Prokurator Okręgowa Powiatu Cook, Eileen O’Neill Burke, ogłosiła w tym tygodniu, że nie ma zaufania do systemu elektronicznego monitoringu prowadzonego przez biuro sędziego naczelnego i poleciła swoim prokuratorom, by sprzeciwiali się jego stosowaniu za każdym razem, gdy nie jest on uzgadniany z oskarżycielem.

Chociaż sędziowie nadal mają możliwość nakazywania elektronicznego nadzoru nad podejrzanymi, O’Neill Burke nazwała program „poważnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa publicznego”, podkreślając, że jej sprzeciw powinien być wyraźnie odnotowany w aktach sądowych.

Kto powinien nadzorować? Szeryf oddaje kontrolę

Do końca marca program elektronicznego monitoringu był prowadzony przez Biuro Szeryfa Powiatu Cook. Jednak szeryf Tom Dart przekazał jego zarządzanie Departamentowi ds. Dorosłych podległemu sędziemu naczelnemu Timothy’emu Evansowi, tłumacząc, że nie może już „bezpiecznie” sprawować nadzoru nad rosnącą liczbą podejrzanych z poważnymi zarzutami.

Nowy model nadzoru wszedł w życie 1 kwietnia. Od tego czasu osoby uznane za potencjalnie niebezpieczne lub stanowiące ryzyko ucieczki są monitorowane przez pracowników Departamentu Kuratorskiego. Jednak — w odróżnieniu od funkcjonariuszy biura szeryfa — kuratorzy nie są zaprzysiężonymi funkcjonariuszami organów ścigania i nie mają uprawnień do dokonywania aresztowań.

„Jeśli osoba objęta nadzorem ucieknie, kuratorzy mogą jedynie wezwać lokalną policję lub biuro szeryfa i zgłosić sprawę sądowi” — zauważyła O’Neill Burke w wewnętrznej notatce do swoich pracowników. „Nie mogą prowadzić dochodzenia, żądać postawienia zarzutów ani występować o nakaz aresztowania”.

Braki kadrowe i finansowe

Biuro sędziego Evansa przyznało, że w celu prawidłowego funkcjonowania programu potrzebuje ponad 150 nowych pracowników, dodatkowej powierzchni biurowej oraz szkoleń. Obecny budżet przewiduje na ten cel 6,3 miliona dolarów, jednak według przedstawicieli biura niezbędne będzie nawet 10 milionów dolarów rocznie.

Władze planują zatrudniać nowych kuratorów etapami, licząc na pełne obsadzenie programu do wiosny 2026 roku.

Krytyka ustawy Pretrial Fairness Act

Eileen O’Neill Burke mocno skrytykowała również stanową ustawę Pretrial Fairness Act, obowiązującą od 2024 roku. Nowe przepisy, między innymi, umożliwiają osobom objętym monitoringiem dwa dni tzw. „koniecznego ruchu” tygodniowo — np. na zakupy czy wizyty lekarskie.

Według prokurator okręgowej ustawa doprowadziła do zwolnienia spod aresztu osób oskarżonych o najcięższe przestępstwa, w tym morderstwo, usiłowanie zabójstwa, przemoc domową oraz napaści na tle seksualnym. Dodała, że jej biuro zatwierdziło 57 przypadków zarzutów ucieczki od grudnia 2024 roku.

Odpowiedzi i kontrowersje

Biuro sędziego Evansa nie odniosło się publicznie do zarzutów O’Neill Burke. Jednak Illinois Network for Pretrial Justice, organizacja wspierająca reformy sądownictwa, skrytykowała jej stanowisko jako „wprowadzające w błąd i oparte na strachu”.

Biuro obrońcy publicznego również wyraziło sprzeciw wobec ogólnego zakazu stosowania monitoringu, podkreślając, że „narusza on zasadę indywidualnej sprawiedliwości” i może prowadzić do ignorowania domniemania niewinności oskarżonych.

Tło i przyszłość programu

Program elektronicznego nadzoru uruchomiono w powiecie Cook w 1989 roku z inicjatywy szeryfa Darta, by ograniczyć przepełnienie w więzieniach. Początkowo skierowany był do osób oskarżonych o drobne, niegroźne przestępstwa. W ostatnich latach nadzorem obejmowano jednak także osoby z poważniejszymi zarzutami, co — według Darta — uczyniło program „nieskutecznym”.

Obecna debata wokół monitoringu odzwierciedla szersze napięcia w systemie sprawiedliwości między potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa publicznego a koniecznością przestrzegania praw obywatelskich i zasady domniemania niewinności.

Źródło: cbs
Foto: Jérémy-Günther-Heinz, Whoisjohngalt