie z wizerunkiem ukrzyżowanego mężczyzny, przechowywanym w katedrze św. Jana Chrzciciela w Turynie.
Całunie z Manoppello — delikatnym welonie z wizerunkiem twarzy, który według niektórych może przedstawiać zmartwychwstałego Chrystusa.
Wileńskim obrazie Jezusa Miłosiernego — stworzonym na podstawie objawień św. Faustyny Kowalskiej.

Duchowa podróż

“To, co miało być krótkim materiałem, urosło do pełnometrażowego dokumentu. Rozmowy z ekspertami, pielgrzymki i badania pokazały, jak głęboka jest ta tajemnica” – mówi reżyser.

Jarosław Rędziak przyznaje, że inspiracją do powstania filmu była jego osobista więź z Całunem z Manoppello.

Choć mniej znany niż Całun Turyński, Całun z Manoppello zyskał międzynarodową uwagę po wizycie papieża Benedykta XVI w 2006 roku. Nazywany niekiedy „Welonem Weroniki”, ten przezroczysty wizerunek przedstawia twarz z otwartymi oczami i bez śladów krwi — co, według niektórych ekspertów, może wskazywać na przedstawienie Zmartwychwstałego Pana.

Całun Turyński

W trakcie realizacji filmu Rędziak miał okazję zobaczyć oryginalny Całun Turyński – to wydarzenie głęboko nim wstrząsnęło. “Widać na nim ogromne cierpienie. Krew, rany, ślady biczowania… Trudno się na to patrzy, ale nie da się zapomnieć” – wspomina.

Ikona Miłosierdzia

Trzeci z omawianych wizerunków to obraz Jezusa Miłosiernego, namalowany w 1934 roku przez Eugeniusza Kazimirowskiego według wskazówek św. Faustyny Kowalskiej. Obraz ten – z Jezusem błogosławiącym i promieniami wychodzącymi z Jego serca – stał się symbolem Bożego Miłosierdzia, a druga niedziela po Wielkanocy została ogłoszona przez Watykan Niedzielą Bożego Miłosierdzia.

Jezus Miłosierny, obraz Eugeniusza Kazimirowskiego, 1934 rok

Oblicze, które mówi o miłości

Jarosław Rędziak podkreśla, że nie chodzi tylko o rekonstrukcję wyglądu Jezusa, ale o duchowe doświadczenie. “To szansa, by przez półtorej godziny patrzeć w oczy Boga“ – mówi.

Film “The Face of Jesus” będzie wyświetlany w kinach w Stanach Zjednoczonych tylko dzisiejszego wieczoru.

Źródło: cna
Foto: Sonovision, Eugeniusz Kazimirowski, YouTube

Czytaj dalej

Kościół

Casa Polonia atrakcyjną ofertą dla Polaków na Jubileusz Młodych

Opublikowano

22 godziny temu

dnia

3 czerwca 2025

Autor:

bwyderka

Około 20 tysięcy młodych ludzi z Polski spodziewanych jest na tegorocznym Jubileuszu Młodych w Rzymie na przełomie lipca i sierpnia. Na polską młodzież w Wiecznym Mieście czekać będzie wiele wydarzeń towarzyszących – koncerty, spotkania z gwiazdami, katechezy znanych kaznodziejów, Eucharystia. Wszystko to w ramach projektu Polski Rzym Casa Polonia, do którego można się już zapisywać.

Setki tysięcy młodzieży z całego świata spodziewane są na tegorocznym Jubileuszu Młodzieży, który potrwa od 28 lipca do 3 sierpnia w Rzymie. Dla polskich uczestników przygotowywany jest projekt Polski Rzym Casa Polonia, organizowany przez Krajowe Biuro Organizacyjne Światowych Dni Młodzieży.

Atrakcyjne wydarzenia duchowe i kulturalne

W Casa Polonia młodzi będą mogli doświadczyć poczucia jedności, a także wziąć udział w atrakcyjnych wydarzeniach” – mówi Vatican News ks. Tomasz Koprianiuk, dyrektor Krajowego Biura Organizacyjnego ŚDM. Zaplanowano między innymi katechezy Roku Jubileuszowego, które poprowadzą znani kaznodzieje dominikanie, o. Tomasz Nowak oraz o. Adam Szustak. Będzie Eucharystia z udziałem kardynałów. Będą też koncerty, na których wystąpią znani, topowi artyści i influencerzy.

„Ze znanych postaci przybędzie Roxana Węgiel, Magda Bereda, influencer Wojciech Czubla – Ślimak na Pustyni. Franciszek Kofta będzie prowadził wydarzenia jako konferansjer. Będzie zorganizowana strefa TikToka i studio telewizyjne, gdzie można będzie podzielić się swoimi doświadczeniami, stworzona zostanie strefa Lednicy, będzie też punkt Wojska Polskiego oraz oddawania szpiku kostnego, dzięki współpracy ze specjalistami transplantologii” – wylicza ks. Tomasz Koprianiuk.

Tysiące młodych

Dodaje, że w Casa Polonia weźmie udział także wielu biskupów z Polski – obecnie zarejestrowanych jest 22, a także ponad 400 księży i ponad 100 sióstr zakonnych.

„Otwarcie naszego wydarzenia nastąpi 30 lipca, zarejestrowanych na Casa Polonia obecnie jest już około 5 tysięcy młodych ludzi, a spodziewamy się przyjazdu 20 tysięcy młodych osób z Polski” – mówi ks. Tomasz Koprianiuk.

Dodaje, że organizując Polski Rzym Casa Polonia biuro ŚDM miało na uwadze bezpieczeństwo młodzieży oraz wypełnienie jej czasu przez cały tydzień trwania Jubileuszu Młodych. Dykasteria ds Ewangelizacji nie przewidziała festiwali dla młodzieży, poza wydarzeniami o charakterze religijnym, w tym czuwaniem z Ojcem Świętym 2 sierpnia i Mszą św. pod przewodnictwem Papieża Leona XIV 3 sierpnia.

„Dla tych, którzy przyjeżdżają i chcieliby uczestniczyć także w innych atrakcjach Polski Rzym Casa Polonia jest odpowiedzią” – dodaje ks. Koprianiuk.

Polacy doceniani

Roberto Alesio, włoski doradca Krajowego Biura Organizacyjnego ŚDM uważa, że Polski Rzym Casa Polonia będzie ważnym wydarzeniem w trakcie Jubileuszu Młodych. „Polacy zawsze stanowią liczne grupy w czasie wydarzeń w Rzymie i Watykanie, a we Włoszech, wśród władz Rzymu widzi się duże uznanie wobec polskiego kościoła i polskich pielgrzymów” – mówi Alesio.

Dodaje, że dzięki współpracy z władzami Wiecznego Miasta udało się znaleźć zakwaterowanie dla uczestników Casa Polonia w Instytucie Gerini. Tam również będzie punkt kontaktowy dla chętnych.

„Władze Rzymu są bardzo zadowolone. Będziemy w Casa Polonia gościć ważne osoby” – dodaje Roberto Alesio.

Wciąż można się zapisywać do Casa Polonia. Jak mówi ks. Tomasz Kuptrianiuk, należy to robić za pośrednictwem formularza kontaktowego na stronie sdmpolska.pl.

Koszt całkowity wynosi 60 euro.

Ks. Paweł Rytel-Andrianik, Wojciech Rogacin – Watykan

Foto: YouTube, Vatican Media

Czytaj dalej

Kościół

Robert Royal o nowych obliczach męczeństwa chrześcijan w XXI wieku

Opublikowano

2 dni temu

dnia

2 czerwca 2025

Autor:

bwyderka

Według Roberta Royala, autora książki The Martyrs of the New Millennium, natura chrześcijańskiego męczeństwa uległa zasadniczej zmianie w XXI wieku. W wywiadzie dla programu „The World Over with Raymond Arroyo” Royal podkreślił, że główne zagrożenie dla chrześcijan przesunęło się z totalitarnych reżimów XX wieku na radykalny islam, przemoc karteli, autorytarnych władców i ideologiczne ataki w krajach zachodnich. Mówi o nich Ojciec Paweł Kosiński SJ.

Afryka: epicentrum współczesnego męczeństwa

Robert Royal wskazuje, że Afryka Subsaharyjska, w szczególności Nigeria, stała się jednym z głównych ognisk prześladowań chrześcijan. „Od listopada ubiegłego roku radykalni islamiści mogli zabić nawet 2000–3000 chrześcijan w Nigerii” – szacuje autor.

Tylko w ostatni weekend islamscy bojownicy z pasterskiego ludu Fulani zaatakowali kilka wiosek, mordując blisko 40 osób, z czego większość stanowili chrześcijanie. Porwano również księdza katolickiego i zakonnice. Te dramatyczne wydarzenia potwierdza organizacja Truth Nigeria, dokumentująca przemoc i korupcję w kraju.

Ameryka Łacińska: księża na celowniku

Wbrew pozorom to nie Bliski Wschód, ale Meksyk jest dziś – według organizacji monitorujących prześladowania duchownych – najniebezpieczniejszym krajem na świecie dla katolickiego księdza. „To wynik działań karteli narkotykowych i grup przestępczych” – mówi Royal. Księża, którzy sprzeciwiają się ich działalności, stają się celem ataków.

W Nikaragui z kolei męczeństwo ma charakter polityczny. Reżim Daniela Ortegi i jego żony Rosario Murillo systematycznie prześladuje Kościół katolicki – zamyka media, aresztuje i wypędza duchownych oraz ogranicza działalność religijną.

„To nie ideologia, ale rodzinna tyrania walcząca z Kościołem jako ostatnią ostoją oporu” – komentuje Royal.

Chiny: kontrola bez przelewu krwi

Sytuacja w Chinach różni się od brutalnych represji, ale nie oznacza wolności religijnej. „Kościół katolicki zawarł z komunistycznym reżimem fatalną umowę” – mówi Robert Royal, odnosząc się do porozumienia Watykanu i Pekinu ws. mianowania biskupów, ostatnio przedłużonego w październiku 2024 r.

Choć skala otwartych represji zmalała, Kościół wciąż pozostaje pod kontrolą Partii Komunistycznej, która umieszcza portrety Prezydenta Xi w świątyniach i ingeruje w treść Ewangelii. Zdarzają się tu tajemnicze zaginięcia biskupów, a także nakładane są ograniczenia w praktykowaniu wiary i działalności duszpasterskiej.

Zachód: subtelne formy prześladowań

Choć chrześcijanie w Europie i Ameryce Północnej nie muszą obawiać się egzekucji, Robert Royal ostrzega przed rosnącą nietolerancją i dyskryminacją ideologiczną. Organizacje takie jak Obserwatorium Nietolerancji i Dyskryminacji Chrześcijan w Europie dokumentują setki incydentów rocznie – od profanacji kościołów po fizyczne ataki i działania prawne.

W USA narasta presja, by tradycyjne nauczanie chrześcijańskie klasyfikować jako „mowę nienawiści”, zwłaszcza w kontekście tematów bioetycznych, seksualności i tożsamości płciowej.

Nowa era męczenników

Robert Royal przypomina, że męczeństwo chrześcijańskie nie należy tylko do historii. Jego książka The Martyrs of the New Millennium dokumentuje setki przypadków współczesnych świadków wiary, którzy – w różnych zakątkach świata – płacą najwyższą cenę za wierność Ewangelii.

„To już nie jest problem jednej epoki czy regionu. Męczeństwo chrześcijańskie ma dziś charakter globalny, a zagrożenia przybierają różne formy – od brutalnej przemocy po ideologiczne wykluczenie” – podsumowuje autor.