Moskwa jako pierwsza na świecie formalnie uznała rząd talibów w Afganistanie, niemal trzy lata po tym, jak bojowa grupa przejęła władzę w Kabulu. Decyzja, zatwierdzona przez Prezydenta Władimira Putina i ogłoszona w piątek, wpisuje się w szerszą strategię Rosji dotyczącą umacniania wpływów w Azji Środkowej i stabilizowania regionów pogrążonych w chaosie.

Symboliczny, ale znaczący gest

Ogłoszenie nastąpiło po wcześniejszym, kluczowym kroku: wiosną tego roku Rosja usunęła talibów z krajowej listy organizacji zakazanych, otwierając tym samym drogę do normalizacji relacji. Kreml podkreślił, że uznanie rządu ma służyć zacieśnieniu współpracy i „wspieraniu stabilności” w regionie, który wciąż zmaga się z następstwami dwóch dekad wojny.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rosji poinformowało, że przyjęło oficjalne listy uwierzytelniające od Gul Hassana Hassana — ambasadora mianowanego przez talibski rząd w Kabulu. Władze w Moskwie uznały to za początek „produktywnego dialogu dwustronnego”.

Dlaczego teraz?

Talibowie przejęli kontrolę nad Afganistanem w sierpniu 2021 roku, po chaotycznym wycofaniu wojsk USA i NATO. Od tego czasu rządzą krajem zgodnie z rygorystyczną interpretacją prawa islamskiego, jednocześnie zabiegając o międzynarodową legitymizację.

Przez niemal trzy lata żadne państwo nie zdecydowało się formalnie uznać ich władzy. Chociaż niektóre kraje – w tym Chiny, Iran czy Zjednoczone Emiraty Arabskie – prowadziły ograniczone kontakty dyplomatyczne, nikt dotąd nie wykonał oficjalnego kroku, który wykonała teraz Rosja.

Uznanie talibów przez Moskwę może być próbą wzmocnienia wpływów w regionie i przeciwwagi dla działań USA. To także wyraźny sygnał, że Rosja chce prowadzić „realistyczną” politykę zagraniczną, dostosowaną do zmieniających się faktów geopolitycznych.

Reakcje i niewiadome

Talibski minister spraw zagranicznych Amir Khan Muttaqi nazwał decyzję Rosji „historyczną” i wezwał inne kraje do pójścia w jej ślady. Jednak reakcja Zachodu pozostaje niepewna.

Państwa zachodnie, w tym USA, nie uznały talibów za legalny rząd, wskazując na poważne naruszenia praw człowieka, zakazy wobec kobiet i dziewcząt oraz ograniczenia wolności obywatelskich. Organizacje międzynarodowe również alarmują o dramatycznej sytuacji humanitarnej w kraju.

Nie wiadomo także, w jakim zakresie uznanie Rosji przełoży się na realną pomoc gospodarczą czy inwestycje. Afganistan pozostaje państwem izolowanym, z ogromnymi trudnościami ekonomicznymi i ograniczonym dostępem do zagranicznego finansowania.

Co dalej?

Decyzja Moskwy może ośmielić niektóre kraje regionu – szczególnie z Azji Centralnej – do bardziej otwartych relacji z talibami. Jednak większe zmiany w globalnym uznaniu ich rządu będą prawdopodobnie uzależnione od reform wewnętrznych, zwłaszcza w zakresie praw kobiet, edukacji i wolności obywatelskich.

Dla Kremla to strategiczny ruch na szachownicy międzynarodowej. Dla świata – nowy rozdział w trudnej relacji z reżimem, który od lat budzi kontrowersje.

Źródło: fox32
Foto: BBC Uzbek Afghanistan

Republikanie przeforsowali w czwartek ustawę podatkową i budżetową Donalda Trumpa przez Izbę Reprezentantów, kończąc tym samym ostatni etap niezbędny do jej podpisania przez prezydenta zgodnie z narzuconym przez Partię Republikańską terminem 4 lipca. Licząca prawie 900 stron ustawa to rozbudowany pakiet ulg podatkowych, cięć wydatków oraz innych priorytetów republikanów, w tym nowych funduszy na obronność i deportacje.

Demokraci byli jednomyślnie przeciwko, ale nie mogli powstrzymać ustawy, o ile republikanie pozostali zjednoczeni. W Senacie ustawa przeszła głosami równo podzielonymi, a decydujący głos oddał wiceprezydent JD Vance. Izba Reprezentantów przyjęła wcześniejszą wersję ustawy w maju tylko jednym głosem przewagi.

Ostateczna wersja przeszła stosunkiem głosów 218-214.

Oto, co zawiera ustawa i kiedy jej zapisy wejdą w życie:

Ulgi podatkowe i korzyści dla firm

Nowa ustawa wprowadza ok. 4,5 biliona dolarów cięć podatkowych. Utrzymuje na stałe dotychczasowe stawki i progi podatkowe.

• Tymczasowo wprowadza nowe odliczenia podatkowe dla napiwków, nadgodzin i kredytów samochodowych.
• Przewiduje również odliczenie 6 000 dolarów dla starszych osób, które zarabiają nie więcej niż 75 000 dolarów rocznie — to element obietnicy Trumpa o zniesieniu podatków od świadczeń Social Security.
• Podnosi ulgę na dziecko z 2 000 do 2 200 dolarów
• Limit odliczeń podatków stanowych i lokalnych (SALT) ma wzrosnąć czterokrotnie — do 40 000 dolarów na pięć lat. To ważna poprawka dla stanów o wysokich podatkach jak Nowy Jork czy Illinois.
• Przedsiębiorstwa zyskają liczne ulgi, w tym możliwość natychmiastowego odliczenia 100% kosztów sprzętu i badań.

Według niezależnego Biura Budżetowego Kongresu, najbogatsze gospodarstwa domowe zyskają średnio 12 000 dolarów rocznie, natomiast najbiedniejsze stracą około 1 600 dolarów z powodu cięć w Medicaid i pomocy żywnościowej.

Finansowanie muru granicznego, deportacji i tarczy rakietowej

Ustawa przewiduje ok. 350 miliardów dolarów na agendę graniczną i bezpieczeństwa narodowego Trumpa.

Obejmuje to budowę muru na granicy z Meksykiem i finansowanie 100 000 miejsc w ośrodkach detencyjnych. Przewiduje zatrudnienie 10 000 nowych agentów ICE (z premią w wysokości 10 000 dolarów) i znaczne wzmocnienie Straży Granicznej. Celem jest deportacja miliona osób rocznie.

Aby sfinansować te działania, ustawa wprowadza nowe opłaty dla imigrantów, w tym tych ubiegających się o azyl. Pentagon otrzyma miliardy na budowę okrętów, systemy amunicji i podniesienie jakości życia wojskowych oraz 25 miliardów na rozwój systemu obrony przeciwrakietowej Golden Dome.

Departament Obrony dostanie również 1 miliard dolarów na zabezpieczenie granic.

Cięcia w Medicaid i SNAP

Aby zrównoważyć koszty cięć podatkowych i nowych wydatków, ustawa znacząco ogranicza Medicaid i program pomocy żywnościowej (SNAP). Wprowadza wymóg 80 godzin pracy miesięcznie dla dorosłych korzystających z Medicaid i SNAP — w tym osób do 65. roku życia i rodziców dzieci powyżej 14 lat.

Wprowadza również nową opłatę w wysokości 35 dolarów za korzystanie z usług medycznych przez pacjentów objętych Medicaid.

Biuro Budżetowe Kongresu przewiduje, że do 2034 roku aż 11,8 mln Amerykanów może stracić ubezpieczenie zdrowotne, a 3 mln przestanie kwalifikować się do pomocy żywnościowej.

Ustawa wymaga również od stanów, by od 2028 r. pokrywały część kosztów SNAP, jeśli ich wskaźnik błędów przekroczy 6%.

Cięcia w ulgach na zieloną energię

Ustawa radykalnie ogranicza ulgi podatkowe dla odnawialnych źródeł energii, takich jak wiatr i słońce, które były kluczową częścią ustawy Bidena z 2022 r.

Ulga na zakup pojazdów elektrycznych wygaśnie 30 września tego roku (zamiast w 2032 r.).

Ulga na produkcję materiałów krytycznych zostanie rozszerzona na węgiel metalurgiczny używany w hutnictwie.

„Konta Trumpa” i inne dodatki

• Ustawa wprowadza nowe konto oszczędnościowe dla dzieci — tzw. Konta Trumpa — z możliwym depozytem 1 000 dolarów z budżetu federalnego.
• Senat przeznaczył 40 mln dolarów na stworzenie „Narodowego Ogrodu Bohaterów Ameryki”, długo zapowiadanego projektu Trumpa.
• Ustawa znosi podatek w wysokości 200 dolarów od tłumików do broni i krótkolufowej broni palnej.
• Wprowadza nowy podatek od przekazów pieniężnych za granicę (1%) oraz od funduszy uniwersyteckich.
• Zabrania finansowania organizacji zajmujących się aborcją (np. Planned Parenthood) z Medicaid przez jeden rok.
• Rozszerza ustawę o rekompensatach dla osób dotkniętych przez testy nuklearne.
• Przewiduje miliardy dolarów na misję księżycową Artemis i eksplorację Marsa oraz 88 mln dolarów na komitet ds. odpowiedzialności pandemicznej.
• Zwiększa limit zadłużenia kraju o 5 bilionów dolarów.

Regulacje AI usunięte z ustawy po buncie GOP

Senat niemal jednogłośnie usunął zapis uniemożliwiający stanom regulowanie sztucznej inteligencji, po presji gubernatorów republikańskich.

Dodano też 50 miliardów dolarów (10 mld rocznie przez 5 lat) dla szpitali wiejskich. Pierwotnie Senat przewidywał tylko 25 miliardów. Z ustawy usunięto rónież nowy podatek na projekty wiatrowe i słoneczne wykorzystujące komponenty z Chin.

Prezydent Donald Trump podpisał One Big Beautiful Bill Act w czasie uroczystości obchodów Independence Day 4 lipca. Powiedział przy tym m.in.:

„Oficjalnie uczyniliśmy cięcia podatkowe Trumpa trwałymi. To największa obniżka podatków w historii naszego kraju. … Gdy wejdzie w życie, nasz kraj stanie się ekonomiczną rakietą. Znieśliśmy podatek od napiwków, nadgodzin oraz podatki od świadczeń Social Security dla naszych wspaniałych seniorów. … Stała ulga podatkowa na dziecko obejmie 40 milionów amerykańskich rodzin. … Nadchodzi Złota Era Ameryki.”

Źródło: AP
Foto: YouTube, U.S. Northern Command, The White Houseistock/zimmytws/

FICO, jedna z najważniejszych firm oceniających zdolność kredytową, ogłosiła istotną zmianę: do wybranych modeli oceny zacznie włączać dane z pożyczek typu „kup teraz, zapłać później” (BNPL). Nowe zasady zaczną obowiązywać od jesieni 2025 roku, a celem jest pełniejsze odwzorowanie sposobu, w jaki konsumenci zarządzają swoimi finansami.

Czym jest „kup teraz, zapłać później”?

„Kup teraz, zapłać później” BNPL to forma krótkoterminowego finansowania, która pozwala rozłożyć zakup — zwykle online — na kilka rat, często bez odsetek. Tę metodę oferują m.in. Affirm, Klarna czy Afterpay, a z roku na rok staje się ona coraz popularniejsza. W 2024 roku 15% dorosłych Amerykanów skorzystało z niej przynajmniej raz.

BNPL przyciąga użytkowników swoją prostotą i dostępnością — dla wielu jest to wygodna alternatywa dla kart kredytowych lub wręcz jedyny sposób na sfinansowanie większego zakupu.

Dlaczego FICO wprowadza tę zmianę?

Do tej pory dane z BNPL nie były brane pod uwagę przy wyliczaniu zdolności kredytowej. Pożyczkodawcy nie widzieli więc wszystkich zobowiązań konsumentów, co mogło prowadzić do przyznawania zbyt wysokiego kredytu – a tym samym zwiększenia ryzyka nadmiernego zadłużenia.

Jakie będą skutki dla konsumentów?

Włączenie danych BNPL do oceny FICO może:

• Poprawić wynik kredytowy osobom, które terminowo spłacają zobowiązania,
• Zaniżyć wynik w przypadku opóźnień w płatnościach,
• Pomóc zbudować historię kredytową osobom, które nie korzystały wcześniej z innych form kredytu.

FICO przeprowadził badania we współpracy z Affirm i ustalił, że dla ponad 85% konsumentów wpływ BNPL na wynik kredytowy wynosił mniej niż 10 punktów – w górę lub w dół. Firma nie podała, jak zmiana wpłynęła na pozostałych 15%.

Eksperci podkreślają jednak, że pojedyncza pożyczka BNPL raczej nie spowoduje dużej różnicy.

Kto korzysta z BNPL najczęściej?

Z danych amerykańskiej Rezerwy Federalnej wynika, że z BNPL najchętniej korzystają:

• osoby o niskich i średnich dochodach,
• kobiety,
• czarnoskórzy i Latynosi,
• millenialsi i przedstawiciele Gen Z.

Średnia wartość takiej pożyczki w 2022 roku wynosiła zaledwie 142 dolary, co pokazuje, że są to raczej mikropłatności niż długoterminowe zobowiązania.

Ograniczenia i zagrożenia

Eksperci ostrzegają jednak, że choć BNPL przypomina karty kredytowe, nie daje takich samych zabezpieczeń. Przykład: klient może nie otrzymać zwrotu środków za anulowany zakup, ale nadal musi spłacać raty pożyczki – czego nie doświadczyłby posiadacz karty kredytowej.

W 2023 r. Consumer Financial Protection Bureau (CFPB) w USA wydało przepisy zrównujące BNPL z kartami kredytowymi pod względem ochrony klienta. Jednak w maju 2025 r. CFPB wycofało się z ich egzekwowania, co może pogorszyć sytuację konsumentów w przypadku sporów lub oszustw.

Co dalej?

FICO planuje stopniowo wdrażać dane z BNPL do wybranych modeli oceny kredytowej już tej jesieni. Firmy takie jak Affirm już zaczęły przesyłać dane do biur kredytowych, a ślad BNPL w raporcie kredytowym będzie coraz bardziej powszechny.

Dla konsumentów to sygnał, że także „niewinne” zakupy na raty mogą wpływać na ich zdolność kredytową – pozytywnie lub negatywnie, w zależności od odpowiedzialności finansowej.

Źródło: npr
Foto: istock/Khaosai Wongnatthakan/tumsasedgars/B4LLS/