“Wielu z nas zna raka z osobistego doświadczenia — ja również. Jako lekarz onkolog widzę jego skutki każdego dnia. Ale dla mnie to nie tylko praca — to także osobista historia. Moja mama choruje na raka płuc, a w mojej rodzinie, zarówno ze strony ojca, jak i matki, diagnozowano różne nowotwory. Często zadaję sobie pytanie: czy i mnie to kiedyś spotka?” Przeczytaj rady Dr Mikkaela A. Sekersa szefa wydziału hematologii Sylvester Comprehensive Cancer Center, University of Miami.

Nie jestem sam w tych obawach. Szacuje się, że 1 na 5 osób na świecie zachoruje na raka w ciągu swojego życia. W 2021 roku w USA odnotowano prawie 1,8 miliona nowych przypadków, a rok później na nowotwory zmarło ok. 600 000 osób.

Dobrą wiadomością jest to, że około 40% przypadków raka u dorosłych można potencjalnie uniknąć. Jak? Oto 11 naukowo potwierdzonych kroków, które mogą realnie zmniejszyć Twoje ryzyko.

1. Jedz więcej roślin

Warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i fasola to podstawa diety antyrakowej. Szczególnie skuteczne są warzywa krzyżowe — brokuły, brukselka, kalafior czy kapusta. Zawarte w nich związki pomagają zmniejszyć ryzyko wielu nowotworów, zwłaszcza przewodu pokarmowego.

Nie musisz lubić wszystkiego. Liczy się różnorodność — i błonnik, który jest szczególnie ważny dla zdrowia jelit. Włącz do diety produkty takie jak:

• brązowy ryż
• komosa ryżowa
• jęczmień
• farro
• fasola i soczewica

2. Zamień masło na oliwę

Badania wskazują, że wysokie spożycie masła może zwiększać ryzyko zgonu z powodu raka. Z kolei oleje roślinne — zwłaszcza oliwa z oliwek i olej rzepakowy — są bezpieczniejszym wyborem.

3. Ogranicz czerwone i przetworzone mięso

Mięso, szczególnie grillowane w wysokiej temperaturze, wiąże się z wyższym ryzykiem raka jelita grubego. Nie oznacza to, że musisz całkowicie rezygnować z mięsa — ale ograniczenie jego spożycia jest rozsądne.

4. Unikaj napojów słodzonych i żywności ultraprzetworzonej

Słodzone napoje i ultraprzetworzona żywność (chipsy, płatki, dania gotowe) zawierają mnóstwo cukru, soli, tłuszczu i niewiele wartości odżywczych. Sprawdzaj etykiety — im więcej składników, których nie znasz z własnej kuchni, tym bardziej przetworzony jest produkt.

5. Stosuj filtr przeciwsłoneczny każdego dnia

Promieniowanie UV to główna przyczyna raka skóry, w tym czerniaka. Solarium? Ryzyko wzrasta o 75%, jeśli korzystasz z niego przed 35. rokiem życia. Noś kapelusz, okulary przeciwsłoneczne i codziennie stosuj SPF 30+, nawet w pochmurny dzień.

6. Ogranicz alkohol

Każda ilość alkoholu zwiększa ryzyko raka — nie tylko przełyku czy jamy ustnej, ale także raka piersi, który stanowi większość nowotworów przypisywanych spożyciu alkoholu. Im mniej pijesz, tym lepiej.

7. Zaszczep się przeciwko HPV i WZW B

Szczepionka przeciwko wirusowi HPV może zapobiec nowotworom szyjki macicy, odbytu i głowy i szyi. Zalecana jest osobom do 26. roku życia (niektórym także do 45.). Sprawdź również, czy jesteś zaszczepiony przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, który zwiększa ryzyko raka wątroby.

8. Rób kolonoskopię od 45. roku życia

To jedno z niewielu badań przesiewowych, które nie tylko wykrywa, ale może zapobiec nowotworowi. Usuwając polipy podczas kolonoskopii, zapobiegasz ich przekształceniu w raka jelita grubego.

9. Ruszaj się

Aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko wielu nowotworów, m.in. piersi, płuc, jelita grubego. Już 150 minut umiarkowanego ruchu tygodniowo (np. szybki marsz) robi różnicę.

10. Utrzymuj zdrową wagę

Otyłość jest powiązana z co najmniej 13 typami nowotworów. Nawet niewielka, trwała utrata masy ciała może znacząco zmniejszyć ryzyko. Pomagają w tym dieta, aktywność fizyczna i — w niektórych przypadkach — nowoczesne terapie wspomagające odchudzanie.

11. Nie pal — a jeśli palisz, rzuć

Palenie odpowiada za większość przypadków raka płuc oraz wielu innych nowotworów. Rzucenie palenia ma ogromne korzyści zdrowotne — po 10–15 latach ryzyko raka płuc spada o połowę, a niektóre nowotwory praktycznie zanikają do poziomu osób niepalących.

Na zakończenie

Nie mamy wpływu na wszystko — ale mamy wpływ na bardzo wiele. Zmiana stylu życia może wydawać się trudna, ale to najlepsza inwestycja w zdrowie i przyszłość.

Nie czekaj na diagnozę. Działaj już dziś.

Źródło: dailyherald
Foto: istock/Liudmila Chernetska/gbh007/Pixelimage/santypan/

Karol Nawrocki zwycięzcą wyborów prezydenckich. Otrzymał 50,89 procent głosów w drugiej turze wyborów prezydenckich, a Rafał Trzaskowski 49,11 procent. Państwowa Komisja Wyborcza podliczyła 100 procent głosów ze wszystkich komisji.

Z danych wynika, że na kandydata PiS zagłosowało 10 606 628 osób, a na kandydata Koalicji Obywatelskiej 10 237 177. Karol Nawrocki wygrał w województwach lubelskim, łódzkim, małopolskim, podkarpackim, podlaskim i świętokrzyskim, a Rafał Trzaskowski w województwach dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubuskim, mazowieckim, opolskim, pomorskim, śląskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim. Kandydat Koalicji wygrał też za granicą i na statkach. Frekwencja w II turze wyniosła 71,63 procent.

Karol Nawrocki zwyciężył w USA

W wyborach prezydenckich przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych najwięcej głosów zdobył Karol Nawrocki – kandydat Prawa i Sprawiedliwości. Uzyskał on poparcie na poziomie 56,65 procent. Rafał Trzaskowski, startujący z ramienia Koalicji Obywatelskiej, otrzymał 43,35 procent głosów. Łącznie w amerykańskich lokalach wyborczych oddano 49 549 głosów.

Głosowanie poza granicami kraju

Ponad 700 tysięcy Polaków zagłosowało za granicą. Głosowanie w wielu krajach, m.in. w Ameryce Północnej, Południowej i Nowej Zelandii, zakończyło się jeszcze przed zamknięciem lokali w Polsce z powodu różnicy stref czasowych.

Źródło: IAR
Foto: YouTube

Z najnowszych badań exit poll przeprowadzonych przez pracownię Ipsos na zlecenie TVP, TVN i Polsatu wynika, że Rafał Trzaskowski nieznacznie prowadzi w II turze wyborów prezydenckich z wynikiem 50,3 proc.. Jego rywal, Karol Nawrocki z PiS, uzyskał 49,7 proc. głosów.

Różnica wynosi zaledwie 0,6 punktu procentowego, co mieści się w błędzie statystycznym badania, wynoszącym +/- 2 pkt proc. Ostateczny wynik pozostaje więc niepewny – decydujące będą późniejsze badania late poll i oficjalne dane Państwowej Komisji Wyborczej.

Wyniki exit poll (godz. 9.00PM czasu polskiego):

• Rafał Trzaskowski (KO) – 50,3%
• Karol Nawrocki (PiS) – 49,7%
• Frekwencja ogólnokrajowa – 72,8%

Frekwencja rekordowa, choć nie najwyższa

Frekwencja o godzinie 5:00PM wyniosła 54,91 proc., a najwięcej głosujących odnotowano w woj. mazowieckim (58,51 proc.), najmniej w opolskim (48,05 proc.). W południe (godz. 12:00) do urn poszło 24,83 proc. wyborców – więcej niż o tej samej porze w rekordowych wyborach parlamentarnych w 2023 roku.

Ogólna frekwencja na poziomie 72,8 proc. jest jedną z najwyższych w historii wyborów prezydenckich w Polsce, choć nie pobiła rekordu z 2020 roku (68,18 proc. w II turze) ani z wyborów parlamentarnych 2023 roku (74,38 proc.).

Przebieg głosowania

Lokale wyborcze były otwarte od godziny 7:00AM do 9:00PM. Głosowanie przebiegło w większości spokojnie. Państwowa Komisja Wyborcza oraz policja odnotowały jedynie incydentalne naruszenia ciszy wyborczej (87 przypadków do sobotniego wieczoru) oraz pojedyncze sytuacje problematyczne, m.in. w jednej z komisji w Szczecinie, gdzie doszło do nieprawidłowego sprawdzenia dokumentu przez członka komisji – interweniowała policja.

Głosowanie poza granicami kraju

Ponad 700 tysięcy Polaków zagłosowało za granicą. Głosowanie w wielu krajach, m.in. w Ameryce Północnej, Południowej i Nowej Zelandii, zakończyło się jeszcze przed zamknięciem lokali w Polsce z powodu różnicy stref czasowych.

Kiedy poznamy nowego prezydenta?

Po zamknięciu lokali wyborczych rozpoczęło się liczenie głosów. Wyniki late poll mogą pojawić się w nocy, natomiast oficjalne wyniki PKW zostaną ogłoszone w najbliższych dniach. Wybory uznaje za ważne Sąd Najwyższy, który rozpatruje ewentualne protesty wyborcze.

Zwycięzcą wyborów zostanie kandydat, który uzyska większość oddanych głosów. Obaj kandydaci w pierwszej turze uzyskali niemal równe poparcie, co zapowiadało zaciętą walkę w dogrywce.

Źródło: Polityka
Foto: YouTube