Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych odrzucił w poniedziałek wniosek o ponowne rozpatrzenie i potencjalne uchylenie przełomowego orzeczenia z 2015 roku w sprawie Obergefell v. Hodges, które zalegalizowało małżeństwa osób tej samej płci w całym kraju.

Decyzja sądu kończy wieloletnią batalię prawną Kim Davis, byłej urzędniczki powiatu Rowan w stanie Kentucky, która po orzeczeniu z 2015 roku odmówiła wydawania licencji małżeńskich parom jednopłciowym, powołując się na swoje przekonania religijne.

Kim Davis ponownie przegrywa w sądzie

Davis, która w 2015 roku trafiła na nagłówki mediów w całym kraju po odmowie wydania licencji, zwróciła się do Sądu Najwyższego o uchylenie nakazu sądu niższej instancji. Nakaz ten zobowiązywał ją do zapłaty 360 000 dolarów odszkodowania i kosztów prawnych parze, której wcześniej odmówiła prawa do zawarcia małżeństwa.

Jej prawnicy argumentowali, że Davis działała zgodnie z sumieniem i że orzeczenie Obergefell zostało błędnie wydane. Wskazywali przy tym na słowa sędziego Clarence’a Thomasa, który w przeszłości krytykował tę decyzję i sugerował, że powinna zostać ponownie rozpatrzona.

Brak poparcia dla rewizji orzeczenia

W poniedziałkowej decyzji żaden z dziewięciu sędziów nie poparł wniosku Davis o ponowne otwarcie sprawy. Choć Thomas — autor głośnego zdania odrębnego z 2015 roku — ponownie skrytykował wyrok w sprawie Obergefell, nie wezwał tym razem do jego formalnego unieważnienia.

Prezes Sądu Najwyższego John Roberts i sędzia Samuel Alito, którzy również sprzeciwiali się legalizacji małżeństw jednopłciowych w 2015 roku, pozostali powściągliwi. Roberts nie komentował sprawy publicznie od czasu tamtego głosowania, a Alito, mimo że nadal uważa decyzję za błędną, przyznał ostatnio, że jej uchylenie nie jest obecnie przedmiotem rozważań sądu.

Sędzina Amy Coney Barrett, która dołączyła do składu Sądu Najwyższego już po wydaniu orzeczenia Obergefell, stwierdziła wcześniej, że choć są sytuacje, w których sąd może korygować wcześniejsze błędy – jak w sprawie Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization z 2022 roku, która uchyliła konstytucyjne prawo do aborcji – to małżeństwa osób tej samej płci stanowią odrębną kategorię.

„Miliony ludzi oparły swoje życie na tej decyzji, zawierając małżeństwa i zakładając rodziny” – zauważyła Barrett w jednym z wcześniejszych wystąpień.

Długa batalia prawna i polityczna

Kim Davis, była urzędniczka powiatu Rowan, odmówiła wydawania licencji małżeńskich parom tej samej płci tuż po orzeczeniu Obergefell v. Hodges, tłumacząc to przekonaniami religijnymi. Jej działania doprowadziły do kilku pozwów i szerokiej debaty na temat wolności sumienia urzędników publicznych.

W 2015 roku Kim Davis została skazana za obrazę sądu po tym, jak wielokrotnie zignorowała nakazy federalne zobowiązujące ją do wydawania licencji. Została zwolniona po kilku dniach, gdy jej współpracownicy zgodzili się wydawać licencje bez jej podpisu.

W odpowiedzi na kontrowersje władze stanu Kentucky zmieniły prawo, usuwając nazwiska urzędników powiatów z formularzy małżeńskich, aby uniknąć podobnych konfliktów w przyszłości.

Davis ubiegała się o reelekcję w 2018 roku, jednak przegrała wybory.

Symboliczny, ale znaczący sygnał

Odrzucenie wniosku Kim Davis przez Sąd Najwyższy jest postrzegane przez ekspertów prawnych jako potwierdzenie stabilności orzeczenia z 2015 roku. Mimo że kilku konserwatywnych sędziów w przeszłości krytykowało decyzję Obergefell, poniedziałkowe postanowienie sugeruje, że obecny skład sądu nie zamierza kwestionować prawa do małżeństwa osób tej samej płci.

Źródło: AP
Foto: Fred Schilling, Collection of the Supreme Court of the United States, YouTube, istock/Amy Sparwasser/

Visa i Mastercard ogłosiły w poniedziałek zawarcie proponowanego porozumienia, które ma na celu obniżenie opłat ponoszonych przez sprzedawców za transakcje kartami kredytowymi. Ugoda może zakończyć trwający od dwóch dekad spór sądowy między sieciami płatniczymi a amerykańskimi detalistami.

Niższe opłaty, ale ograniczony efekt

Zgodnie z warunkami ugody, obie firmy zgodziły się obniżyć tzw. opłaty interchange o około 0,1 punktu procentowego dla większości transakcji kartami kredytowymi w USA – na okres pięciu lat.

Dziś opłaty te, pobierane od sprzedawców przy każdej transakcji, wynoszą zwykle od 2% do 2,5% wartości zakupu. Zmiana może wydawać się niewielka, jednak przy milionach transakcji oznacza setki milionów dolarów oszczędności dla firm handlowych i – pośrednio – dla konsumentów.

Opłaty interchange są jednym z największych kosztów operacyjnych sprzedawców i – jak argumentuje National Retail Federation (NRF) – przyczyniają się do wyższych cen towarów i usług, zwiększając presję inflacyjną na amerykańskie gospodarstwa domowe.

Krytyka ze strony branży detalicznej

NRF i inne organizacje branżowe uznały jednak proponowaną redukcję za niewystarczającą. Stephanie Martz, dyrektor operacyjna i główna radczyni prawna NRF, przypomniała, że opłaty za transakcje kartami wzrosły ponad trzykrotnie od 2010 roku, osiągając średnio 2,26% w 2023 roku. Jej zdaniem nowa ugoda nie rozwiązuje problemu strukturalnego i powinna zostać odrzucona.

Podobne stanowisko zajęło Narodowe Stowarzyszenie Sklepów Spożywczych (NACS), które stwierdziło, że porozumienie „nie przyniesie realnych korzyści sprzedawcom ani konsumentom”, a jedynie zapewni Visa i Mastercard ochronę prawną przed przyszłymi pozwami i zarzutami o praktyki antykonkurencyjne.

Visa i Mastercard bronią porozumienia

Przedstawiciele Mastercard poinformowali, że ugoda jest „najlepszym rozwiązaniem dla wszystkich stron”, zapewniającym „większą przejrzystość, elastyczność i ochronę konsumentów”. Firma podkreśliła, że porozumienie szczególnie ułatwi działalność mniejszym sprzedawcom, którzy zyskają niższe koszty i uproszczone zasady akceptacji kart.

„Dzięki tej umowie możemy skupić się na tym, co najważniejsze – dostarczaniu klientom i przedsiębiorcom lepszych doświadczeń płatniczych oraz poczucia bezpieczeństwa” – przekazał Mastercard.

Visa również broni ugody, twierdząc, że zapewni ona „znaczącą ulgę finansową i większą kontrolę nad sposobem akceptowania płatności”.

Jednym z kluczowych zapisów umowy jest złagodzenie tzw. zasady „honor all cards”, która zmuszała sprzedawców do akceptowania wszystkich kart danej sieci. Po zmianach sprzedawcy będą mogli zdecydować, czy akceptować np. tylko karty konsumenckie lub biznesowe, a także standardowe albo premium.

Nadal jednak nie będą mogli wybierać kart według banku – np. akceptować kart Chase Visa, a odrzucać kart Citi Visa.

Długa batalia sądowa dobiega końca

Proponowana ugoda musi zostać zatwierdzona przez sąd federalny w Dystrykcie Wschodnim Nowego Jorku, zanim wejdzie w życie. Oczekuje się, że stanie się to pod koniec 2026 lub na początku 2027 roku.

Porozumienie zakończyłoby 20-letni spór między Visa i Mastercard a tysiącami amerykańskich sprzedawców, którzy od 2005 roku zarzucali im ustalanie zbyt wysokich opłat i ograniczanie konkurencji w sposobie przyjmowania płatności.

Żadna z firm nie przyznała się do jakichkolwiek naruszeń prawa.

Źródło: foxbusiness
Foto: istock/Wiphop Sathawirawong/Ake Ngiamsanguan/

W obliczu utrzymująco się wysokich cen żywności, amerykańscy detaliści – w tym Walmart, Target, ALDI, Amazon i Lidl – wprowadzają specjalne świąteczne promocje, oferując znacznie tańsze zestawy na Święto Dziękczynienia. Inicjatywa największych sieci spożywczych zwróciła uwagę administracji Prezydenta Donalda Trumpa, który publicznie pochwalił Walmarta za obniżki.

„Walmart właśnie ogłosił, że koszt standardowego posiłku na Święto Dziękczynienia jest o 25% niższy niż rok temu. Czyż to nie wspaniałe? To wielka sprawa” – powiedział Trump podczas przemówienia na America Business Forum w środę.

Taniej na Święto Dziękczynienia

Walmart – największy prywatny pracodawca w USA – zapowiedział powrót corocznego koszyka świątecznego, obejmującego 20 produktów marek krajowych i własnych, w tym popularnego indyka Butterball. Zestaw przeznaczony jest dla 10 osób i kosztuje mniej niż 40 dolarów, czyli około 4 dolary na osobę.

Sieć podkreśla, że promocja ma pomóc rodzinom zmagającym się z rosnącymi kosztami życia. Według danych Biura Statystyki Pracy (BLS), ceny żywności przygotowywanej w domu wzrosły w ciągu roku (do września 2025 r.) o 2,7%, a w latach 2020–2024 łącznie aż o 23,6%, przewyższając tempo ogólnej inflacji, która w tym okresie wyniosła 21,2%.

Giganci handlu konkurują o świątecznych klientów

Wysoka inflacja zmusza sieci handlowe do kreatywnych sposobów przyciągania klientów. W ostatnich latach Święto Dziękczynienia stało się polem rywalizacji między największymi sprzedawcami, którzy co roku oferują tańsze zestawy świąteczne.

Target ogłosił w środę, że jego tegoroczny zestaw dla czterech osób jest tańszy niż kiedykolwiek wcześniej. Kompletna kolacja kosztuje poniżej 20 dolarów, co daje ok. 5 dolarów na osobę.

ALDI – sieć znana z agresywnej polityki cenowej – rozpoczęła świąteczną promocję już w październiku. Jej zestaw dla 10 osób kosztuje ok. 40 dolarów, czyli o 7 dolarów mniej niż rok temu. Oferta obowiązuje do końca grudnia.

Amazon także dołącza do wyścigu cenowego, oferując od połowy listopada zestaw dla pięciu osób za 25 dolarów. Promocja potrwa do 27 listopada. Natomiast Lidl przygotował świąteczny posiłek dla 10 osób w cenie poniżej 36 dolarów, obejmujący pełen zestaw tradycyjnych dań – od indyka po ciasto dyniowe. Oferta ważna jest również do 27 listopada.

Inflacja wciąż obciąża amerykańskie gospodarstwa domowe

Pomimo spowolnienia inflacji, koszty żywności nadal pozostają kluczowym problemem dla milionów Amerykanów. Eksperci zwracają uwagę, że choć ceny nie rosną już tak szybko jak w 2022 roku, poziom bazowy pozostaje wysoki.

Według ekonomistów, agresywne promocje dużych sieci detalicznych mogą tymczasowo złagodzić presję na portfele konsumentów, ale jednocześnie podkreślają one, jak mocno inflacja wpłynęła na codzienne wydatki Amerykanów.

Źródło: foxbusiness
Foto: Aldi, istock