W tym roku po raz pierwszy od ponad dekady Święto Niepodległości przypada w piątek, co dla milionów Amerykanów oznacza wydłużony weekend — i rekordową liczbę podróży. Według prognoz American Automobile Association AAA, w dniach 28 czerwca – 6 lipca w podróż wybierze się aż 72,2 miliona osób – o 1,7 miliona więcej niż w zeszłym roku. To największy ruch z okazji 4 Lipca, jaki kiedykolwiek odnotowano.

“Lato to jeden z najbardziej intensywnych sezonów podróżniczych, a 4 lipca to jeden z jego kulminacyjnych momentów” – mówi Stacey Barber, wiceprezeska AAA Travel. “Tym razem święto przypada w piątek, co daje ludziom szansę na dłuższy wypoczynek z rodziną i przyjaciółmi”.

Większość podróżnych – ponad 61 milionów – wybierze podróż samochodem. Kolejne 5,84 miliona osób uda się w drogę samolotem.

Podróż samochodem – jak się przygotować

Według firmy INRIX, największego ruchu na drogach należy spodziewać się w środę, 2 lipca, oraz w niedzielę, 7 lipca, szczególnie w godzinach popołudniowych. Najlepszy czas na podróż to przedpołudnie w dni robocze i przed 11:00AM w weekendy.

Wskazówki dla kierowców

• Sprawdź stan techniczny samochodu i zaplanuj trasę.
• Zaplanuj tankowanie i załadunek auta dzień wcześniej.
• Spakuj zestaw awaryjny, zawierający m.in. apteczkę, kable rozruchowe, wodę, przekąski, latarkę, ładowarkę, taśmę klejącą i trójkąt ostrzegawczy.
• Rób przerwy co 100 mil lub 2 godziny jazdy – zmień kierowcę lub odpocznij.

W zeszłym roku w tygodniu 4 Lipca AAA otrzymało ponad 700 tys. zgłoszeń pomocy drogowej, najczęściej z powodu rozładowanych akumulatorów, przebitych opon czy braku paliwa. Dodatkowo, 5 lipca to – według Allstate Roadside – najbardziej awaryjny dzień lata pod względem liczby wezwań do pojazdów, tuż po 26 grudnia.

Dobra wiadomość dla kierowców

Średnie ceny paliw są najniższe od 2021 roku. Skorzystaj z aplikacji takich jak GasBuddy czy TollGuru, aby znaleźć najtańsze stacje na trasie.

Loty – tłok na lotniskach, warto być wcześniej

Administracja Bezpieczeństwa Transportu (TSA) szacuje, że w okresie od 1 do 7 lipca obsłuży ponad 18,5 miliona pasażerów. Najbardziej obciążonym dniem ma być niedziela, 7 lipca, z prognozowaną liczbą 2,9 miliona podróżnych.

Wskazówki dla pasażerów lotniczych

• Przybądź na lotnisko co najmniej 2 godziny wcześniej.
• Zabierz ze sobą ważny dokument tożsamości (REAL ID lub jego alternatywa).
• Zainstaluj aplikację linii lotniczej dla aktualizacji lotu i odprawy online.
• Zarezerwuj parking z wyprzedzeniem, jeśli jest dostępny.
• Wybieraj loty poranne (5:00–8:00) – są 2 razy mniej narażone na opóźnienia niż te po 9:00.

Najbardziej ruchliwe lotniska to: Atlanta (ATL), Dallas Fort-Worth (DFW), Denver (DEN), Chicago O’Hare (ORD) i Los Angeles (LAX).

Hotele – nie jest za późno na rezerwację

Według AAA najpopularniejsze krajowe kierunki wyjazdów to: Orlando, Seattle, Nowy Jork, Denver, Boston, Miami i Atlanta.

Platforma Hopper informuje, że:

• Ceny hoteli mogą spaść w ostatniej chwili, gdy obiekty chcą zapełnić pokoje.
• Dobre oferty można znaleźć nawet na 12–48 godzin przed przyjazdem.
• Miasta, które w święta się wyludniają, również mogą oferować korzystne ceny.

Przygotuj się z wyprzedzeniem

Planowanie i elastyczność to klucz do udanego wyjazdu. Niezależnie od tego, czy ruszasz autem, lecisz samolotem czy szukasz hotelu – im lepiej się przygotujesz, tym więcej czasu spędzisz na odpoczynku, a nie w korku czy kolejce.

Źródło: npr
Foto: Lotnisko OHare, istock/egdigital/

Narodowo-konserwatywna partia Prawo i Sprawiedliwość (PiS), główna siła opozycyjna w Polsce, zapowiedziała złożenie projektu ustawy zakazującej czasowego wjazdu do kraju obywatelom wybranych państw Bliskiego Wschodu i Afryki. Zdaniem polityków PiS miałoby to powstrzymać proceder odsyłania migrantów z Niemiec do Polski.

Propozycja została ogłoszona we wtorek, niedługo po tym, jak Premier Donald Tusk zapowiedział przywrócenie kontroli na granicach z Niemcami i Litwą. Rząd argumentuje, że to odpowiedź na rosnącą presję migracyjną i potrzebę „zapanowania nad niekontrolowanym przepływem ludzi”.

„Za mało, za późno” — mówi PiS

Szef klubu parlamentarnego PiS, Mariusz Błaszczak, uznał działania rządu za spóźnione i niewystarczające. „Ten kryzys trwa od miesięcy. Potrzeba zdecydowanych kroków” — stwierdził podczas konferencji prasowej.

PiS zapowiedziało złożenie projektu ustawy zakładającej tymczasowy zakaz wjazdu dla obywateli tzw. państw trzecich, „spoza Europy, których obywatele masowo i nielegalnie przekraczają granice”.

W poniedziałek lider partii, Jarosław Kaczyński, wezwał do „natychmiastowego zakazu wjazdu osób z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej”.

Choć PiS nie przedstawiło jeszcze dokładnej listy państw, z których obywatele mieliby zostać objęci zakazem, partia zapowiada, że decyzja zostanie oparta na danych dotyczących skali nielegalnych przekroczeń granicy lub przymusowych powrotów z Niemiec.

Migracja w centrum politycznego sporu

Od 2021 roku Polska zmaga się z presją migracyjną na granicy z Białorusią. Rząd oskarża władze w Mińsku o celowe organizowanie napływu migrantów z Azji i Afryki. W odpowiedzi Polska zbudowała ogrodzenie graniczne i wprowadziła elektroniczny nadzór. Wprowadzono również zakaz składania wniosków o azyl przez osoby, które przekroczyły granicę nielegalnie z terytorium Białorusi.

Polska prowadzi także kampanie informacyjne w krajach takich jak Afganistan, Erytrea, Etiopia, Somalia, Egipt, Irak i Pakistan, by zniechęcić ludzi do prób nielegalnego wjazdu do Unii Europejskiej przez terytorium RP.

Problem z powrotami z Niemiec

Głównym motywem najnowszej inicjatywy PiS są jednak działania Niemiec, które na mocy przepisów UE oraz umów bilateralnych odsyłają do Polski migrantów, którzy nielegalnie przekroczyli granicę, a wcześniej przebywali na terytorium RP.

Według PiS wiele z tych osób to nie tylko Ukraińcy, ale także obywatele państw afrykańskich i azjatyckich, którzy albo złożyli wniosek o azyl w Polsce, albo po prostu ją przebyli w drodze na Zachód.

„Po wejściu w życie tego prawa straż graniczna będzie miała narzędzia, by odmówić wjazdu takim osobom” — podkreślił Błaszczak. „Nie będą już mogli być odsyłani do Polski z terytorium Niemiec”.

Patrole obywatelskie i polityczny konflikt

W reakcji na zwroty migrantów z Niemiec, niektóre grupy obywateli rozpoczęły oddolne działania — tzw. patrole obywatelskie — mające kontrolować sytuację na zachodniej granicy. Błaszczak zapowiedział, że politycy PiS odwiedzą granicę niemiecką, by „okazać wsparcie patriotom, którzy wzięli sprawy w swoje ręce, gdy rząd Donalda Tuska zawiódł”.

Rząd ostro skrytykował te działania. Premier Tusk oraz Minister Spraw Wewnętrznych Tomasz Siemoniak nazwali je szkodliwymi i dezorganizującymi działania służb państwowych. Wskazali również, że patrole rozpowszechniają nieprawdziwe informacje na temat skali migracji i charakteru powrotów z Niemiec.

Źródło: NFP
Foto: YouTube, Patrole Obywatelskie

Nowe badania opublikowane w prestiżowym czasopiśmie Science rzucają światło na jedną z najstarszych znanych osad miejskich świata – Çatalhöyük w południowej Anatolii. Według naukowców, to neolityczne miasto mogło być zorganizowane wokół struktur matrylinearnych i funkcjonować jako społeczeństwo matriarchalne, w którym to kobiety odgrywały kluczową rolę zarówno w strukturze społecznej, jak i rodzinnej.

Genetyczne ślady matriarchatu

Międzynarodowy zespół genetyków, archeologów i antropologów przez 12 lat analizował DNA ponad 130 szkieletów znalezionych w 35 domostwach w Çatalhöyük – jednej z najlepiej zachowanych neolitycznych osad, datowanej na lata 9000–8000 p.n.e.

Łącznie odkryto 395 pochówków, zlokalizowanych pod podłogami glinianych domów. Szczątki należały zarówno do kobiet, jak i mężczyzn. Sekwencjonowanie genetyczne ujawniło jednak, że więzi rodzinne były przekazywane głównie przez linię żeńską. Co więcej, wiele pochowanych osób nie było ze sobą spokrewnionych biologicznie – ale jeśli już istniało pokrewieństwo, to niemal zawsze przez matkę.

Badacze sugerują, że po zawarciu małżeństwa mężczyźni przenosili się do gospodarstw swoich żon, co wskazuje na system rezydencji matrylokalnej, a nie patriarchalnej. Dodatkowo, analiza wykazała, że kobiety były znacznie częściej grzebane z cennymi przedmiotami – w niektórych przypadkach nawet pięciokrotnie częściej niż mężczyźni.

Kult Bogini Matki i symbolika kobiecości

Çatalhöyük od dawna intryguje archeologów m.in. dzięki odnalezionym tam figurkom kobiecym, często interpretowanym jako przedstawienia Bogini Matki – centralnej postaci w systemie wierzeń tej społeczności. Rzeźby, malowidła i układ domostw wskazują na istotną pozycję kobiet nie tylko w życiu religijnym, ale i społecznym.

„Musimy zrezygnować z naszego zachodniego założenia, że wszystkie starożytne społeczeństwa były zorganizowane patriarchalnie,” powiedziała dr Eline Schotsmans z Uniwersytetu Wollongong w Australii, współautorka badania. „Systemy matrylinearne istniały – i nadal istnieją – w wielu kulturach, w tym wśród rdzennych społeczności Australii.”

Kobiety jako fundament wspólnoty – nie tylko w Anatolii

Odkrycia z Çatalhöyük są spójne z innymi badaniami dotyczącymi matrylinearności w prehistorycznych społeczeństwach. W marcu 2025 r. w czasopiśmie Nature opublikowano analizę DNA z cmentarzyska okresu późnego żelaza w Dorset w południowo-zachodniej Anglii.

Zespół naukowców wykazał, że aż dwie trzecie pochowanych tam osób pochodziło z jednej linii matczynej, a mężczyźni byli najprawdopodobniej przybyszami z innych społeczności.

„Pochodzenie przez matkę mogło stanowić kluczowy element tożsamości grupowej,” podsumowali badacze. Wspólnota kobiet miała zapewniać nie tylko wsparcie społeczne, ale też wpływ na własność i prawa do ziemi.

Spojrzenie w przeszłość z nowej perspektywy

Odkrycia z Çatalhöyük stanowią kolejny krok w kierunku dekonstrukcji dominujących narracji o patriarchalnym charakterze dawnych cywilizacji. Badania sugerują, że społeczności oparte na matrylinearności i wysokim statusie kobiet mogły być znacznie powszechniejsze, niż dotąd sądzono.

W świetle tych ustaleń naukowcy apelują o bardziej otwarte podejście do badań nad przeszłością. Jak podkreśla dr Schotsmans, „Tożsamość społeczna i organizacja wspólnot mogą wyglądać bardzo różnie w zależności od miejsca i czasu. I czasem to właśnie kobiety były fundamentem całych cywilizacji.”

Źródło: cbs
Foto: YouTube, Murat Özsoy