Czy sposób odżywiania się w średnim wieku może mieć wpływ na to, jak będziesz się czuć po siedemdziesiątce? Nowe, zakrojone na szeroką skalę badanie wskazuje, że tak – i to w znacznym stopniu. Według badań opublikowanych w JAMA Network Open, kobiety, które spożywają więcej błonnika i węglowodanów wysokiej jakości, mają znacznie większe szanse na zachowanie zdrowia fizycznego, psychicznego i poznawczego na starość.

Zespół z Jean Mayer USDA Human Nutrition Research Center on Aging przy Uniwersytecie Tufts przeanalizował dane od ponad 47 tysięcy kobiet, uczestniczek prestiżowego programu Nurses’ Health Study, który od dekad bada wpływ stylu życia na zdrowie kobiet.

Między 1984 a 2016 rokiem kobiety co cztery lata wypełniały szczegółowe kwestionariusze dietetyczne, oceniające częstotliwość spożycia aż 130 różnych produktów. Szczególną uwagę poświęcono danym z lat 1984–1986, czyli okresowi, gdy uczestniczki były w średnim wieku – kluczowym momencie dla profilaktyki zdrowotnej.

Za węglowodany wysokiej jakości uznano:

• pełne ziarna,
• owoce i warzywa,
• rośliny strączkowe.

Unikano zaś:

• rafinowanych zbóż,
• dodanych cukrów,
• produktów przetworzonych.

Te „dobre” produkty są bogate w błonnik i odporne skrobie, które są trawione wolniej, stabilizując poziom cukru we krwi i dając uczucie sytości.

Co wykazała analiza?

• Kobiety, które spożywały najwięcej wysokiej jakości węglowodanów, miały o 31% większe szanse na zdrowe starzenie się.
• Z kolei dieta bogata w przetworzone węglowodany wiązała się z 13% spadkiem tych szans.

Zdrowe starzenie się zdefiniowano jako osiągnięcie co najmniej 70. roku życia bez:

• 11 głównych chorób przewlekłych (jak rak, cukrzyca, udar czy osteoporoza),
• utraty sprawności fizycznej,
• zaburzeń pamięci lub funkcji poznawczych,
• problemów psychicznych.

„Chodzi o to, czy kobieta jest w stanie sama wejść po schodach, podnieść zakupy, jasno myśleć i utrzymać dobre samopoczucie” – tłumaczy dr Andres Ardisson Korat, główny autor badania.

Dobre jedzenie = lepsze życie

Chociaż tylko 3706 kobiet (mniej niż 8%) osiągnęło ten pełny stan zdrowego starzenia się, wyniki są spójne z innymi analizami. W poprzednim badaniu z 2024 r. Ardisson Korat wykazał, że spożycie białka roślinnego zwiększało szansę na zdrowe starzenie się o 46%, podczas gdy większe spożycie białka zwierzęcego zmniejszało ją o 6%.

Zdaniem specjalistów, siłą badania jest jego skala i długi okres obserwacji. Choć dotyczy głównie białych kobiet, wyniki są istotne dla szerszego zrozumienia wpływu diety na starzenie się.

Co możesz zrobić już dziś?

Jeśli zależy Ci na zdrowiu w późniejszych latach:

• Jedz minimum dwa owoce dziennie.
• Wybieraj pełnoziarniste produkty zamiast białego chleba czy makaronu.
• Włącz do diety rośliny strączkowe – np. soczewicę, fasolę, ciecierzycę.
• Ogranicz przetworzone produkty i cukry dodane.

Twoje wybory w średnim wieku mogą mieć ogromne znaczenie dla jakości życia po 70-tce. Jedz mądrze, a Twój organizm Ci za to podziękuje – na długo.

Źródło: cnn
Foto: istock/5PH/ Koto/Mariia Vitkovska/MarianVejcik/

Liczba ofiar śmiertelnych związanych z przedawkowaniem narkotyków w Stanach Zjednoczonych znacząco spadła w 2024 roku, osiągając najniższy poziom od czasów sprzed pandemii COVID-19 – wynika z najnowszych, wstępnych danych opublikowanych 14 maja przez Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC).

Według szacunków CDC, w 2024 roku w wyniku przedawkowania zmarło 80 391 osób  – to spadek o 26,9% względem 110 037 zgonów zarejestrowanych rok wcześniej. To największy roczny spadek od ponad czterech dekad, czyli od momentu, gdy CDC zaczęło gromadzić porównywalne dane.

Największy postęp od lat

To drugi rok z rzędu, w którym odnotowano poprawę. Lata pandemii przyniosły dramatyczny wzrost liczby zgonów, który osiągnął szczyt w 2023 roku (niemal 115 000 ofiar). Na wzrost miały wpływ m.in. izolacja społeczna, przerwy w terapii uzależnień oraz ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej.

W 2024 roku 48 z 50 stanów zanotowało spadki. Największą poprawę odnotowała Wirginia Zachodnia – jeden z najbardziej dotkniętych kryzysem stanów – gdzie liczba zgonów spadła aż o 43,5%. Wzrosty wystąpiły jedynie w Nevadzie i Dakocie Południowej.

Mniej zgonów przez fentanyl

Za spadek odpowiada przede wszystkim gwałtowne ograniczenie liczby zgonów związanych z fentanylem – syntetycznym opioidem, co najmniej 50 razy silniejszym od heroiny. W 2023 roku fentanyl był przyczyną ponad 76 000 zgonów, jednak w 2024 roku liczba ta spadła do około 48 000.

Eksperci wskazują kilka czynników, które mogły się do tego przyczynić:

• Szerszy dostęp do naloksonu (Narcan) – leku ratującego życie w przypadku przedawkowania, dostępnego bez recepty od 2023 roku.
• Zwiększone stosowanie terapii farmakologicznych w leczeniu uzależnień.
• Zmiany w łańcuchu dostaw narkotyków i działania organów ścigania.

Nowe zagrożenie: stymulanty

Pomimo ogólnego spadku, CDC odnotowało niepokojący wzrost zgonów związanych z użyciem stymulantów, takich jak metamfetamina i kokaina:

• Zgony związane z metamfetaminą wzrosły z 29 456 do 37 096.
• Zgony związane z kokainą wzrosły do 30 833, o około 8000 przypadków więcej niż rok wcześniej.

Warto zaznaczyć, że wiele przypadków śmiertelnych związanych jest z użyciem wielu substancji jednocześnie, co utrudnia precyzyjne przypisanie przyczyny.

Walka z międzynarodowym źródłem problemu

Administracja Trumpa zintensyfikowała w 2025 roku wysiłki na rzecz rozbicia globalnego łańcucha dostaw syntetycznych opioidów, w tym fentanylu. Choć większość tego opioidu trafiającego do USA jest produkowana w Meksyku, prekursory chemiczne wykorzystywane do jego wytwarzania pochodzą głównie z Chin.

Dochodzenie agencji Reuters, nagrodzone Pulitzerem, ujawniło w 2024 roku, że dziennikarze byli w stanie legalnie kupić wystarczającą ilość substancji do wyprodukowania fentanylu wartego 3 mln dolarów – za zaledwie 3600 dolarów – wykorzystując lukę w prawie celnym znaną jako zasada „de minimis”.

Z kolei raport Komisji Wyborczej Izby Reprezentantów ds. Komunistycznej Partii Chin (KPCh) ujawnił, że Pekin nie tylko nie ogranicza eksportu prekursorów fentanylu, ale wręcz go wspiera – oferując ulgi podatkowe i dotacje dla firm chemicznych produkujących te substancje.

Nowe sankcje i taryfy

W lutym 2025 roku administracja Prezydenta Trumpa ogłosiła nową serię ukierunkowanych ceł na komponenty chińskiego łańcucha dostaw fentanylu, mających na celu zakłócenie produkcji i eksportu tych substancji do Ameryki.

Źródło: The Epoch Times
Foto: istock/Jeniffer Fontan/:DedMityay/Md Saiful Islam Khan/Jacob Wackerhausen/

Nowe badanie opublikowane w tym tygodniu w JAMA Network rzuca światło na zmieniające się wzorce długości życia w Stanach Zjednoczonych na przestrzeni ostatnich 100 lat. Zespół badawczy z Yale School of Public Health przeanalizował dane dotyczące ponad 179 milionów zgonów z lat 1969–2020, skupiając się nie tylko na rocznych wskaźnikach, ale także na analizie długości życia w zależności od grupy urodzeniowej.

Zamiast tradycyjnych, rocznych wskaźników śmiertelności, które często mieszają dane różnych pokoleń, badanie śledzi długość życia według roku urodzenia. Naukowcy podkreślają, że takie podejście lepiej oddaje rzeczywiste doświadczenia zdrowotne całych generacji.

Najdłużej żyjący Amerykanie — gdzie?

Wyniki pokazują wyraźne różnice regionalne. Stany północno-wschodnie, zachodnie oraz Dystrykt Kolumbii (D.C.) wyróżniały się najwyższą oczekiwaną długością życia. Na szczególną uwagę zasługują:

• Hawaje
• Massachusetts
• Waszyngton
• Kalifornia
• Nowy Jork

Z kolei stany takie jak Missisipi, Alabama i Kentucky odnotowały jedne z najniższych wskaźników, zwłaszcza wśród kobiet. Wpływ na to miały głównie czynniki społeczno-ekonomiczne, ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej oraz mniej skuteczne działania z zakresu zdrowia publicznego.

Zdrowsze starzenie się?

Badanie oceniło również, jak szybko po 35. roku życia wzrasta ryzyko śmierci – miarą była liczba lat potrzebnych do podwojenia tego ryzyka. Dłuższy czas oznacza wolniejszy proces starzenia i lepsze zdrowie w późniejszym wieku.

• Nowy Jork i Floryda wykazały wolniejsze tempo wzrostu śmiertelności, sugerując zdrowsze starzenie.
• Oklahoma i Iowa — wręcz przeciwnie — miały szybszy wzrost śmiertelności, co może świadczyć o gorszej jakości życia w późniejszych latach.

Od dna do czołówki: postęp w Dystrykcie Kolumbii

Jednym z najbardziej imponujących wyników jest poprawa w D.C., gdzie w grupie urodzeniowej z 1900 roku oczekiwana długość życia była najniższa w kraju. Do roku 2000 wzrosła jednak o: 30 lat wśród kobiet i 38 lat wśród mężczyzn.

Nierówności, które nie znikają

Choć niektóre stany poczyniły ogromne postępy, inne pozostają w tyle. W wielu przypadkach badacze odnotowali minimalne lub zerowe zmiany w oczekiwanej długości życia na przestrzeni stu lat.

Autorzy badania podkreślają, że analiza trendów według grup urodzeniowych pozwala lepiej zrozumieć długoterminowe skutki polityki zdrowotnej, warunków życia i dostępu do opieki medycznej. To z kolei może pomóc decydentom politycznym w lepszym kierowaniu zasobów i ograniczaniu dysproporcji zdrowotnych w całym kraju.

Źródło: fox32
Foto: istock/yacobchuk/Angelo Cavalli/