Ciekawostki
Czy piątek 13-go naprawdę jest pechowy? To stosunkowo młody przesąd

Przesąd, że piątek trzynastego to pechowy dzień, jest stosunkowo młody, sięgający zaledwie ostatnich 100 lat. Wbrew powszechnemu przekonaniu, jego geneza nie wywodzi się z zamierzchłych czasów. Mimo to, trudno dokładnie ustalić, dlaczego ten dzień jest uznawany za szczególnie niefortunny, a eksperci mogą jedynie spekulować na ten temat.
Historia piątku trzynastego
Jak twierdzi Moira Marsh, bibliotekarka specjalizująca się w folklorystyce na Uniwersytecie Indiany w Bloomington, przesąd ten przyszedł do Stanów Zjednoczonych z Anglii. Co ciekawe, w Anglii piątek trzynastego nie był uważany za pechowy aż do XX wieku.
Pierwsza udokumentowana wzmianka na ten temat pojawiła się w druku w 1913 roku. Wcześniejsze odniesienia do pecha związanego z tym dniem pojawiały się w literaturze, ale nie wyjaśniały, dlaczego miałby być pechowy. W efekcie zaczęły powstawać liczne teorie, próbujące tłumaczyć źródła tego przesądu.
Stephen Winick, specjalista od folkloru w Amerykańskim Centrum Folkloru w Bibliotece Kongresu, wskazuje, że jednym z powodów, dla których piątek trzynastego jest uznawany za pechowy, może być fakt, że Judasz był trzynastym gościem na Ostatniej Wieczerzy. Inna teoria nawiązuje do tego, że w piątek trzynastego potępiono rycerzy templariuszy. Jednak Winick podkreśla, że nie ma pewności, czy te wydarzenia rzeczywiście mają związek z tym przesądem.
Francuskie źródła przesądu
Stephen Winick zauważa, że pierwsze wzmianki o pechowym piątku trzynastego pochodzą z francuskiej literatury i sztuk teatralnych. W sztuce z 1834 roku pt. “Les Finesses des Gribouilles” bohater mówi: „Urodziłem się w piątek, 13 grudnia 1813 roku, i od tego czasu spotykają mnie same nieszczęścia.”
Podobnie, w literackim magazynie Revue de Paris, markiz de Salvo opisywał historię ojca, który zamordował swoją córkę w piątek trzynastego, dodając: „Zawsze to piątki i liczba trzynaście przynoszą pecha.”
Piątki – dzień pechowy od średniowiecza
Choć połączenie piątku z trzynastym dniem miesiąca jako pechowego jest stosunkowo nowym pomysłem, sama idea, że piątek jest dniem pechowym, ma starsze korzenie. Moira Marsh wyjaśnia, że już w średniowieczu piątki były uważane za dni niefortunne, zwłaszcza w krajach anglojęzycznych oraz w większości Europy.
Wynikało to z faktu, że piątek był dniem ukrzyżowania Chrystusa, a w katolickiej tradycji każdy piątek był dniem pokuty. Ta koncepcja przetrwała przez wieki.
Trzynastka – pechowa liczba
Jeśli chodzi o liczbę trzynaście, nie była ona uważana za pechową aż do XVII wieku. Przedtem, jak zauważa Marsh, mogła być nawet postrzegana jako liczba szczęśliwa, nawiązująca do 13 osób obecnych na Ostatniej Wieczerzy. Jednak po reformacji chrześcijańskiej, wiele dawnych przesądów zostało odrzuconych jako zabobonne, a to, co wcześniej uważano za dobre, często obracało się w złe.
Stephen Winick dodaje, że trzynastka może być uznawana za pechową z matematycznego punktu widzenia. Dwanaście to liczba, która jest łatwa do podziału – mamy 12 miesięcy w roku, 12 znaków zodiaku, 12 cali w stopie. Natomiast trzynaście to liczba, która nie daje podobnych możliwości i „matematycznie nie przynosi korzyści.”
Pechowe dni w innych kulturach
Piątek trzynastego stał się popularnym przesądem na całym świecie, zwłaszcza dzięki kulturze masowej, jak np. serii filmów “Piątek trzynastego”. Jednak w innych krajach pechowe dni mogą przypadać na inne daty. We Włoszech za pechowy uważa się piątek siedemnastego, a w krajach hiszpańskojęzycznych – wtorek trzynastego.
W krajach hiszpańskojęzycznych wtorek kojarzony jest z Marsem, bogiem wojny, co może tłumaczyć, dlaczego ten dzień jest uważany za pechowy. W Grecji również wtorek jest postrzegany jako niefortunny, co wiąże się z grecką tradycją matematyczną, w której liczba dwanaście była uważana za doskonałą, a trzynastka za niedoskonałą.
Dlaczego wierzymy w przesądy?
Stephen Winick podkreśla, że przesądy, takie jak te dotyczące piątku trzynastego, wynikają z potrzeby wyjaśnienia chaotycznych wydarzeń w życiu. „Szukamy wyjaśnień dla trudnych doświadczeń, chcemy zrozumieć, dlaczego coś poszło nie po naszej myśli. Daje nam to poczucie kontroli, nawet jeśli w rzeczywistości jej nie mamy,” mówi Winick.
W końcu, przesądy o piątku trzynastego, choć nie mają starożytnych korzeni, nadal odgrywają istotną rolę we współczesnej kulturze, dostarczając ludziom ram do interpretowania codziennych nieszczęść i niepowodzeń. Czy rzeczywiście ten dzień przynosi pecha? Na to pytanie każdy musi odpowiedzieć sobie sam.
Źródło: npr
Foto: istock/nicoletaionescu/ pxel66/ ronniechua/PeopleImages/
News USA
Czerwcowy „Księżyc Truskawkowy” oczaruje niebo: Rzadkie zjawisko uczyni go wyjątkowo czerwonym

Już w nocy z 10 na 11 czerwca niebo nad naszymi głowami zdominuje zjawiskowa pełnia księżyca, znana jako „Księżyc Truskawkowy”. W tym roku to popularne zjawisko astronomiczne zyska szczególne znaczenie — i to nie tylko z powodu swojej nazwy, ale także przez wyjątkowe warunki, które sprawią, że zyska on głęboką, czerwonawą barwę i pojawi się wyjątkowo nisko nad horyzontem.
Skąd wzięła się nazwa „Księżyc Truskawkowy”?
Nazwa pochodzi od rdzennych plemion Algonquin w Ameryce Północnej. Dla nich czerwcowa pełnia wyznaczała początek sezonu zbioru dzikich truskawek. Zjawisko to było więc ściśle związane z rytmem natury i kalendarzem rolniczym.
W tradycji europejskiej czerwcową pełnię określano mianem „Miodowego Księżyca” lub „Łąkowego Księżyca”, co również nawiązywało do letnich zbiorów i świętowania.
Dlaczego tegoroczna pełnia jest tak wyjątkowa?
Pełnia Księżyca z czerwca 2025 roku zbiega się z rzadkim zjawiskiem astronomicznym zwanym „Major Lunar Standstill”. To efekt 18,6-letniego cyklu grawitacyjnego, w którym nachylenie orbity Księżyca względem Ziemi osiąga swoje ekstremalne wartości. Ostatni raz byliśmy świadkami tego zjawiska w 2006 roku, a kolejny raz zdarzy się dopiero w 2043.
W jego wyniku trajektoria Księżyca na niebie jest spłaszczona i przesunięta bardziej na południe — co oznacza, że czerwcowa pełnia wzejdzie wyjątkowo nisko nad horyzontem. Tak niskie położenie powoduje, że promienie księżyca muszą przebyć większą część ziemskiej atmosfery, zanim dotrą do obserwatora.
Dzięki temu barwa Księżyca staje się cieplejsza, przybierając odcienie czerwieni, pomarańczu i bursztynu.
W połączeniu z nazwą „Truskawkowy Księżyc” – choć ta pierwotnie nie miała nic wspólnego z kolorem – tegoroczna pełnia może naprawdę wyglądać jak owocowe zjawisko na niebie.
Kiedy najlepiej obserwować „Truskawkowy Księżyc”?
Według Old Farmer’s Almanac, Księżyc osiągnie pełnię dokładnie o 2:44 nad ranem w środę 11 czerwca (czasu lokalnego Chicago). Jednak jego najbardziej efektowny wygląd – nisko nad horyzontem, tuż po wschodzie – będzie widoczny już wieczorem 10 czerwca, tuż po zachodzie słońca.
Warto znaleźć miejsce z otwartym widokiem na wschodni horyzont, z dala od miejskich świateł, aby doświadczyć tego zjawiska w pełni. Idealnie sprawdzą się pagórki, pola, plaże lub wysokie punkty widokowe.
Źródło: nbc
Foto: istock/Natalia Kirsanova/Armastas
News USA
Goodyear świętował 100-lecie sterowca Blimp spektakularnym przelotem nad Akron, Ohio

Niecodzienny widok zawisł nad niebem Akron w zeszłym tygodniu: trzy potężne sterowce Goodyeara w efektownym locie formacyjnym uczciły setną rocznicę legendarnego Goodyear Blimp – ikony amerykańskiego nieba i symbolu technologicznego dziedzictwa firmy.
Przez trzy dni – od wtorku do czwartku – Wingfoot One, Wingfoot Two i Wingfoot Three wykonały efektowne „okrążenia zwycięstwa” nad miastem, w którym w 1925 roku rozpoczęła się historia jednego z najbardziej rozpoznawalnych sterowców świata.
Powrót do przeszłości – hołd dla Pilgrima
Setna rocznica przypada dokładnie na 3 czerwca, kiedy to pierwszy sterowiec Goodyeara – Pilgrim – wzbił się w powietrze, zapoczątkowując erę innowacyjnej reklamy z powietrza i obserwacji sportowych wydarzeń z lotu ptaka.
Z tej okazji Wingfoot One zaprezentował się w nowej, historycznej odsłonie – w czarno-srebrnym malowaniu inspirowanym oryginalnym wyglądem Pilgrima. To symboliczny ukłon w stronę przeszłości, który – jak zaznaczyła Laura Dude, dyrektor ds. komunikacji Goodyear – „oddaje hołd bogatej historii marki i jej ikonicznego sterowca”.
Akron patrzy w niebo
Efektowne przeloty nad Akron zgromadziły setki widzów, zwłaszcza w okolicach stadionu Canal Park, gdzie na co dzień gra lokalna drużyna baseballowa Akron RubberDucks. Widok trzech majestatycznych sterowców unoszących się równolegle nad miastem budził zachwyt i wzruszenie – szczególnie wśród mieszkańców dumnego z lotniczych tradycji regionu.
Dodatkowym elementem obchodów było specjalne przyjęcie zorganizowane we wtorek w hangarze Goodyeara przy jeziorze Wingfoot Lake, w miejscu, które od dziesięcioleci jest bazą sterowców firmy.
Globalna flota – globalne dziedzictwo
Obecna flota Goodyeara to cztery sterowce: trzy stacjonujące w Stanach Zjednoczonych i jeden – Europe Blimp – działający w Niemczech w ramach współpracy z firmą Zeppelin. Każdy z nich ma aż 246 stóp długości (ok. 75 metrów) i reprezentuje najnowsze osiągnięcia w dziedzinie nowoczesnych sterowców.
Goodyear Blimp to nie tylko narzędzie marketingowe – to kulturowy symbol, obecny na amerykańskim niebie od wieku. Widziany nad Super Bowl, wyścigami NASCAR czy największymi wydarzeniami sportowymi, na stałe wpisał się w krajobraz medialny USA.
Obchody 100-lecia to nie tylko celebracja przeszłości – to zapowiedź przyszłości, w której Goodyear Blimp nadal będzie unosił się nad wydarzeniami, które inspirują i jednoczą ludzi.
Źródło: foxbusiness
Foto: goodyear
News USA
Walmart rozszerza usługę dostaw dronami na ponad 100 nowych lokalizacji

Walmart znacząco rozwija swoją innowacyjną usługę dostaw dronami, ogłaszając rozszerzenie na ponad 100 kolejnych sklepów w pięciu dużych miastach: Atlancie, Charlotte, Houston, Orlando i Tampie. Klienci z tych regionów mogą już zapisywać się na usługę, gdy tylko stanie się ona dostępna.
Do tej pory dostawy dronami były realizowane wyłącznie w pobliżu siedziby głównej firmy — w 18 sklepach zlokalizowanych w rejonie Dallas (Teksas) i Bentonville (Arkansas). Od momentu startu w 2021 roku Walmart wykonał już ponad 150 000 dostaw z powietrza, a średni czas realizacji jednego zamówienia wynosi mniej niż 19 minut.
Najczęściej zamawiane produkty? Klienci chętnie sięgają po świeże owoce, lody, karmę dla zwierząt i jajka marki Great Value — artykuły codziennego użytku, które często potrzebne są “na już”.
Za realizację dostaw odpowiada firma Wing, należąca do Alphabet — tej samej grupy kapitałowej co Google. Dzięki temu partnerstwu Walmart staje się jednym z liderów w transformacji rynku e-commerce i logistyki, oferując szybkie, ekologiczne i nowoczesne rozwiązanie dostawy prosto pod dom klienta.
To kolejny krok w stronę przyszłości, w której zakupy trafiają do nas szybciej, ciszej i bez korków.
Źródło: scrippsnews
Foto: walmart
-
Polonia Amerykańska3 dni temu
Polonia ma wielkie serca: Pomagamy pani Ewie spod Jarosławia, cioci Moniki Doroty
-
News Chicago2 tygodnie temu
Sandra i John Kucala z Orland Park walczą o dom. Ich podatek wzrósł z 3 do 17 tys. USD
-
Zdrowie3 tygodnie temu
Uwaga na szczepionki przeciw Covid19: mogą powodować zapalenie mięśnia sercowego
-
News Chicago2 tygodnie temu
Uwaga – oszustwo: Fałszywe SMS-y o mandatach drogowych krążą w Illinois
-
Polonia Amerykańska2 tygodnie temu
W sobotę Polacy w USA ponownie głosują na nowego prezydenta Polski
-
News USA2 tygodnie temu
Republikanie oskarżają UE i rząd Tuska o ingerencję w wybory prezydenckie w Polsce
-
News USA3 tygodnie temu
Strzelanina w Waszyngtonie: Mieszkaniec Chicago zabił dwoje pracowników ambasady Izraela
-
News Chicago4 tygodnie temu
Illinois kończy program opieki zdrowotnej dla imigrantów