Amerykański Urząd Skarbowy – Internal Revenue Service – ogłosił nowe, wyższe limity wpłat na najpopularniejsze programy emerytalne. Zmiany wejdą w życie od 2026 roku i oznaczają realną szansę na szybsze budowanie oszczędności emerytalnych, szczególnie dla osób po 50. roku życia.

Wyższe limity dla 401(k), 403(b) i planów rządowych

Zgodnie z informacją przekazaną przez IRS, osoby uczestniczące w planach 401(k), 403(b), rządowych planach 457 oraz w federalnym Thrift Savings Plan będą mogły wpłacić w 2026 roku maksymalnie 24 500 USD, wobec 23 500 USD w 2025 roku.

Podwyżka limitów dotyczy milionów pracowników w całych Stanach Zjednoczonych i jest częścią corocznej korekty uwzględniającej wzrost kosztów życia.

Zmiany w IRA: wyższy limit i większe „catch-up”

Równolegle wzrasta limit wpłat na IRA. W 2026 roku maksymalna roczna składka wyniesie 7 500 USD, podczas gdy w 2025 roku było to 7 000 USD.

Dodatkowo osoby w wieku 50 lat i więcej będą mogły skorzystać z wyższej składki wyrównawczej. Tzw. catch-up contribution dla IRA wzrośnie do 1 100 USD, wobec 1 000 USD rok wcześniej. Ta zmiana wynika z przepisów ustawy SECURE 2.0, która wprowadziła automatyczną indeksację o inflację.

Pracownicy 50+ zyskają jeszcze więcej

Dla uczestników planów 401(k), 403(b), 457 oraz Thrift Savings Plan, którzy ukończyli 50 lat, limit składki wyrównawczej wzrośnie w 2026 roku do 8 000 USD, z 7 500 USD w 2025 roku. Oznacza to, że łączna możliwa wpłata na te programy osiągnie 32 500 USD rocznie.

Osobna, korzystniejsza regulacja dotyczy pracowników w wieku 60–63 lat. Dla tej grupy limit catch-up pozostaje na poziomie 11 250 USD, co wyraźnie przewyższa standardowy limit dla młodszych oszczędzających.

Progi dochodowe i ulgi podatkowe

Zmiany obejmują także progi dochodowe decydujące o możliwości odliczenia wpłat na tradycyjne IRA. Dla osób samotnych, objętych pracowniczym planem emerytalnym, przedział wygaszania ulgi podatkowej wzrośnie w 2026 roku do 81 000–91 000 USD, wobec 79 000–89 000 USD w 2025 roku.

W przypadku małżeństw rozliczających się wspólnie, jeśli współmałżonek wpłacający na IRA jest objęty planem w pracy, nowy próg wyniesie 129 000–149 000 USD.

Roth IRA: wyższe progi dochodowe

Podniesione zostaną również limity dochodowe dla Roth IRA. W 2026 roku przedział wygaszania wpłat wyniesie:

• 153 000–168 000 USD dla singli i głów gospodarstw domowych,
• 242 000–252 000 USD dla małżeństw rozliczających się wspólnie.

To wzrost odpowiednio o 3 000 USD i 6 000 USD względem 2025 roku.

Eksperci: emerytura trwa dłużej i kosztuje więcej

Jak podkreśla Lisa Featherngill z Comerica Wealth Management, nowe limity dają Amerykanom większą elastyczność w planowaniu przyszłości finansowej. Jej zdaniem dodatkowa przestrzeń do oszczędzania jest szczególnie istotna w czasach, gdy długość życia się wydłuża, a koszty emerytury – opieki zdrowotnej i codziennego utrzymania – systematycznie rosną.

Co to oznacza w praktyce

Podwyższenie limitów oznacza, że osoby aktywnie oszczędzające na emeryturę będą mogły szybciej budować kapitał, jednocześnie korzystając z preferencji podatkowych.

Dla wielu pracowników 2026 rok może być momentem, w którym warto ponownie przeanalizować swoją strategię emerytalną i maksymalnie wykorzystać nowe możliwości oferowane przez system.

Źródło: foxbusiness
Foto: istock/intek1/Ridofranz/ zimmytws/pinkomelet/fizkes/

Rok 2026 przyniesie jedne z najbardziej spektakularnych zjawisk astronomicznych ostatnich dekad. Na scenie kosmosu pojawią się zarówno Słońce, jak i Księżyc, a także niemal wszystkie planety Układu Słonecznego. Przed nami powrót astronautów w pobliże Księżyca po raz pierwszy od ponad pół wieku, kilka misji lądowników księżycowych, wyjątkowe zaćmienia oraz układy planet widoczne gołym okiem.

To będzie rok, w którym — jak mówią specjaliści NASA — astronomia znów stanie się widowiskiem masowym.

Powrót ludzi w stronę Księżyca

Najbardziej wyczekiwanym wydarzeniem będzie misja NASA w ramach programu Artemis. Dowódca wyprawy, Reid Wiseman, zapowiada, że załoga po raz pierwszy zobaczy z bliska duże fragmenty niewidocznej z Ziemi strony Księżyca, których nie mieli okazji obserwować nawet astronauci Apollo.

Czterej uczestnicy misji — trzech Amerykanów i jeden Kanadyjczyk — okrążą Srebrny Glob, wykonując manewr za nim i wracając na Ziemię po około dziesięciu dniach. Tym razem nie przewidziano lądowania; pierwsze „buty na Księżycu” należeć będą do kolejnej załogi, dziś jeszcze w trakcie przygotowań.

Na orbicie i powierzchni Księżyca pojawią się również roboty:

• Blue Moon, nowy prototyp lądownika firmy Blue Origin Jeffa Bezosa (wysokość 26 stóp — 8 m). Wersja załogowa ma być niemal dwukrotnie większa.
• Lądowniki prywatne Astrobotic i Intuitive Machines, które po nieudanych próbach mają powrócić z misjami naukowymi.
• Chiny wyślą w okolice bieguna południowego Księżyca łazik i specjalny pojazd-hopper, zdolny przemieszczać się między wiecznie zacienionymi kraterami w poszukiwaniu lodu.

Wszystko wskazuje na to, że księżycowy wyścig technologiczny nabiera tempa.

Blue Moon, lądownik firmy Blue Origin

Rok wielkich zaćmień

Najbardziej widowiskowym wydarzeniem będzie całkowite zaćmienie Słońca 12 sierpnia 2026 r. Cień Księżyca przejdzie przez Arktykę, Grenlandię, Islandię oraz Hiszpanię. Faza całkowita potrwa 2 minuty i 18 sekund, a wielu obserwatorów już planuje podróże w miejsca idealne do podziwiania zjawiska.

Już w lutym Ziemię czeka przedsmak tego widowiska — zaćmienie obrączkowe (ring of fire) widoczne z Antarktydy. Fragmentaryczne fazy obejrzą również mieszkańcy RPA, południowego Chile i Argentyny. Dwa tygodnie później dojdzie do całkowitego zaćmienia Księżyca, a koniec sierpnia przyniesie częściowe.

Parada planet i nieobecny Mars

Pod koniec lutego czeka nas niezwykła konfiguracja — sześć planet jednocześnie widocznych na niebie. Gołym okiem będzie można obserwować:

• Merkurego,
• Wenus,
• Jowisza,
• Saturna.

Uran i Neptun będą wymagać lornetki lub teleskopu. To rzadkie ustawienie, wzbogacone niemal pełnią Księżyca, przyciągnie obserwatorów na całym świecie.

W sierpniu widoczna będzie kolejna parada, tym razem z udziałem Marsa, ale bez Wenus.

Trzy superpełnie i księżycowe zjawiska

W 2026 r. zobaczymy trzy supermoony, czyli pełnie, w czasie których Księżyc znajduje się bliżej Ziemi niż zwykle, dzięki czemu wydaje się większy i jaśniejszy. Najważniejsze daty:

• 3 stycznia — pierwsza superpełnia, nakładająca się na rój meteorów (choć blask Księżyca utrudni obserwacje).
• 24 listopada — druga superpełnia.
• 23/24 grudnia — największa i najbardziej efektowna superpełnia, wypadająca w wigilię Bożego Narodzenia w wielu strefach czasowych. W perygeum Księżyc znajdzie się 221 668 mil od Ziemi.

Zorze polarne — częstsze i dalej na południu

Aktywność Słońca w 2026 r. nadal będzie wysoka, choć cykl jedenastoletni zacznie powoli słabnąć. Oznacza to kolejne burze geomagnetyczne i szanse na spektakularne zorze polarne, widoczne nie tylko w regionach polarnych.

Dzięki nowemu obserwatorium słonecznemu wystrzelonemu jesienią 2025 r. naukowcy będą lepiej przewidywać zmiany pogody kosmicznej.

Interstellarna przygoda: gość spoza Układu Słonecznego

W grudniu 2025 r. nasz układ odwiedziła trzecia w historii znana międzygwiezdna kometa — 3I/Atlas. Obiekt, przybyły z innego systemu gwiezdnego, jest wciąż widoczny przez duże teleskopy, choć powoli zanika. W marcu zbliży się do Jowisza, po czym obierze kurs na zewnętrzne obszary Układu Słonecznego i za około dekadę powróci do przestrzeni międzygwiazdowej.

Jak podkreśla Paul Chodas z NASA, szybki rozwój technologii obserwacyjnych sprawi, że w kolejnych latach prawdopodobnie odkryjemy więcej takich gości.

Obraz międzygwiezdnej komety 3I/ATLAS uchwycony przez spektrograf wieloobiektowy Gemini (GMOS) na Gemini North na Maunakea na Hawajach.

Rok pełen widowisk

Astronomowie nie mają wątpliwości: rok 2026 będzie jednym z najbardziej ekscytujących dla miłośników kosmosu w XXI wieku. Zjawiska widoczne gołym okiem, nowe misje księżycowe, powrót ludzi w stronę Srebrnego Globu, parady planet i zaćmienia sprawią, że spojrzenie w niebo nabierze zupełnie nowego znaczenia.

Źródło: chicagotribune
Foto: Blue Origin, istock/Rob Schultz/, Sweeper76, International Gemini Observatory, NASA

W 2025 roku liczba bankructw przedsiębiorstw w Stanach Zjednoczonych gwałtownie wzrosła, osiągając poziom nienotowany od lat po Wielkiej Recesji. Najmocniej ucierpiały firmy uzależnione od importu, które musiały zmierzyć się z najwyższymi od dekad cłami oraz wciąż wysokimi kosztami prowadzenia działalności.

Z danych rynkowych wynika, że do listopada 2025 roku wnioski o upadłość złożyło co najmniej 717 firm. To wzrost o około 14% w porównaniu z analogicznym okresem 2024 roku i najwyższy wynik od 2010 roku.

Przemysł najbardziej dotknięty zmianami

Największy wzrost liczby bankructw odnotowano w sektorze przemysłowym, obejmującym produkcję, budownictwo i transport. Firmy z tych branż szczególnie silnie odczuły skutki polityki celnej administracji Prezydenta Donalda Trumpa, która – mimo zapowiedzi odbudowy amerykańskiego przemysłu – doprowadziła do wzrostu kosztów surowców i komponentów.

W ciągu 12 miesięcy do listopada 2025 roku amerykański sektor produkcyjny stracił ponad 70 tys. miejsc pracy. Dla wielu przedsiębiorstw presja kosztowa okazała się zbyt duża, zwłaszcza przy ograniczonej możliwości podnoszenia cen.

Konsumenci tną wydatki

Drugą grupą firm najczęściej ogłaszających bankructwo były przedsiębiorstwa oferujące dobra nie pierwszej potrzeby – odzież, wyposażenie wnętrz czy artykuły dekoracyjne. To wyraźny sygnał, że konsumenci coraz częściej rezygnują z takich zakupów, koncentrując się na wydatkach podstawowych, takich jak żywność, mieszkanie i rachunki.

Eksperci wskazują, że zmęczenie inflacją oraz niepewność gospodarcza wyraźnie osłabiły popyt w handlu detalicznym.

Inflacja spada, ale koszty pozostają wysokie

Choć inflacja w listopadzie 2025 roku spadła do 2,7% w ujęciu rocznym, wiele firm nadal zmaga się z wysokimi kosztami finansowania oraz importu. Część przedsiębiorstw świadomie ogranicza podwyżki cen, próbując utrzymać klientów, co jednak prowadzi do pogorszenia ich kondycji finansowej.

Ekonomiści podkreślają, że rynek przechodzi obecnie proces „selekcji”, w którym najsłabsze podmioty nie są w stanie przetrwać przedłużającej się presji kosztowej.

Duże firmy też nie wytrzymały

Niepokojącym zjawiskiem jest wzrost liczby tzw. mega bankructw, czyli upadłości firm posiadających aktywa przekraczające 1 mld USD. W pierwszej połowie 2025 roku takich przypadków było 17, najwięcej od czasu pandemii w 2020 roku.

Wśród nich znalazły się znane marki z sektora handlu detalicznego oraz firmy działające w branży wyposażenia wnętrz i mody.

Problemy energetyki odnawialnej i transportu

Poważne trudności dotknęły także firmy z sektora energii odnawialnej, zwłaszcza zajmujące się instalacjami fotowoltaicznymi. Ograniczenie ulg podatkowych oraz wzrost ceł na importowane komponenty znacząco pogorszyły ich płynność finansową.

Również branża transportowa i lotnicza znalazła się pod presją. Bankructwa producentów pojazdów elektrycznych, przewoźników lotniczych i firm logistycznych pokazują, jak silnie rosnące koszty i spadek popytu uderzyły w te sektory.

Silna gospodarka, słabsze branże

Paradoksalnie, fala bankructw pojawia się w momencie, gdy dane makroekonomiczne pokazują najszybszy od dwóch lat wzrost PKB USA, sięgający 4,3% w ujęciu rocznym. Ekonomiści zwracają jednak uwagę, że wzrost ten napędzany jest głównie przez zamożniejszych konsumentów oraz inwestycje dużych korporacji, szczególnie w obszarze nowych technologii.

W praktyce oznacza to, że nie wszystkie sektory korzystają z dobrej koniunktury, a wiele firm – zwłaszcza tych mniejszych i bardziej wrażliwych na koszty – nadal znajduje się w bardzo trudnej sytuacji.

Rok 2025 zapisze się więc jako okres głębokiego rozdźwięku w amerykańskiej gospodarce: solidnych wskaźników makroekonomicznych z jednej strony i najwyższej od lat fali bankructw przedsiębiorstw z drugiej.

Źródło: washington post
Foto: Vaillant, YouTube, istock/Sansert Sangsakawrat/lucigerma/