W piątek najwyższy federalny regulator do spraw szczepionek w USA ogłosił plan wprowadzenia znacznie bardziej rygorystycznych zasad zatwierdzania preparatów, w tym obowiązku przedstawiania większej ilości danych dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności. Decyzja ta wywołała szeroką debatę w środowisku medycznym i zdrowia publicznego, szczególnie w kontekście powiązania szczepionek przeciwko COVID-19 ze śmiercią co najmniej 10 dzieci.

Zmiany ogłosił Vinay Prasad, urzędnik FDA, którego działania w zakresie polityki szczepień popiera obecny sekretarz zdrowia Robert F. Kennedy Jr.. Prasad zapowiedział:

• przegląd systemu corocznej aktualizacji szczepionek przeciw grypie,
• analizę zasad równoczesnego podawania wielu szczepień,
• wprowadzenie nowych wymagań dla producentów, m.in. konieczność udowodnienia, że szczepionka realnie zmniejsza zachorowalność, a nie tylko wywołuje odpowiedź immunologiczną (przykład: szczepionki przeciwko zapaleniu płuc),
• szczególną ostrożność przy dopuszczaniu szczepionek dla kobiet w ciąży.

Vinay Prasad podkreślił również chęć dyskusji, ale jednocześnie stwierdził, że pracownicy FDA niezgadzający się z założeniami tej strategii powinni złożyć rezygnację.

Możliwe skutki: wolniejsze procesy i ograniczenie innowacji

Zdaniem ekspertów oraz obecnych i byłych pracowników agencji, wdrożenie zapowiadanych zmian może prowadzić do:

• znaczącego wydłużenia procesów zatwierdzania szczepionek,
• konieczności prowadzenia dużo większych badań klinicznych, także przy rozszerzaniu grup docelowych,
• potencjalnego zahamowania rozwoju innowacyjnych preparatów,
• osłabienia dotychczasowych standardów dotyczących podawania wielu szczepionek jednocześnie, co od lat stanowi praktykę rekomendowaną przez CDC.

Kontrowersje wokół powiązania szczepionek z dziecięcymi zgonami

Prasad uzasadnił swoje stanowisko analizą 96 przypadków zgonów dzieci z lat 2021–2024, wskazując, że co najmniej 10 z nich miało związek ze szczepieniem przeciw COVID-19. Analiza ta bazowała na zgłoszeniach do systemu VAERS, który zawiera niezweryfikowane raporty, możliwe do zgłaszania przez każdego, także osoby postronne.

Peter Marks, były szef działu szczepień FDA, podkreślił, że „podjęto wszelkie możliwe środki ostrożności”, a żaden ze zgłoszonych zgonów nie został jednoznacznie powiązany ze szczepieniem. Natomiast Peter Hotez, ekspert ds. szczepień z Texas Children’s Hospital, wezwał do przedstawienia pełnych danych i uwzględnienia ewentualnych chorób współistniejących.

Kontekst polityczny

Nowa polityka wpisuje się w postulaty środowisk związanych z Kennedym, krytykujących szczepionki. Kennedy wcześniej określał szczepionkę przeciw COVID-19 jako „najbardziej śmiercionośną w historii”, a jego zespół ponownie analizuje obaloną tezę o rzekomym związku szczepień z autyzmem.

Komisarz FDA Marty Makary zapowiedział publikację informacji na temat zgonów przypisywanych szczepionce i zarzucił administracji Bidena „automatyczne zatwierdzanie” preparatów dla zdrowych dzieci.

Statystyki i fakty

Według Centrów Kontroli i Zapobiegania Chorobom CDC:

• podczas pandemii podano w USA blisko miliard dawek szczepionki przeciw COVID-19,
• z czego około 100 milionów trafiło do dzieci i młodzieży,
• przypadki zgłoszonych zgonów to zdarzenia na poziomie jednego na 10–100 milionów,.

Dalsze decyzje FDA będą miały istotny wpływ na narodową strategię zdrowia publicznego oraz postrzeganie szczepień w USA i na świecie.

Źródło: The Washington Post
Foto: istock/scaliger/

W środę, podczas posiedzenia rządu w Warszawie, Premier Donald Tusk ogłosił, że Polska wskazała Szwecję jako preferowanego dostawcę trzech nowych okrętów podwodnych A26 dla Marynarki Wojennej. Jednostki zostaną wyprodukowane przez szwedzkiego producenta Saab i będą stanowić kluczowy element programu modernizacyjnego polskiej floty o nazwie Orka.

Okręty A26 są zaprojektowane z myślą o specyfice operacji na Morzu Bałtyckim, choć według przedstawicieli Ministerstwa Obrony Narodowej będą zdolne do działania również w innych akwenach.

Zakres modernizacji floty

Obecnie Polska dysponuje tylko jednym okrętem podwodnym – ORP „Orzeł”, zbudowanym w 1986 roku, będącym najstarszą na świecie jednostką klasy Kilo wciąż użytkowaną. Okręt regularnie ulega awariom – nawet w zeszłym tygodniu, podczas przygotowań do obchodów Dnia Marynarki Wojennej 28 listopada, jego udział został odwołany z powodu usterki technicznej.

Przebieg wyboru dostawcy

W przetargu brało udział siedmiu producentów z sześciu krajów: Niemiec, Włoch, Francji, Hiszpanii, Korei Południowej oraz Szwecji. Według Ministra Obrony Władysława Kosiniaka-Kamysza, oferta Szwecji była jedyną, która spełniła wszystkie kryteria związane z terminem dostaw, kosztami, potencjałem operacyjnym oraz szczególną skutecznością w środowisku Morza Bałtyckiego.

Kryteria strategiczne

Szwecja uzyskała przewagę także dzięki propozycji szerokiej współpracy przemysłowej. Jak podkreślił minister, oferta obejmowała najdalej idące inwestycje w polski przemysł zbrojeniowy, w tym:

• przekazanie know-how,
• współpracę technologiczną,
• wsparcie w zakresie serwisowania i napraw,
• rozwój umiejętności w branży stoczniowej.

Według Wiceministra Obrony Cezarego Tomczyka, Szwecja ma zainwestować setki milionów złotych w sektor polskiego przemysłu stoczniowego.

Harmonogram i przygotowania

Choć wartość kontraktu oraz termin dostaw nie zostały jeszcze ujawnione, szwedzki koncern Saab potwierdził gotowość do negocjacji i zapowiedział współpracę strategiczną z polskimi przedsiębiorstwami. Wstępne przygotowania szkoleniowe rozpoczną się już w 2027 roku, kiedy polscy marynarze uzyskają dostęp do nowoczesnych jednostek szkoleniowych.

Charakterystyka okrętów A26

Model A26 Blekinge-class określany jest przez producenta jako „najnowocześniejszy okręt podwodny na świecie”. Zaprojektowano go z myślą o:

• operacjach w płytkich wodach Morza Bałtyckiego,
• ochronie infrastruktury podwodnej (kable, rurociągi),
• wykorzystaniu technologii stealth eliminujących wykrywalność w trudnych warunkach hydrologicznych.

Jednak proces jego rozwoju napotykał opóźnienia. Dwa pierwsze okręty zamówione przez siły zbrojne Szwecji w 2015 roku miały zostać dostarczone w latach 2022–2024, jednak termin przesunięto na 2031–2033.

W ostatnich latach Polska strategicznie zacieśnia współpracę z krajami bałtyckimi i nordyckimi – zarówno w zakresie obronności, jak i energetyki oraz infrastruktury. W 2023 roku podpisano partnerstwo strategiczne pomiędzy Polską i Szwecją, a Sztokholm zakupił od polskiego producenta systemy przeciwlotnicze Piorun o wartości 274 mln euro.

Źródło: NFP
Foto: YouTube, Saab

Cyber Monday to jedno z kluczowych wydarzeń zakupowych w Stanach Zjednoczonych, stanowiące cyfrowe dopełnienie tradycyjnego Black Friday. W 2025 roku przypada on na poniedziałek, 1 grudnia, czyli tuż po Święcie Dziękczynienia oraz Black Friday.

Choć pierwotnie Cyber Monday był jednodniową kampanią skierowaną wyłącznie do użytkowników internetu, dziś przekształcił się w cykl promocji obejmujący często cały „Cyber Week”, a w niektórych sklepach nawet dłużej.

Termin Cyber Monday został wprowadzony przez National Retail Federation w 2005 roku, po zaobserwowaniu znaczącego wzrostu zakupów online w pierwszy poniedziałek po Święcie Dziękczynienia.

Kiedy startują promocje?

Amazon

• od soboty, 29 listopada 2025, do poniedziałku, 1 grudnia 2025
• m.in. do 50% zniżki na elektronikę (JBL, Canon, Bose), do 40% na urządzenia sprzątające (BISSELL, iRobot, Dyson), do 50% na wyposażenie kuchenne (Ninja, Vitamix, Staub), do 40% na zabawki (Play-Doh, NERF, Fisher-Price), do 30% na kosmetyki (NYX, Milk Makeup, Tarte)

Best Buy

• od niedzieli, 30 listopada 2025, do poniedziałku, 1 grudnia 2025
• do 63% na Chromebooki (Lenovo, HP), do 24% na produkty Apple (AirPods, MacBook), do 55% na telewizory (TCL, Samsung)

Target

• od niedzieli, 30 listopada 2025, do poniedziałku, 1 grudnia 2025 (część promocji potrwa dłużej)
• do 50% na odzież i obuwie (Champion, Crocs, Lands’ End), do 50% na elektronikę (Sony, Bose, Meta), do 200 USD zniżki na wybrane produkty Apple, do 50% na małe AGD + dodatkowe 15% na wybrane modele (m.in. Ninja, Cuisinart)

Walmart

• poniedziałek, 1 grudnia 2025 – wyłącznie online
• wcześniejszy dostęp dla członków Walmart+ od niedzieli, 30 listopada 2025, od 7:00PM ET 
• do 44% na narzędzia (Greenworks), do 38% na zabawki (Donner), do 33% na zegarki (Movado), do 29% na meble (kolekcja Drew Barrymore)

Macy’s

• od niedzieli, 30 listopada 2025, do poniedziałku, 1 grudnia 2025 – tylko online
• 60–70% zniżki na pościel (Charter Club, Oake), 60% na ręczniki i szlafroki (Lauren Ralph), 50–60% na kurtki męskie, 40% na jeansy damskie Levi’s, 40–50% na perfumy, 50–60% na obuwie i torebki

Kohl’s

• od niedzieli, 30 listopada 2025, do poniedziałku, 1 grudnia 2025
• do 70% na tekstylia sypialniane, do 40% na obuwie i odzież sportową (Skechers), do 40% na sprzęt kuchenny (Ninja, KitchenAid)
• dodatkowo 20% rabatu z kuponem + 15 USD w Kohl’s Cash za każde wydane 50 USD

Ulta

• od 12.00 PM w niedzielę, 30 listopada 2025, do 2.00AM we wtorek, 2 grudnia
• szczegóły dostępne od 30 listopada na ulta.com/cybermonday

Sephora

• od poniedziałku, 24 listopada 2025 (pełny „Cyber Week”, w praktyce nawet dwa tygodnie)
• codziennie inne marki z rabatem 30% do czwartku, 4 grudnia 2025, do 50% rabatu na kosmetyki i perfumy, dla Beauty Insiders: prezenty do zamówień + 4× punkty za zapachy

Jak przygotować się do Cyber Monday?

• sporządzić listę produktów i marek,
• sprawdzić ceny przed promocjami,
• założyć konta w głównych sklepach (Amazon, Target, Best Buy itd.),
• skorzystać z programów lojalnościowych (Walmart+, My Best Buy Rewards, Beauty Insider),
• ustawić alerty cenowe i zapisać produkty w koszykach przed rozpoczęciem promocji.

Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu można nie tylko skutecznie zaplanować zakupy prezentowe, ale także znacząco ograniczyć koszty.

Źródło: usatoday
Foto: Macy’s, Harrison Keely, istock/Panuwat Dangsungnoen/Yaroslav Litun