W poniedziałek, podczas wizyty w Crystal Bridges Museum of American Art w Arkansas, były prezydent Barack Obama ogłosił, że Obama Presidential Center otworzy się w czerwcu 2026 roku. Choć dokładny dzień nie został jeszcze podany, jest to pierwsze precyzyjne wskazanie terminu po latach przesunięć i opóźnień.

Od ogłoszenia do realizacji: długa droga do Jackson Park

Projekt zapowiedziano w 2015 roku, a pierwotnie obiekt miał zostać otwarty w 2021 roku. Jednak liczne procesy sądowe, federalne rewizje planów budowlanych oraz spory dotyczące lokalizacji znacząco opóźniły rozpoczęcie prac. Budowa ruszyła dopiero w 2021 roku, a najnowszy harmonogram zakładał otwarcie wiosną 2026 – teraz potwierdzono, że nastąpi to właśnie w czerwcu.

Najdroższe centrum prezydenckie w historii USA

Koszt inwestycji wynosi 800 milionów dolarów, co czyni ją najdroższym prezydenckim centrum w Stanach Zjednoczonych. Kompleks obejmuje:

• wysoką na 225 stóp wieżę muzealną,
• audytorium,
• filię Chicago Public Library,
• ogrody i tereny zielone,
• boisko i obiekty sportowe.

Całość rozciąga się na 20 akrach historycznego Jackson Park na południu Chicago.

Wizja Obamy: centrum spotkań, dialogu i nowych idei

Były prezydent podkreślił, że celem inwestycji jest stworzenie przestrzeni nie tylko muzealnej, lecz także społecznej: „Chcemy stworzyć kampus — miejsce, w którym ludzie będą mogli się spotykać, rozmawiać, konfrontować idee i odkrywać nowe perspektywy”.

Projekt ma być żywym centrum edukacji obywatelskiej, kultury i aktywizmu społecznego, otwartym dla mieszkańców Chicago i całego świata.

Kontrowersje i batalie prawne

Największe spory wywołało umiejscowienie centrum w Jackson Park, który znajduje się w krajowym rejestrze miejsc historycznych (National Register of Historic Places). Krytycy argumentowali, że inwestycja narusza integralność parku zaprojektowanego przez Fredericka Law Olmstedta.

Pozwy próbujące zablokować budowę zostały jednak ostatecznie oddalone przez sąd.

Źródło: dailyherald
Foto: Obama Foundation

W środę, w Springfield, gubernator JB Pritzker zaprosił wszystkie społeczności lokalne w Illinois do udziału w ogólnostanowych obchodach 250. rocznicy podpisania Deklaracji Niepodległości. Komisja Illinois America 250 przedstawiła szczegóły rocznych uroczystości zaplanowanych na 2026 rok – od lokalnych festiwali po projekty dokumentalne i inicjatywy edukacyjne.

Setki lokalnych pomysłów na uczczenie półwiecza

Już 93 miasta i gminy zgłosiły udział w programie, a kolejne nadal dołączają. W planach są zarówno duże wydarzenia – jak specjalny koncert Chicago Symphony Orchestra – jak i lokalne inicjatywy społecznościowe, m.in. tradycyjny corn boil w Galenie czy bogate w treści projekty muzealne.

Wiele instytucji kultury, w tym Addison Historical Museum i Elgin History Museum, przygotowuje wystawy i programy powiązane z historią imigracji, rozwojem lokalnych społeczności i dziedzictwem kulturowym Illinois.

Elgin: film dokumentalny o historii imigracji

Jednym z najważniejszych przedsięwzięć jest pełnometrażowy film dokumentalny przygotowywany w Elgin we współpracy z Hispanic Heritage Project. Produkcja, której towarzyszyć będzie objazdowa wystawa, ukaże wpływ latynoskiej imigracji na rozwój miasta i całego regionu. Premiera planowana jest na wiosnę 2026 roku.

Illinois w centrum amerykańskiej historii

W swoim wystąpieniu Gubernator Pritzker podkreślił, że ideały wolności i równości wyrażone w Deklaracji Niepodległości miały przełomowy charakter.

„Niemal nigdzie na świecie nie mówiono wtedy wprost o takich wartościach, zanim ci buntownicy nie zapisali ich w swoim dokumencie” – zaznaczył.

Dodał także, że Illinois odegrało ogromną rolę w historii USA – od społeczności rdzennych, przez okres wojny secesyjnej i ruch na rzecz praw obywatelskich, po współczesność. Wskazał nazwiska takie jak Abraham Lincoln, Ronald Reagan, Barack Obama czy Ida B. Wells, zaznaczając, że opowieść o Illinois to „opowieść o Ameryce”.

Inicjatywy ogólnostanowe

Komisja Illinois America 250 uruchamia projekty dostępne dla wszystkich mieszkańców, w tym:

• Youth Art Contest – konkurs plastyczny dla młodzieży,
• 250th Commemorative Passport – „paszport” z miejscami historycznymi w Illinois, wzorowany na systemie National Parks,
• kieszonkowe egzemplarze Deklaracji Niepodległości rozdawane podczas wydarzeń,
• Illinois Voices 250 – nagrywanie refleksji mieszkańców z pomocą Story Corps Studios; nagrania trafią do Library of Congress.

Jak mogą świętować społeczności lokalne?

Komisja zachęca miasta i miasteczka do kreatywności. Proponowane formy obchodów to:

• pokazy fajerwerków i parady,
• pikniki i potlucks,
• wolontariat i projekty społeczne,
• publiczne czytania Deklaracji Niepodległości,
• sadzenie drzew i zakładanie ogrodów,
• kapsuły czasu,
• seminaria, wykłady i spotkania międzypokoleniowe.

Przedmieścia Chicago, które już dołączyły

Do programu Illinois America 250 zgłosiły się m.in.: Barrington, Bensenville, Glen Ellyn, Grayslake, Hawthorn Woods, Round Lake Beach, South Barrington, Sugar Grove, Warrenville, West Chicago, Winfield, Wood Dale.

Gdzie szukać informacji?

Pełne szczegóły inicjatyw, formularze zgłoszeń oraz harmonogramy wydarzeń dostępne są na stronie: il250.org

Źródło: dailyherald
Foto: State of Illinois, Illinois America 250

We wtorek ogłoszono wyniki analizy wpływu ekonomicznego serialu “Heweliusz” – najdroższej polskiej produkcji Netfliksa w historii. Jak wynika z raportu Oxford Economics, pięcioodcinkowy dramat oparty na prawdziwej katastrofie morskiej z 1993 roku wygenerował 78 milionów złotych (21,5 mln USD) wartości dodanej dla polskiej gospodarki i wsparł ponad 600 miejsc pracy.

Produkcja o największej skali w Polsce

Oxford Economics ocenił, że całkowite wydatki produkcyjne osiągnęły 61,7 mln zł, co czyni Heweliusza „największą telewizyjną produkcją we współczesnej polskiej historii”. Kwota obejmuje wynagrodzenia lokalnych aktorów i ekip, a także szerokie zamówienia na towary i usługi od polskich firm. W sumie przy projekcie współpracowało 2 560 przedsiębiorstw.

Serial wyreżyserowany przez Jana Holoubka rekonstruuje zatonięcie promu MS Jan Heweliusz, w którym zginęło 56 osób, czyniąc tragedię najpoważniejszą pokojową katastrofą morską w dziejach Polski.

Po premierze 5 listopada, produkcja szybko stała się jednym z najchętniej oglądanych seriali nieanglojęzycznych na świecie – w pierwszym tygodniu zajęła czwarte miejsce globalnego rankingu Netfliksa.

Raport wskazuje, że produkcja bezpośrednio zatrudniła 430 osób, a kolejne 210 miejsc pracy wygenerował łańcuch dostaw oraz wydatki płacowe. Najwięcej etatów – 62% – powstało w Mazowszu, gdzie jednocześnie wydano najwięcej środków, 15,7 mln zł.

Struktura kosztów i pełny wpływ gospodarczy

Największą kategorią kosztów były efekty specjalne (VFX), które pochłonęły 23% budżetu, czyli 7,6 mln zł. Kolejne wydatki obejmowały:

• 4,5 mln zł – koszty lokacji,
• 3,3 mln zł – podróże,
• 3,3 mln zł – zakwaterowanie,
• 3,3 mln zł – wykorzystanie pojazdów i zwierząt.

Łączny wpływ ekonomiczny szacowany jest na 78 mln zł, z czego:

• 28 mln zł to wpływ bezpośredni (m.in. podatki i wynagrodzenia),
• 28,3 mln zł – wpływ pośredni (zakupy u dostawców),
• 21,7 mln zł – wpływ indukowany (wydatki gospodarstw domowych pracowników i poddostawców).

Prom MS Jan Heweliusz w 1986 roku

Znaczenie dla branży audiowizualnej

Analitycy podkreślają, że zyski ekonomiczne nie ograniczają się wyłącznie do samego procesu produkcji. Od chwili wprowadzenia w 2019 roku ulg podatkowych dla sektora audiowizualnego Polska notuje stały wzrost liczby realizowanych projektów filmowych i telewizyjnych. W 2024 roku ponad połowę powstałych produkcji stanowiły filmy dokumentalne.

Choć raport nie podaje liczbowo dodatkowych efektów, Oxford Economics wskazuje, że seriale na dużą skalę mogą również:

• pobudzać turystykę,
• tworzyć możliwości szkoleniowe i stażowe,
• wspierać rozwój nowych firm,
• aktywizować lokalne społeczności.

Produkcje Netfliksa: porównania i obecność w Polsce

Netflix od kilku lat publikuje podobne analizy dla wybranych tytułów. Serial Bridgerton przyniósł gospodarce Wielkiej Brytanii ok. £275 mln, a argentyński The Eternaut dodał ponad 70 mln dolarów do PKB Argentyny.

Amerykańska platforma otworzyła swoje biuro w Warszawie w 2022 roku, deklarując chęć ściślejszej współpracy z polskimi twórcami. Od tego czasu zaprezentowała m.in. Znachora (2023) oraz Akademię Pana Kleksa (2024).

Katastrofa promu Heweliusz

Prom z kapitanem Andrzejem Ułasiewiczem wyszedł ze Świnoujścia przed północą 13 stycznia 1993 roku, podczas silnego sztormu. Przewróciwszy się przez burtę, zatonął 14 stycznia o godz. 05:12 rano na wschód od wybrzeży Rugii. Zginęło 20 członków załogi i 36 pasażerów – kierowców ciężarówek. Uratowało się 9 członków załogi. Wrak znajduje się na dnie Bałtyku, leży na lewej burcie i jest oznaczony pławą świetlną.

Źródło: NFP, wikipedia
Foto: Balcer, Netflix