Finlandia ponownie została uznana za najszczęśliwszy kraj na świecie, utrzymując pierwsze miejsce w rankingu World Happiness Report 2025. To już ósmy rok z rzędu, kiedy kraj ten dominuje w zestawieniu, potwierdzając swoją reputację jako miejsce o wysokiej jakości życia, stabilności społecznej i bliskości z naturą.

Raport, opublikowany przez Wellbeing Research Centre na Uniwersytecie Oksfordzkim, pokazuje, że inne kraje nordyckie również nie schodzą z czołówki: Dania, Islandia i Szwecja zajmują odpowiednio drugie, trzecie i czwarte miejsce.

Dlaczego Finlandia jest najszczęśliwszym krajem świata?

Zdaniem Aino Virolainen, fińskiej ekspertki ds. handlu cyfrowego, na jakość życia w Finlandii wpływa wiele czynników. Są to m.in.:

• Spokój i cisza – „To miejsce, do którego zawsze chcę wracać. Wychować dzieci, zestarzeć się. Tutaj jest spokój, czystość i świeże powietrze.”
• Zaufanie i uczciwość – „W Finlandii wszyscy mówią bezpośrednio, ludzie sobie ufają, a system społeczny jest niezawodny.”
• Bliskość natury – Lasy, jeziora i świeże powietrze to nieodłączne elementy fińskiego stylu życia.

Czego nauczyły nas badania o szczęściu?

World Happiness Report bazuje na danych Gallupa i Sieci Rozwiązań Zrównoważonego Rozwoju ONZ, analizując oceny jakości życia mieszkańców poszczególnych krajów. Okazuje się, że poczucie szczęścia nie zależy wyłącznie od bogactwa – kluczowe są relacje międzyludzkie, poczucie bezpieczeństwa i wsparcie społeczne.

Co wpływa na szczęście?

• Dzielenie się posiłkami – Osoby jedzące z rodziną i przyjaciółmi są statystycznie szczęśliwsze.
• Zaufanie społeczne – Wiara w to, że ludzie oddadzą zgubiony portfel, jest silnym wskaźnikiem szczęścia. Kraje nordyckie wypadają tu najlepiej.
• Wsparcie bliskich – Najszczęśliwsze gospodarstwa domowe to te liczące 4–5 osób, zwłaszcza w Europie i Meksyku.

Jon Clifton, CEO Gallup, podkreśla: „Szczęście to nie tylko bogactwo, ale przede wszystkim zaufanie, więzi i poczucie, że ludzie cię wspierają.”

USA i Wielka Brytania wypadają coraz gorzej

Stany Zjednoczone odnotowały największy spadek w historii – wylądowały na 24. miejscu (w 2012 roku były na 11. pozycji). Jednym z powodów może być rosnąca izolacja – liczba osób jedzących samotnie wzrosła o 53% w ciągu dwóch dekad.

Wielka Brytania zajmuje 23. miejsce, notując najniższą ocenę jakości życia od 2017 roku.

Najbardziej i najmniej szczęśliwe kraje

TOP 10 najszczęśliwszych krajów świata w 2025 roku:

1. Finlandia
2. Dania
3. Islandia
4. Szwecja
5. Norwegia
6. Kostaryka (po raz pierwszy w pierwszej dziesiątce)
7. Holandia
8. Izrael (pomimo trwającego konfliktu)
9. Szwajcaria
10. Meksyk (debiut w czołówce)

Najmniej szczęśliwe kraje:

1. Afganistan – uznany za najnieszczęśliwszy kraj na świecie.
2. Sierra Leone
3. Liban

Dziewczynka z Afganistanu

Alarmujący trend: młodzi dorośli bez wsparcia społecznego

Raport wskazuje także na niepokojący wzrost osamotnienia wśród młodych ludzi. W 2023 roku aż 19% młodych dorosłych na świecie zgłosiło, że nie ma nikogo, na kim mogliby polegać – to wzrost o 39% od 2006 roku.

Eksperci podkreślają, że społeczna izolacja może prowadzić do gorszego samopoczucia i niższej jakości życia, dlatego ważne jest inwestowanie w relacje międzyludzkie.

Recepta na szczęście według Finów

• Zaufanie społeczne – ludzie w Finlandii ufają sobie nawzajem i instytucjom.
• Bliskość natury – świeże powietrze i spokój pozytywnie wpływają na psychikę.
• Minimalizm i prostota – Finowie żyją skromnie, ale cieszą się życiem.
• Silne więzi rodzinne i społeczne – najważniejsze nie są pieniądze, a ludzie wokół.

Jak powiedział Juni Purhonen, mieszkaniec Helsinek: „Mamy czas, by żyć spokojnie i naprawdę cieszyć się życiem.

Źródło: wttw
Foto: istock/ASphotowed/Kiwis/ EyeEm Mobile GmbH/Jacob Wackerhausen/Scharfsinn86/

Nowe badania przeprowadzone przez naukowców z Loyola University ujawniły zaskakujące odkrycie – w ludzkim sercu znajdują się receptory smaku słodkiego, które reagują na sztuczne substancje słodzące, takie jak aspartam. Odkrycie to może rzucić światło na długo obserwowany związek między napojami słodzonymi a problemami sercowymi.

Wyniki badań zostały zaprezentowane na 69. dorocznym spotkaniu Biophysical Society w Los Angeles, które odbyło się w dniach 15–19 lutego 2025 roku.

Receptory smaku mogą wpływać na pracę serca

Receptory smaku tradycyjnie kojarzone są z językiem, ale wcześniejsze badania wykazały ich obecność w różnych narządach, takich jak żołądek, jelita, trzustka czy drogi oddechowe. Najnowsze badania ujawniają, że specyficzne receptory smaku słodkiego – TAS1R2 i TAS1R3 – występują także w komórkach mięśnia sercowego.

Aspartam pobudza skurcze mięśnia sercowego

Naukowcy wykazali, że receptory smaku słodkiego w sercu nie tylko istnieją, ale również są aktywne. Stymulacja tych receptorów aspartamem spowodowała znaczący wzrost siły skurczu serca oraz poprawę gospodarki wapniowej – kluczowego procesu regulującego rytm pracy serca.

Regulacja wapnia w komórkach serca odpowiada za skurcz i rozkurcz mięśnia sercowego. Zaburzenia w tym mechanizmie mogą prowadzić do arytmii oraz innych problemów kardiologicznych.

„Po posiłku często obserwuje się wzrost tętna i ciśnienia krwi. Dotychczas przypisywano to reakcjom nerwowym, ale nasze badania sugerują, że może to być bardziej bezpośredni mechanizm – wzrost poziomu cukru we krwi po posiłku aktywuje receptory smaku w sercu, wpływając na jego pracę” – tłumaczy Micah Yoder, doktorant w laboratorium Jonathana Kirka na Loyola University Chicago.

Związek ze zwiększonym ryzykiem niewydolności serca

Badania wykazały, że receptory smaku słodkiego są bardziej liczne w sercach pacjentów z niewydolnością serca, co może wskazywać na ich rolę w tej chorobie. Aktywacja tych receptorów przez aspartam powoduje zmiany w komórkach serca, które wpływają na kontrolę wapnia i skurcze mięśnia sercowego.

„W czasie niewydolności serca organizm zmienia sposób pozyskiwania energii, zwiększając wykorzystanie glukozy” – wyjaśnia Yoder. „Możliwe, że w odpowiedzi na te zmiany serce modyfikuje swoje mechanizmy wykrywania składników odżywczych, co może mieć wpływ na funkcjonowanie receptorów smaku.”

To odkrycie może tłumaczyć, dlaczego spożywanie nadmiernej ilości napojów słodzonych sztucznymi substancjami może zwiększać ryzyko arytmii serca. Yoder dodaje: „Nie tylko sztuczne słodziki, takie jak aspartam, wyjątkowo silnie pobudzają te receptory, ale ich nadmierna aktywacja prowadzi do zwiększonej częstości występowania zaburzeń rytmu serca.”

Eksperci ostrzegają: warto kontrolować spożycie słodzików

Wyniki badań sugerują możliwy związek między spożyciem sztucznych substancji słodzących a zwiększonym ryzykiem chorób serca, takich jak arytmie i niewydolność serca.

Dr Raj Dasgupta, profesor medycyny klinicznej na Uniwersytecie Kalifornijskim w Riverside, zaznacza: „Chociaż dokładne mechanizmy nie są jeszcze w pełni poznane i konieczne są dalsze badania, osoby z problemami sercowymi powinny rozważyć ograniczenie spożycia sztucznych słodzików, dopóki nie będziemy mieli jasnych odpowiedzi.”

Nie wszyscy eksperci zgadzają się jednak z interpretacją wyników. George Kyriazis, profesor chemii biologicznej i farmakologii na Uniwersytecie Stanowym Ohio, wskazuje na różnice między receptorami smaku u ludzi i myszy. „Aspartam aktywuje receptor smaku słodkiego jedynie u ludzi, a nie u myszy, co budzi pytania o dokładność tych badań” – komentuje.

Z kolei Stephanie Schiff, dietetyczka w Huntington Hospital w Nowym Jorku, zwraca uwagę na wcześniejsze badania sugerujące negatywny wpływ słodzików na układ sercowo-naczyniowy. „Nie ma żadnych badań wskazujących na pozytywny wpływ wysokiego spożycia cukru lub sztucznych substancji słodzących na zdrowie serca” – podkreśla.

Schiff powołuje się na badanie opublikowane w British Medical Journal w 2022 roku, które wykazało zwiększone ryzyko chorób serca i udaru mózgu u osób spożywających duże ilości sztucznych słodzików.

Czy warto ograniczyć spożycie słodzików?

Zrozumienie roli receptorów smaku w sercu może w przyszłości pomóc w leczeniu niewydolności serca i kontroli rytmu serca. Jednak na obecnym etapie badania sugerują, że ograniczenie spożycia sztucznych substancji słodzących może być korzystne dla zdrowia.

Dr Dasgupta zauważa: „Przez lata uważano sztuczne słodziki za bezpieczne, ale coraz więcej badań wskazuje na ich możliwy wpływ na nadciśnienie, zespół metaboliczny oraz przyrost masy ciała. To badanie rodzi kolejne pytania dotyczące ich długoterminowego wpływu, zwłaszcza u osób z chorobami serca.”

Choć potrzebne są dalsze badania, jedno jest pewne – słodki smak może mieć znacznie większy wpływ na nasz organizm, niż dotychczas sądziliśmy.

Źródło: The Epoch Times
Foto: istock/Stockah/Ekaterina79/andri wahyudi/AntonioGuillem/

Nowy raport Narodowego Centrum Statystyki Zdrowia (NCHS) ukazuje istotne zmiany w trendach urodzeń w Stanach Zjednoczonych. Podczas gdy ogólny współczynnik dzietności spada, rośnie liczba kobiet decydujących się na macierzyństwo po 40. roku życia. Jednocześnie liczba urodzeń wśród nastolatek osiągnęła historycznie niski poziom.

Spadająca dzietność i przesunięcie wieku matek

Z najnowszych danych wynika, że w 2023 roku Amerykanki miały średnio 1,62 dziecka, co oznacza dalszy spadek w porównaniu do 1,66 dziecka w 2021 i 2022 roku. Od 1990 roku współczynnik dzietności zmniejszył się o 14%, głównie z powodu spadku liczby urodzeń wśród kobiet poniżej 30. roku życia.

Po raz pierwszy w historii w 2023 roku więcej dzieci urodziły kobiety po 40. roku życia niż nastolatki.

To efekt długoterminowych działań na rzecz zdrowia publicznego, mających na celu redukcję liczby ciąż nastolatek oraz rozwoju medycyny wspomagającej płodność u starszych kobiet.

Według dr Elizabeth Wildsmith, demografki z organizacji Child Trends, „nastąpiła zmiana w rozkładzie wieku matek”. W latach 90. nastolatki stanowiły aż 13% wszystkich rodzących, natomiast w 2023 roku było to już tylko 4%.

Co więcej, wskaźnik urodzeń wśród dziewcząt w wieku 10–14 lat praktycznie spadł do zera, co eksperci uznają za ogromny sukces w dziedzinie zdrowia publicznego.

Dlaczego kobiety decydują się na późniejsze macierzyństwo?

Dane wskazują, że obecnie najwięcej dzieci rodzą kobiety w wieku 30–34 lat, podczas gdy dekadę temu najliczniejszą grupą matek były kobiety 25–29-letnie. Od 1990 do 2023 roku współczynnik dzietności kobiet w wieku 35–39 lat wzrósł o 71%, a w grupie 40–44 lat – aż o 127%.

Eksperci wskazują kilka powodów tych zmian:

• Zmiana wartości społecznych i kulturowych – coraz więcej kobiet odkłada macierzyństwo na później, priorytetowo traktując edukację i karierę.
• Lepszy dostęp do antykoncepcji – kobiety mogą skuteczniej planować swoją płodność.
• Postęp medycyny rozrodczej – rozwój technologii takich jak zapłodnienie in vitro (IVF) zwiększa szanse na późne macierzyństwo.
• Wzrost kosztów życia i wychowania dziecka – kobiety częściej czekają na większą stabilizację finansową.

Jak podkreśla Wildsmith, gdy kobiety mają większą kontrolę nad swoją płodnością, otwierają się przed nimi szersze możliwości zawodowe i ekonomiczne.

Rekordowy spadek urodzeń wśród nastolatek – nierówności regionalne

Mimo że ogólny spadek liczby urodzeń wśród nastolatek jest ogromnym sukcesem zdrowia publicznego, różnice regionalne pozostają znaczące.

• Najniższe wskaźniki urodzeń wśród nastolatek odnotowano w Nowej Anglii, Kalifornii, Nowym Jorku, Minnesocie i stanie Waszyngton. W tych regionach dużą rolę odgrywa edukacja seksualna oraz łatwy dostęp do antykoncepcji.
• Najwyższe wskaźniki nadal utrzymują się w południowych stanach, takich jak Missisipi, Arkansas i Luizjana, gdzie są dwukrotnie wyższe niż średnia krajowa.

Na przykład w Missisipi aż 53% nastolatków nie stosowało antykoncepcji podczas ostatniego stosunku, co prowadzi do wyższego wskaźnika nieplanowanych ciąż. Pomimo tego, liczba urodzeń wśród nastolatek w stanie spadła o połowę w ciągu ostatniej dekady – z 46,1 na 1000 urodzeń w 2012 roku do 23,6 w 2021 roku.

Macierzyństwo po 40. roku życia – szanse i zagrożenia

Postęp w medycynie umożliwia coraz większej liczbie kobiet zdrowe ciąże po 40. roku życia, jednak eksperci ostrzegają przed rosnącymi zagrożeniami zdrowotnymi.

• Ryzyko powikłań rośnie stopniowo z wiekiem – obejmuje ono cukrzycę ciążową, stan przedrzucawkowy oraz ryzyko nieprawidłowości genetycznych, takich jak zespół Downa.
• U kobiet po 40. roku życia ryzyko stanu przedrzucawkowego wynosi 10%, co stanowi podwójny wzrost w porównaniu do młodszych grup.
• Świadoma i proaktywna opieka prenatalna – stosowanie aspiryny w czasie ciąży, monitorowanie ciśnienia krwi oraz kontrolowanie cukrzycy ciążowej pomagają minimalizować zagrożenia.

Dr Arianna Cassidy, specjalistka medycyny matczyno-płodowej, podkreśla: “Nie ma jednego momentu, w którym nagle wszystkie te zagrożenia się pojawiają. To kontinuum – stopniowy wzrost ryzyka, który można kontrolować dzięki odpowiedniej opiece medycznej.”

Nowa era macierzyństwa

Zmiany w trendach urodzeń w USA są odzwierciedleniem ewolucji społeczeństwa, rozwoju technologii oraz postępu medycyny.

• Macierzyństwo staje się coraz bardziej świadomą decyzją – kobiety wybierają późniejsze urodzenie dzieci, korzystając z nowoczesnych metod wspomagania płodności.
• Edukacja i dostęp do antykoncepcji skutecznie ograniczyły liczbę nieplanowanych ciąż wśród nastolatek, choć wciąż występują różnice regionalne.
• Długofalowe skutki tych zmian – zarówno dla rynku pracy, jak i systemu opieki zdrowotnej – będą tematem dalszych badań demograficznych.

Źródło: cnn
Foto: istock/nensuria/shironosov/Andrii Zastrozhnov/zdenkam/