Każda kobieta lubi dbać o siebie. Kobiece kosmetyczki z pewnością są większe i cięższe od męskich. Częściej liczymy kalorie, ilość i jakość spożywanych produktów. Kobiety częściej są bywalczyniami ośrodków SPA oraz gabinetów kosmetycznych. Mają także więcej kompleksów i systematycznie odnajdują kolejne mankamenty urody do poprawy. Tylko czy zawsze są one adekwatne do rzeczywistości?

Nowy problem

Spora grupa kobiet twierdzi, że źle się czuje bez makijażu i bez niego nie wyjdzie z domu. Można by się zastanawiać czy taka sytuacja już zakrawa o problem. To, że kobieta lubi dobrze wyglądać, że o siebie dba, to nie jest żaden kłopot. Problem pojawia się wtedy, gdy kobieta wyjście z domu uzależnia od tego, czy ma makijaż i do aspektu swojego wyglądu przywiązuje zbyt wielką wagę, kiedy wygląd i uroda stają się priorytetem. Dbanie o siebie jest wyrazem troski o zdrowie i szacunki do własnego ciała. Tym bardziej, że obraz własnego ciała jest jednym z elementów budujących obraz siebie. Wygląd jest odzwierciedleniem tego jaki mamy stosunek do siebie. Jeżeli jednak ta kwestia determinuje nasze samopoczucie i tylko na tym budujemy naszą samoocenę, to mamy kłopot, bo nie da się wyglądać idealnie. Pytanie, które stawia się psychologom dotyczy granicy pomiędzy normalną dbałością o siebie a uzależnieniem. Terapeuci coraz częściej używają sformułowania: uzależnione od piękna, które stawiają obok zakupoholizmu (w przypadku kobiet dotyczy głównie kupowania ubrań) czy uzależnienia od operacji plastycznych, które właściwie stanowią niekiedy jeden z elementów problematyki uzależnienia od piękna.

Znaczna część kobiet robi make-up, by np. zakryć mankamenty skóry. Jest jednak spora grupa fanek makijażu, która traktuje makijaż jako swoistą maskę, bez której nie jest w stanie pokazać się światu. Zdarza się, że kobieta wpada w panikę, gdy mąż wejdzie do łazienki zanim ona skończy makijaż, albo zobaczy ją nago, co powoduje skrępowanie, bo wiele z nas ma po prostu kompleksy. Znów rodzi się pytanie, czy taka reakcja to sygnał, że mamy kłopot? Z pewnością problem pojawia się wówczas, gdy kwestię wyglądu i urody kobieta zaczyna traktować obsesyjnie i zupełnie nie akceptuje swojego naturalnego wyglądu.

Dlaczego tak się dzieje?

Jak grzyby po deszczu rosną strony internetowe, programy i akcje poświęcone zdrowemu odżywianiu się, dbaniu o zdrowie i kondycję, byciu fit, eko i active. Zachęcają do tego znani i lubiani, prześcigając się w kuchni lub na siłowni w kolejnych strategiach jak jeść i chudnąć, pracować i mieć czas na trening, kupować zdrowo i tanio, być piękną i wiecznie młodą.

Portale społecznościowe roją się od zdjęć umięśnionych brzuchów, jędrnych pośladków, twardych bicepsów, ukształtowanych tricepsów, podpierając się spektakularnymi metamorfozami „przed i po”. Wszystko jest możliwe, głoszą ich autorzy, trzeba tylko chcieć. W sumie i prawda, ale nawał informacji, którymi przeciętna kobieta jest bombardowana sprawia, że taki właśnie ideał kobiecego piękna: młoda, zdrowa, szczupła, umięśniona i wysportowana.

Problem w tym, że kobiety, bardziej niż mężczyźni, są narażone na konsekwencje niespełniania wymagań kulturowego ideału – wzorca z wyretuszowanych zdjęć, które potrafią wyryć sobie jako cel do osiągnięcia. Jeżeli ich wygląd od niego odbiega, więcej uwagi i energii poświęcają na kształtowanie go zgodnie z wszechobecnym ideałem, nawet poprzez zachowania autodestrukcyjne. Bo często nie zdają sobie sprawy, że podejmowane działania na rzecz upiększania swojego ciała, są szkodliwe dla zdrowia, a czasem nawet życia. Nie mówiąc już, że od niszczycielskiego mechanizmu uzależnienia dzieli je jedynie krok.

Kobiety odbierają wiele sygnałów, głównie z mediów, ale także relacji społecznych, że powinny dbać o swoje ciało, co prowadzi do pułapki jego dyscyplinowania, nieustającej walki z biologią o to, aby było ono idealne. Bardzo często idealizują one szczupłość jako pożądany wzorzec, w obawie przed utyciem omijają szerokim łukiem wysokokaloryczne produkty, katują ciało obciążającymi treningami i wydają krocie na kosmetyki. Wygląd staje się centralną determinantą kobiecej tożsamości, a te o bardziej negatywnym wizerunku ciała dodatkowo w większym stopniu internalizują przekazy dotyczące urody, przekładając mankamenty i niedoskonałości urody, jakie dostrzegają, na cechy swojej osobowości i samopoczucie. W efekcie czują się mniej wartościowe, mniej pewne siebie, mają zaniżoną samoocenę. Powstające w ten sposób napięcie trzeba zniwelować kolejnymi działaniami na rzecz urody. Nie zawsze jednak zdrowia.

Czemu tak ważna jest cielesność?

W psychologii funkcjonuje pojęcie schematu ciała, który według jednej z koncepcji określa się jako względnie stały wzorzec ciała, modyfikujący wrażenia wywołane przez napływające impulsy sensoryczne związane z postawą ciała i lokalizacją. Inna koncepcja z kolei przedstawia schemat ciała jako reprezentację umysłową, która jest uformowana z percepcyjnych wrażeń, elementów nieświadomych oraz społecznego oddziaływania, a ponadto człowiek przypisuje mu określone znaczenie emocjonalne i traktuje jako część osobowości. Inni badacze traktują schemat ciała, jako element obrazu ciała wraz z pojęciem ciała (body concept), które zawiera w sobie myśli, uczucia i pamięć, odnoszące się do osobistego spojrzenia na własne ciało.

Mniej więcej chodzi o to, że nasz obraz ciała i poczucie cielesności kształtowane jest zarówno przez nasze wewnętrzne procesy, odbiór zmysłowy świata zewnętrznego, a dokładniej bodźców z niego płynących oraz opinii innych ludzi na nasz temat. I naszego ciała. Dokładniej jego wyglądu. A do tego wszystkiego człowiek nadaje temu określone znaczenie, wiążą się z tym określone emocje, towarzyszą temu konkretne myśli. Nasze ciało jest rejestratorem sensorycznym, instrumentem działania i ekspresji, źródłem popędów, instrumentem adaptacji i obszarem prywatnego świata. Tyle funkcji, wiele nieuświadomionych, pełni nasze ciało. Nic więc dziwnego, że pełni tak ważną rolę w naszym życiu. Zwłaszcza w życiu kobiet, dla których jednym z najważniejszych wskaźników czy ich ciało jest idealne, jest odpowiednia waga ciała – i nie jest ważny jej obiektywny wskaźnik, ale jego subiektywna ocena. Stąd szczupłe kobiety często odbierają swoją wagę jako wyższą niż w rzeczywistości. Szczególnie kobiety stosujące restrykcyjne diety, nadmiernie skupione na jedzeniu oraz niezadowolone z ciała przeszacowują jego rozmiar, co w rezultacie wywołuje w nich depresyjny nastrój, niską samoocenę oraz ocenę swojego apetytu jako zbyt dużego.

Dbanie o siebie jako obsesja

W przekonaniu kobiet decydujących się na operacje plastyczne, ich celem ma być zapewnienie dobrej pracy i pieniędzy. Tzn. świetny wygląd ma być gwarantem zdobycia wymarzonej posady. Zadłużają się na zabiegi, ale pomimo udanych operacji, ich sytuacja wcale się nie poprawia. Czytałam kiedyś o dziewczynie, która potrafiła wydać 10 tysięcy na plastykę powłok brzusznych po porodzie, twierdząc, że brzuch leży jej na kolanach. Zabieg pociągał za sobą konieczność korekcji rozstępu mięśni brzucha i przepuklinę pępkową za dodatkowe 2 tysiące. Potem stwierdziła, że skoro tyle się udało, to „musi” zrobić jeszcze biodra i uda, bo po korekcie brzucha wyglądały groteskowo. Ponieważ kobieta nie pracowała, pierwsze pieniądze pożyczyła od matki, która specjalnie wzięła kredyt, kolejne od siostry, a przed kolejnym zabiegiem sprzedała działkę.

Zamiast spłacać kredyt, zrobiła sobie wspomniane biodra i piersi, po sugestii lekarza. W wyniku braku zaangażowania w poszukiwanie pracy oraz chęci do oddania pieniędzy, jest w konflikcie z matką i siostrą. Bo przecież nie może szukać pracy tuż przed latem… Krótki rękaw i spódnica przed kolano ujawniłyby nadmiar skór i zgrubienia na rękach i okolicach kolan… Wiara w to, że chirurg może odmienić jej życie sprawiła, że jej córki również cierpią. Nie tylko z powodu finansowych kłopotów. Po prostu brakuje im matki, która tak bardzo skupiona na sobie, przestała dostrzegać innych oraz ich potrzeby.

Źródło: deon.pl
Foto: Flickr.com/ Helga Weber