W trakcie prac archeologicznych na budowie drogi ekspresowej S17 w okolicach Zamościa (woj. lubelskie) dokonano wyjątkowego odkrycia – archeolodzy natrafili na szczątki prehistorycznego zwierzęcia: kieł i fragment miednicy należące najprawdopodobniej do mamuta lub słonia leśnego.

Znalezisko pochodzi z epoki plejstocenu, trwającej od około 2,6 miliona do 11 700 lat temu – znanej powszechnie jako epoka lodowcowa. To czas, gdy przez Europę, w tym także dzisiejsze tereny Polski, przemieszczały się lodowce, a dzikie stada mamutów przemierzały mroźne równiny.

Niezwykłe znalezisko podczas budowy

Szczątki odkryto w miejscowości Łabunie, w ramach badań archeologicznych prowadzonych przy budowie drogi ekspresowej łączącej Zamość z Hrebennem na granicy polsko-ukraińskiej. Aby uchronić znalezisko przed niepożądanymi wizytami, przez pierwszy tydzień informacja była utrzymywana w tajemnicy.

Obecnie fragmenty zwierzęcia zostały przetransportowane do Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie prowadzone są ich szczegółowe analizy.

“To rzadkie i bardzo cenne znalezisko” – powiedział dr Rafał Niedźwiadek z Instytutu Archeologii UMCS. “Na razie nie odnaleziono w tym miejscu żadnych śladów obecności człowieka z tego okresu, ale planujemy dalsze badania. Być może uda się natrafić na ślady łowców mamutów.”

Mamuty w Europie

Mamuty były szeroko rozpowszechnione w plejstocenie – zasiedlały obszary północnej Europy, Azji i Ameryki Północnej aż do wyginięcia pod koniec epoki lodowcowej. Były nie tylko źródłem pożywienia dla ludzi, ale także surowcem – ich ciosy wykorzystywano m.in. do budowy prymitywnych schronień.

Bogactwo znalezisk w Łabuniach

Na terenie wykopalisk w Łabuniach archeolodzy przebadali dotąd yteren o wielkości ponad 97 hektarów. Oprócz plejstoceńskich szczątków natrafiono tam także na pozostałości średniowiecznej osady, datowanej wstępnie na okres od wczesnego do późnego średniowiecza.

Do tej pory odkryto około 650 nieruchomych obiektów archeologicznych, w tym ślady domostw, narzędzia krzemienne, fragmenty ceramiki, a także kości zwierzęce, kościane szydło i żarno kamienne.

Archeologia kontra ekspresówka

Zgodnie z planem Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, przed budową trasy S17 prowadzone są wykopaliska na 17 stanowiskach archeologicznych o łącznej powierzchni 25 hektarów, rozmieszczonych na trzech odcinkach planowanej drogi o długości 50 km.

To kolejne z serii imponujących odkryć na terenie Polski. Przypomnijmy, że w ubiegłym roku w Jaskini Raj w Górach Świętokrzyskich archeolodzy znaleźli szczątki mamuta, lwa jaskiniowego i niedźwiedzia, a także prehistoryczne narzędzia.

Źródło: NFP
Foto: APB THOR Sp. z o.o

Obraz “Rzeczywistość” autorstwa Jacka Malczewskiego, jednego z najwybitniejszych malarzy polskich przełomu XIX i XX wieku, został sprzedany za rekordową kwotę 22,2 miliona złotych (około 5,2 miliona euro). To najwyższa cena, jaką kiedykolwiek zapłacono za dzieło sztuki w Polsce.

Sprzedaż miała miejsce w domu aukcyjnym DESA Unicum w Warszawie. Obraz ustanowił już raz rekord w 2022 roku, osiągając cenę 17 milionów złotych. Tamta transakcja jednak została unieważniona z powodu wątpliwości dotyczących legalności własności dzieła. Po ponad dwuletnim postępowaniu prokuratorskim wszystkie zastrzeżenia zostały ostatecznie rozwiane.

Arcydzieło symbolizmu i historii

Namalowany w 1908 roku olejny obraz “Rzeczywistość” to jedno z najbardziej zagadkowych i symbolicznych dzieł w dorobku Malczewskiego. Przedstawia scenę Narodzenia Pańskiego, jednak w typowy dla artysty sposób wplata w nią wątki historyczne i narodowe.

Na obrazie, oprócz postaci Jezusa, Maryi i aniołów, znajdują się trzej uczestnicy polskich powstań narodowych XIX wieku, autoportret Malczewskiego oraz Stańczyk – błazen królewski, znany z dramatycznych przedstawień w polskiej kulturze jako symbol narodowego niepokoju.

Kontrowersje i triumf

Obraz wzbudził ogromne zainteresowanie nie tylko ze względu na swą wartość artystyczną, ale również przez skomplikowaną historię własności. W 2022 roku Ministerstwo Kultury zakwestionowało legalność wywozu dzieła z Polski do Niemiec w latach 50., a prokuratura nakazała jego zabezpieczenie i przekazanie do Muzeum Narodowego w Warszawie.

Jak informuje DESA Unicum, dzieło należało do śląskiej rodziny, która po wojnie wyjechała do Niemiec w ramach programu łączenia rodzin. Obraz przez dziesięciolecia pozostawał w rękach prywatnych. W 2022 roku wnuk pierwotnego właściciela postanowił go sprzedać. Po długim dochodzeniu, które trwało dwa i pół roku, obraz został prawnie oczyszczony i dopuszczony do obrotu.

Mimo że Muzeum Narodowe miało prawo pierwokupu po aukcji w 2022 roku, zrezygnowało z niego ze względu na brak środków finansowych. DESA Unicum wystawiła dzieło ponownie, ustalając cenę wywoławczą na poziomie 17 mln zł – tyle, ile wyniosła niesfinalizowana transakcja sprzed dwóch lat.

Ostatecznie obraz został sprzedany za 18,5 mln zł, a po doliczeniu opłat aukcyjnych kwota wyniosła 22,2 mln zł.

Dzieło pozostaje w Polsce

Choć nabywca pragnie pozostać anonimowy, potwierdzono że obraz “Rzeczywistość” pozostanie w Polsce, co jest dobrą wiadomością dla miłośników polskiej sztuki.

Rekordy i rankingi

Sprzedaż ustanowiła nowy rekord na polskim rynku sztuki, ale wciąż nie jest to najdroższe dzieło autorstwa Polaka. Ten tytuł należy do Tamary Łempickiej i jej portretu “Marjorie Ferry“, który w 2020 roku osiągnął cenę 16,3 mln funtów (około 81,6 mln zł) w domu aukcyjnym Christie’s w Londynie.

Źródło: NFP
Foto: YouTube, wikipedia

Położona na południu Włoch Matera, znana z wykutych w skale domów i malowniczych krajobrazów, ponownie staje się planem filmowym światowej klasy. Tym razem to właśnie ona wcieli się w Jerozolimę w 6. sezonie przebojowego serialu religijnego „The Chosen”, którego nowa odsłona skupi się na najbardziej dramatycznych wydarzeniach z życia Jezusa Chrystusa – jego męce i ukrzyżowaniu.

Na trzy intensywne tygodnie ekipa filmowa opuściła studio w Teksasie, by przenieść się do autentycznej scenerii przypominającej starożytne miasto. To nie pierwszy raz, kiedy Matera staje się biblijnym tłem – wcześniej gościła produkcje takie jak Pasja, Maria Magdalena, czy Nie czas umierać.

„To jakby żyć w starożytnym świecie”

„W Teksasie czy Utah musimy się przenieść wyobraźnią. Tutaj od razu jesteś w tym świecie – nie musisz nic udawać” – mówi George Harrison Xanthis, odtwórca roli apostoła Jana. Aktor podkreśla, że otoczenie Matery z jej skalnymi uliczkami i surową architekturą pomogło mu jeszcze mocniej wejść w rolę.

Twórca i reżyser serialu, Dallas Jenkins, tłumaczy, że wybór Matery nie był przypadkowy. Chciał, by scena ukrzyżowania rozegrała się w miejscu, które wizualnie i duchowo odda wagę tego wydarzenia: „To tło nie tylko wygląda autentycznie. Ono pachnie, brzmi i oddycha historią”.

Roumie jako Jezus: emocje na planie i poza nim

W rolę Jezusa ponownie wciela się Jonathan Roumie, którego charyzma i autentyczność sprawiły, że dla wielu fanów serialu stał się symbolem duchowego przeżycia. Podczas zdjęć aktor pozostawał niedostępny dla mediów, skupiony na emocjonalnie wymagających scenach, w których często pojawiał się zakrwawiony i ucharakteryzowany na konającego.

Równie głęboko w rolę weszła Elizabeth Tabish, serialowa Maria Magdalena, która po nagraniu sceny drogi krzyżowej nie potrafiła powstrzymać prawdziwych łez.

Serialowy fenomen z crowdfundingową duszą

„The Chosen” to wyjątkowy projekt – pierwszy wielosezonowy serial opowiadający o życiu Jezusa. Powstał dzięki finansowaniu społecznościowemu i wsparciu fundacji Come and See Foundation. Od trzeciego sezonu jego odcinki trafiają także do kin, a edycja 5. – wydana w formie trzech części jako „The Chosen: Last Supper” – zarobiła dziesiątki milionów dolarów na całym świecie.

Piąty sezon zadebiutował 16 czerwca na platformie Amazon Prime Video w USA. Widzowie będą mogli śledzić najważniejsze momenty biblijnej opowieści: Ostatnią Wieczerzę, zdradę Judasza i drogę krzyżową.

Jenkins podkreśla, że jego celem jest, by widzowie nie tylko oglądali wielką historię, ale przeżywali ją osobiście i intymnie.

Cały piąty sezon będzie dostępny za darmo od 13 września w aplikacji „The Chosen” oraz na stronie internetowej serialu. Premiera sezonu 6 planowana jest na 2027 rok, a zamykający serię sezon 7 skupi się na wydarzeniach po zmartwychwstaniu Jezusa.

Źródło: AP
Foto: Vitaliano Napolitano, istock/bluejayphoto/