W niedzielę doszło do kolejnego incydentu w przestrzeni powietrznej nad Morzem Bałtyckim. Myśliwce niemieckich i szwedzkich sił powietrznych poderwały się, aby przechwycić i monitorować rosyjski samolot rozpoznawczy Ił-20, który leciał niezidentyfikowany – bez zgłoszonego planu lotu i bez kontaktu radiowego.

Przechwycenie bez incydentów

Według komunikatów obu państw, do akcji zaangażowano dwa szwedzkie JAS 39 Gripen oraz dwa niemieckie Eurofightery. Maszyny przechwyciły rosyjski samolot w międzynarodowej przestrzeni powietrznej i wykonały dokumentację fotograficzną, po czym operacja zakończyła się bez dalszych incydentów.

Niemiecka Luftwaffe poinformowała, że jej myśliwce jako pierwsze przejęły śledzenie rosyjskiej maszyny, a następnie przekazały nadzór Szwedom i wróciły do bazy Rostock-Laage w północnych Niemczech.

Rosyjska aktywność rośnie

To kolejny przypadek naruszania przestrzeni powietrznej w regionie. W piątek trzy rosyjskie myśliwce wtargnęły w przestrzeń powietrzną Estonii, pozostając tam przez około 12 minut. Zdarzenie spotkało się z ostrą reakcją Tallina i zwiększyło obawy przed eskalacją działań wojennych poza granice Ukrainy.

Zaledwie tydzień wcześniej samoloty NATO zestrzeliły rosyjskie drony nad Polską. Wszystkie te incydenty wzmacniają niepokój państw sojuszu, które od miesięcy pozostają w stanie podwyższonej gotowości wobec agresywnych działań Moskwy w regionie.

Szerszy kontekst

Zarówno Szwecja, która niedawno dołączyła do NATO, jak i Niemcy, stale uczestniczą w misjach sojuszu mających na celu ochronę przestrzeni powietrznej nad Bałtykiem. Rosyjski Ił-20, maszyna używana do rozpoznania elektronicznego, od lat regularnie testuje czujność państw sojuszniczych.

Eksperci wskazują, że podobne incydenty będą się powtarzać, ponieważ Rosja chce sprawdzać czas reakcji NATO oraz demonstrować swoją obecność w rejonie Bałtyku.

Źródło: AP
Foto: Kirill Naumenko

W niedzielę trzy kraje Wspólnoty Narodów – Wielka Brytania, Australia i Kanada – ogłosiły formalne uznanie państwa palestyńskiego. Decyzja, mająca zarówno wymiar symboliczny, jak i historyczny, wywołała ostrą reakcję Izraela, który kategorycznie odrzuca możliwość powstania Palestyny jako niezależnego państwa.

Decyzja o historycznym znaczeniu

Brytyjski premier Keir Starmer poinformował, że uznanie Palestyny ma na celu przywrócenie nadziei na pokój i trwałe rozwiązanie konfliktu izraelsko-palestyńskiego.

„Dzisiaj, aby ożywić nadzieję na pokój i rozwiązanie dwupaństwowe, jako premier tego kraju jasno oświadczam: Wielka Brytania formalnie uznaje państwo palestyńskie” – powiedział w specjalnym wystąpieniu wideo.

Starmer podkreślił, że nie jest to „nagroda dla Hamasu”, lecz krok w stronę porozumienia, które miałoby zapewnić pokojową przyszłość zarówno Izraelczykom, jak i Palestyńczykom. Do decyzji Londynu równolegle dołączyły rządy Australii i Kanady.

W ten sposób trzej bliscy sojusznicy USA i Izraela znalazły się w gronie ponad 150 państw, które formalnie uznają Palestynę.

Ostra odpowiedź Izraela

Premier Izraela Benjamin Netanjahu skrytykował decyzję jako „nagrodę dla Hamasu” i podkreślił:

„To się nie wydarzy. Państwo palestyńskie nie powstanie na zachód od rzeki Jordan”.

Netanjahu zapowiedział, że odniesie się szerzej do sprawy podczas swojego wystąpienia na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ, a w poniedziałek uda się do Waszyngtonu na rozmowy z Prezydentem USA Donaldem Trumpem, który również negatywnie ocenił krok Londynu.

Reakcje Palestyńczyków i społeczności międzynarodowej

• Mahmud Abbas, prezydent Autonomii Palestyńskiej, nazwał decyzję „ważnym i koniecznym krokiem w kierunku sprawiedliwego pokoju”.

• Hamas pochwalił uznanie, określając je „rezultatem walki i poświęcenia narodu palestyńskiego”.

• Krytycy decyzji wskazują jednak, że Palestyna pozostaje podzielona na dwa odrębne terytoria – Zachodni Brzeg i Strefę Gazy – i nie ma międzynarodowo uznanej stolicy.

Według doniesień dyplomatycznych, w tym tygodniu do grupy państw uznających Palestynę może dołączyć także Francja, która – podobnie jak Wielka Brytania – odgrywa kluczową rolę w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.

Historyczne dziedzictwo i współczesne napięcia

Decyzja Londynu ma szczególne znaczenie ze względu na rolę, jaką Wielka Brytania odegrała w historii Bliskiego Wschodu. To właśnie Deklaracja Balfoura z 1917 roku poparła utworzenie narodowej siedziby dla narodu żydowskiego, ale jednocześnie zobowiązywała do poszanowania praw Palestyńczyków – zapis, który przez dziesięciolecia pozostawał w cieniu.

Współczesny kontekst sprawia, że decyzja Londynu, Ottawy i Canberry nabiera dodatkowej wagi:

• konflikt w Strefie Gazy trwa już niemal dwa lata, powodując katastrofę humanitarną i śmierć ponad 65 tys. osób,
• ponad 90% mieszkańców Gazy zostało przesiedlonych,
• Izrael konsekwentnie rozbudowuje osiedla na Zachodnim Brzegu, co społeczność międzynarodowa uznaje za nielegalne.

Symboliczny, ale istotny krok

Choć uznanie Palestyny przez trzy państwa nie zmienia realiów na miejscu, wielu ekspertów podkreśla jego znaczenie polityczne. Bez wsparcia Stanów Zjednoczonych perspektywa realnego państwa palestyńskiego pozostaje jednak odległa.

Źródło: AP
Foto: YouTube

Unia Europejska wprowadza od 12 października 2025 r. automatyczny system EES (Entry/Exit System), który zrewolucjonizuje sposób przekraczania granic zewnętrznych przez obywateli spoza UE. System będzie stopniowo wdrażany w 29 krajach Schengen i ma być w pełni operacyjny do 10 kwietnia 2026 r.

Czym jest EES?

Entry/Exit System EES to cyfrowy system rejestracji osób spoza Unii Europejskiej podróżujących na krótki pobyt, zarówno tych, którzy potrzebują wizy krótkoterminowej, jak i tych, którzy są zwolnieni z obowiązku wizowego. Każdorazowo przy przekroczeniu granicy zbierane będą dane takie jak: imię i nazwisko, rodzaj dokumentu podróżnego, data i miejsce przekroczenia granicy, zdjęcie twarzy i odciski palców. 

Po co EES?

System zastąpi tradycyjne pieczątkowanie paszportów, co ma liczne zalety:

• umożliwi skuteczniejsze wykrywanie osób przekraczających dozwolony czas pobytu („overstayers”),
• ograniczy przypadki oszustw związanych z dokumentami i tożsamością,
• usprawni i przyspieszy kontrole graniczne dzięki automatyzacji i potencjalnie skróci kolejki na granicach.

Gdzie i kiedy będzie obowiązywał?

• EES zostanie wdrożony w krajach obszaru Schengen: we wszystkich państwach UE (z wyjątkiem Cypru i Irlandii) oraz w czterech państwach stowarzyszonych: Islandii, Liechtensteinie, Norwegii i Szwajcarii.

• Od daty startu (12 października 2025) początkowo nie wszystkie przejścia graniczne będą miały pełną infrastrukturę do zbierania odcisków palców i danych biometrycznych; proces wdrażania ma potrwać 6 miesięcy.

Kogo EES nie będzie dotyczył

System nie obejmie:

• obywateli UE / EFTA,
• posiadaczy dokumentów pobytowych (settlement permits lub podobnych),
• osób z wizą długoterminową lub lokalnym pozwoleniem na ruch graniczny.

Co się zmienia dla podróżnych?

• Podczas wjazdu i wyjazdu przez granice zewnętrzne zbierane będą dane biometryczne: zdjęcie twarzy i odciski palców (chyba że podróżny korzysta z wizy krótkoterminowej – wtedy odciski mogą być już wcześniej zarejestrowane).

• Dokumenty paszportowe i inne wymogi wjazdowe pozostają ważne, ale konieczne będzie zgoda na pobranie danych biometrycznych.

• W samych granicach UE kontrole będą przeprowadzane szybciej i bardziej cyfrowo, co może oznaczać mniej czasu spędzanego w kolejkach.

System EES to znacząca zmiana w zasadach podróży dla obywateli spoza Unii Europejskiej — bardziej cyfrowa, dokładna i bezpieczna. Dla osób planujących wjazd do strefy Schengen ważne jest, aby mieć aktualny paszport oraz być przygotowanym na procedury biometryczne od momentu wdrożenia.

Więcej informacji znajdziesz na stronie: https://travel-europe.europa.eu/pl/ees##

Źródło: travel-europe.europa.eu
Foto: istock/CandyRetriever/:Drazen Zigic/