Każdego roku w Polsce diagnozuje się około 18 tys. zachorowań na nowotwór złośliwy jelita grubego. Choroba jest trzecim co do częstości występowania w  nowotworem u mężczyzn, a drugim — po raku piersi — na który chorują kobiety. O tym skąd się bierze i jak możemy uniknąć zachorowania mówi w studiu Radia Deon Chicago dr Marzena Konopko, gastroenterolog Białostockiego Centrum Onkologii.

Zatrważające jest to, że rak jelita grubego to obecnie także druga przyczyna śmiertelności, jeśli chodzi o nowotwory. Przyczyną tej sytuacji jest m. in. to, że do lekarza zgłaszamy się za późn, jak mówi dr Marzena Konopko. “Ale optymistyczne jest to, że możemy na to mieć wpływ” podkreśla Gość Radia Deon Chicago.

“Rak jelita grubego powstaje wraz z wiekiem, więc wiek jest już czynnikiem ryzyka” zaznacza gastroenterolog Białostockiego Centrum Onkologii.

W jelicie grubym z wiekiem pojawiają się polipy, które mogą z czasem stać się zmianami nowotworowymi. Kolonoskopia, poprzedzona odpowiednim przygotowaniem jelita, pozwala na bezpieczne usunięcie polipów, co się udaje zwłaszcza, jeśli są małe. Następnie są one poddawane badaniu histopatologicznemu.

“Nie każdy polip może być rakiem, ale my wiemy na 100 procent, że każdy rak powstaje z polipa” wyjaśnia dr Marzena Konopko.

Do czynników, które sprzyjają rozwojowi polipów, a następnie raka jelita grubego należą nieprawidłowa dieta i zbyt mało ruchu.

Niekorzystne jest także to, że jemy żywność przetworzoną, dużo czerwonego mięsa, potrawy smażone i grillowane, zbyt mało błonnika, białe pieczywo oraz zdecydowanie za dużo cukru. Poza tym nie wysypiamy się i żyjemy w stresie, “to powoduje produkcję adrenaliny i kortyzolu, które działają prozapalnie” – zwraca uwagę nasz Gość.

“To wszystko działa toksycznie na jelito, powoduje stan zapalny, a na tym tle powstają polipy, a w następnym stadium rak jelita grubego” tłumaczy dr Marzena Konopko. Te same czynniki wpływają także na powstanie otyłości i zachorowanie na cukrzycę.

Drugim czynnikiem wpływającym na śmiertelność z powodu raka jelita grubego jest to, że unikamy badania się.

Co zrobić by uchronić się przed rakiem jelita grubego?

Wg naszego Gościa ważne jest aby wprowadzać systematyczne zmiany w naszym trybie życia, nawet jeśli robimy to małymi krokami. Lekarze zalecają ruch, taki jak spacer, bieg, siłownia czy pływanie 3 razy w tygodniu po 45 minut.

Zdrowy sen powinien trwać 7-8 godzin. Jeśli jest krótszy w naszym organizmie spada liczba komórek odpornościowych chroniących nas przed rozwojem raka, przestrzega dr Marzena Konopko.

Poza tym ogromnie ważna jest prawidłowa dieta z dużym udziałem warzyw, owoców, kiszonek, żywności nie przetworzonej, bez sztucznych dodatków i cukru. Zalecane jest także przyjmowanie witaminy D3 chroniącej przed chorobą nowotworową, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym.

“To są małe kroki, które trzeba systematycznie wprowadzać w swoje życie i one wejdą nam w nawyk – wyrobimy sobie zdrowe schematy żywienia” zachęca Gość Radia Deon Chicago.

Kiedy się badać?

W Stanach Zjednoczonych kolonoskopię przesiewową powinien zrobić każdy, pomimo braku jakichkolwiek niepokojących objawów, po ukończeniu 40-tego roku życia. Następnie badanie trzeba powtarzać co 10 lat, jeśli nie pojawiają się polipy, wyjaśnia dr Marzena Konopko. 

Natomiast, jeśli polipy są już w stwierdzone w jelicie grubym, to wg schematu zaleconego przez lekarza.

Polip potrzebuje 10-12 lat by zamienić się w zmianę nowotworową, tłumaczy nasz Gość.

Ale jeśli w rodzinie danej osoby wystąpił rak jelita grubego, to na kolonoskopię należy zgłosić się wcześniej, już po ukończeniu 35-tego roku życia.

Podobnie w przypadku gdy pojawią się alarmowe sygnały, takie jak chudnięcie, zaburzenia wypróżniania, krew w stolcu, to kolonoskopię należy wykonać niezwłocznie, niezależnie od wieku.

Rak jelita grubego statystycznie częściej występuje u mężczyzn, prawdopodobnie dlatego, że panowie rzadziej się badają i mniej o siebie dbają.

Dlatego kobiety jak najbardziej powinny zafundować swoim mężom, braciom, ojcom takie badanie w prezencie, zamiast kolejnego krawata, zachęca dr Marzena Konopko.

Jak powszechny jest rak jelita grubego w USA?

Wg American Cancer Society z wyłączeniem nowotworów skóry, rak jelita grubego jest trzecim najczęściej rozpoznawanym nowotworem zarówno u mężczyzn, jak i kobiet w Stanach Zjednoczonych. Szacunki American Cancer Society dotyczące liczby nowotworów jelita grubego w Stanach Zjednoczonych w roku 2023 są następujące:

• 106 970 nowych przypadków raka jelita grubego
• 46 050 nowych przypadków raka odbytnicy

Od połowy lat 80-tych XX wieku odsetek osób, u których co roku diagnozuje się raka okrężnicy lub odbytnicy, ogólnie spadł, głównie dlatego, że coraz więcej osób poddaje się badaniom przesiewowym i zmienia czynniki ryzyka związane ze stylem życia.

W latach 2011–2019 wskaźniki zapadalności spadały o około 1% rocznie. Jednak ta tendencja spadkowa dotyczy głównie osób starszych. U osób poniżej 50. roku życia odsetek ten wzrasta od połowy lat 90-tych XX wieku o 1–2% rocznie.

Ryzyko raka jelita grubego w ciągu całego życia

Ogólnie rzecz biorąc, ryzyko zachorowania na raka jelita grubego w ciągu całego życia wynosi około 1 na 23 w przypadku mężczyzn i 1 na 26 w przypadku kobiet. Jednakże ryzyko każdej osoby może być wyższe lub niższe, w zależności od czynników ryzyka raka jelita grubego.

W Stanach Zjednoczonych rak jelita grubego jest trzecią najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworu zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, a także drugą najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworu, jeśli zsumuje się dane dotyczące mężczyzn i kobiet. Oczekuje się, że w 2023 r. spowoduje śmierć około 52 550 osób.

Źródło: informacja własna, cancer.org
Foto: YouTube, istock/Ridofranz/ Jacob Wackerhausen/ gpointstudio/ romaset/Dr_Microbe/