Liczba ofiar śmiertelnych związanych z przedawkowaniem narkotyków w Stanach Zjednoczonych znacząco spadła w 2024 roku, osiągając najniższy poziom od czasów sprzed pandemii COVID-19 – wynika z najnowszych, wstępnych danych opublikowanych 14 maja przez Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC).

Według szacunków CDC, w 2024 roku w wyniku przedawkowania zmarło 80 391 osób  – to spadek o 26,9% względem 110 037 zgonów zarejestrowanych rok wcześniej. To największy roczny spadek od ponad czterech dekad, czyli od momentu, gdy CDC zaczęło gromadzić porównywalne dane.

Największy postęp od lat

To drugi rok z rzędu, w którym odnotowano poprawę. Lata pandemii przyniosły dramatyczny wzrost liczby zgonów, który osiągnął szczyt w 2023 roku (niemal 115 000 ofiar). Na wzrost miały wpływ m.in. izolacja społeczna, przerwy w terapii uzależnień oraz ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej.

W 2024 roku 48 z 50 stanów zanotowało spadki. Największą poprawę odnotowała Wirginia Zachodnia – jeden z najbardziej dotkniętych kryzysem stanów – gdzie liczba zgonów spadła aż o 43,5%. Wzrosty wystąpiły jedynie w Nevadzie i Dakocie Południowej.

Mniej zgonów przez fentanyl

Za spadek odpowiada przede wszystkim gwałtowne ograniczenie liczby zgonów związanych z fentanylem – syntetycznym opioidem, co najmniej 50 razy silniejszym od heroiny. W 2023 roku fentanyl był przyczyną ponad 76 000 zgonów, jednak w 2024 roku liczba ta spadła do około 48 000.

Eksperci wskazują kilka czynników, które mogły się do tego przyczynić:

• Szerszy dostęp do naloksonu (Narcan) – leku ratującego życie w przypadku przedawkowania, dostępnego bez recepty od 2023 roku.
• Zwiększone stosowanie terapii farmakologicznych w leczeniu uzależnień.
• Zmiany w łańcuchu dostaw narkotyków i działania organów ścigania.

Nowe zagrożenie: stymulanty

Pomimo ogólnego spadku, CDC odnotowało niepokojący wzrost zgonów związanych z użyciem stymulantów, takich jak metamfetamina i kokaina:

• Zgony związane z metamfetaminą wzrosły z 29 456 do 37 096.
• Zgony związane z kokainą wzrosły do 30 833, o około 8000 przypadków więcej niż rok wcześniej.

Warto zaznaczyć, że wiele przypadków śmiertelnych związanych jest z użyciem wielu substancji jednocześnie, co utrudnia precyzyjne przypisanie przyczyny.

Walka z międzynarodowym źródłem problemu

Administracja Trumpa zintensyfikowała w 2025 roku wysiłki na rzecz rozbicia globalnego łańcucha dostaw syntetycznych opioidów, w tym fentanylu. Choć większość tego opioidu trafiającego do USA jest produkowana w Meksyku, prekursory chemiczne wykorzystywane do jego wytwarzania pochodzą głównie z Chin.

Dochodzenie agencji Reuters, nagrodzone Pulitzerem, ujawniło w 2024 roku, że dziennikarze byli w stanie legalnie kupić wystarczającą ilość substancji do wyprodukowania fentanylu wartego 3 mln dolarów – za zaledwie 3600 dolarów – wykorzystując lukę w prawie celnym znaną jako zasada „de minimis”.

Z kolei raport Komisji Wyborczej Izby Reprezentantów ds. Komunistycznej Partii Chin (KPCh) ujawnił, że Pekin nie tylko nie ogranicza eksportu prekursorów fentanylu, ale wręcz go wspiera – oferując ulgi podatkowe i dotacje dla firm chemicznych produkujących te substancje.

Nowe sankcje i taryfy

W lutym 2025 roku administracja Prezydenta Trumpa ogłosiła nową serię ukierunkowanych ceł na komponenty chińskiego łańcucha dostaw fentanylu, mających na celu zakłócenie produkcji i eksportu tych substancji do Ameryki.

Źródło: The Epoch Times
Foto: istock/Jeniffer Fontan/:DedMityay/Md Saiful Islam Khan/Jacob Wackerhausen/

Pięciu republikańskich członków Komisji Sądownictwa Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych, w tym jej przewodniczący Jim Jordan, wystosowało list do Komisji Europejskiej, wyrażając „głębokie zaniepokojenie” stanem praworządności w Polsce. Politycy zarzucają rządowi Premiera Donalda Tuska wykorzystywanie wymiaru sprawiedliwości do działań przeciwko konserwatywnej opozycji, w szczególności partii Prawo i Sprawiedliwość (PiS).

List, datowany na wtorek, został skierowany do Michaela McGratha – unijnego komisarza ds. demokracji, sprawiedliwości, praworządności i ochrony konsumentów. Oprócz Jima Jordana podpisało go czterech innych republikańskich kongresmenów: Darrell Issa, Chris Smith, Warren Davidson i Andy Harris.

Zarzuty wobec rządu Tuska

Republikańscy ustawodawcy wskazują, że od momentu przejęcia władzy w grudniu 2023 roku rząd Donalda Tuska podjął „działania prawne wymierzone w opozycję polityczną”. Ich zdaniem działania te mogą mieć na celu „uciszenie i osłabienie opozycji przed zbliżającymi się wyborami prezydenckimi”, których pierwsza tura odbędzie się w najbliższą niedzielę.

Wśród przykładów wymieniono:

• uchylenie immunitetu lidera PiS Jarosława Kaczyńskiego, co umożliwiło mu postawienie zarzutów w sprawie o zniesławienie,
• sprawę śmierci byłej bliskiej współpracowniczki PiS, która – jak twierdzą autorzy listu – zmarła na atak serca kilka dni po przesłuchaniu, podczas którego odmówiono jej kontaktu z prawnikiem,
• zatrzymanie księdza Michała Olszewskiego, powiązanego z PiS, w sprawie o korupcję, w warunkach, które – według kongresmenów – mogą świadczyć o złym traktowaniu,
• wezwania wicepremiera do odebrania koncesji konserwatywnej stacji telewizyjnej.

„Łącznie te działania budzą poważne obawy, czy rząd Tuska pozostaje wierny wartościom demokratycznym Unii Europejskiej” – napisano w liście. Autorzy wyrazili również obawy, że może dojść do „dalszego uciszania politycznych rywali z wykorzystaniem antydemokratycznych metod”.

Zarzut podwójnych standardów wobec UE

Republikanie zwrócili uwagę na „rażący kontrast” między ostrą krytyką, jaką Komisja Europejska kierowała wobec poprzedniego rządu PiS, a znacznie łagodniejszą – ich zdaniem – postawą wobec kontrowersyjnych działań obecnej koalicji.

„Brak reakcji może ośmielić rząd Tuska do dalszego ograniczania wolności słowa, co w skrajnych przypadkach mogłoby doprowadzić nawet do cenzurowania wypowiedzi amerykańskich obywateli” – ostrzegli.

W konkluzji listu poprosili komisarza McGratha o przedstawienie stanowiska Komisji Europejskiej w sprawie „niepokojących wydarzeń” w Polsce oraz o podjęcie odpowiednich działań.

Reakcje i kontekst polityczny

Od momentu objęcia władzy przez proeuropejską koalicję Donalda Tuska, rząd podejmuje szereg kroków prawnych wobec byłych urzędników PiS, oskarżanych o łamanie prawa i nadużycia władzy w latach 2015–2023.

Premier Donald Tusk

Choć wiele z tych działań ma na celu – według rządu – „przywrócenie rządów prawa”, krytycy, w tym opozycja i część ekspertów prawnych, ostrzegają, że w niektórych przypadkach może dochodzić do naruszeń procedur i zasad demokratycznych.

Donald Tusk sam przyznał we wrześniu 2024 roku, że próba odbudowy porządku konstytucyjnego może wiązać się z błędami. „Być może podejmiemy działania, które nie będą w pełni zgodne z literą prawa, ale będą konieczne, by odbudować fundamenty demokracji” – mówił.

Sondaże opinii publicznej opublikowane w styczniu 2025 r. pokazały, że więcej Polaków uważa, iż sytuacja praworządności pogorszyła się niż się poprawiła od czasu zmiany władzy.

Spotkanie Premiera Donalda Tuska z Kanclerzem Republiki Federalnej Niemiec Friedrichem Merzem

Fundusze z Brukseli i zarzuty o polityczne motywy

Unia Europejska z zadowoleniem przyjęła zmianę władzy w Polsce. W 2024 roku Komisja Europejska odblokowała blisko 137 miliardów euro funduszy dla Polski, które były wcześniej zamrożone ze względu na obawy o stan praworządności za rządów PiS.

Prawo i Sprawiedliwość twierdzi, że te środki zostały uwolnione bez faktycznego spełnienia wcześniejszych warunków reform, co – według partii – potwierdza, że wcześniejsza decyzja o zamrożeniu funduszy miała charakter wyłącznie polityczny i była próbą wymuszenia zmiany władzy w Polsce.

Spotkanie Karola Nawrockiego z Donaldem Trumpem 2 maja

Bliskie relacje PiS z Republikanami

PiS od dawna utrzymuje bliskie relacje z konserwatywnymi politykami Partii Republikańskiej w USA, w tym z Prezydentem Donaldem Trumpem. Na początku maja Trump spotkał się w Białym Domu z Karolem Nawrockim, kandydatem na prezydenta popieranym przez PiS.

Źródło: NFP
Foto: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, X, The White House

Prezydent Donald Trump spotkał się w środę z tymczasowym prezydentem Syrii, Ahmedem al-Sharaa, w czasie swojej wizyty w Arabii Saudyjskiej. Było to pierwsze spotkanie przywódców obu państw od 25 lat i może oznaczać początek nowego rozdziału w historii syryjsko-amerykańskich relacji.

Do rozmowy doszło na marginesie szczytu Rady Współpracy Zatoki Perskiej w Rijadzie. Spotkanie odbyło się za zamkniętymi drzwiami i trwało około 30 minut. To pierwsze takie wydarzenie od czasu spotkania prezydenta Hafeza al-Asada z Billem Clintonem w 2000 roku.

Nowe otwarcie dla Syrii?

Prezydent Donald Trump określił al-Sharaa jako „silnego, młodego lidera z wojowniczą przeszłością”, dodając, że dostrzega w nim „prawdziwego przywódcę zdolnego utrzymać porządek w kraju”.

Ahmed Al-Sharaa, dawniej znany jako Abu Mohammed al-Golani, był związany z grupami islamistycznymi, w tym z Al-Kaidą, a wcześniej walczył z siłami USA w Iraku. Jego droga do obecnej roli to efekt szybkiego i dramatycznego przejęcia władzy przez frakcję rebeliancką Hayat Tahrir al-Sham w styczniu, która zakończyła 54-letnie rządy rodziny Assadów.

Zniesienie sankcji i sygnał wsparcia

Podczas wystąpienia przed liderami państw Zatoki, Donald Trump ogłosił zamiar zniesienia amerykańskich sankcji nałożonych na Syrię. Decyzja ta spotkała się z entuzjastyczną reakcją mieszkańców Syrii — tysiące ludzi wyszło na ulice Damaszku, by świętować tę zapowiedź. Pokaz fajerwerków i wiwaty na placu Umajjadów były wyrazem nadziei na powrót kraju do międzynarodowej gospodarki.

„Nakazuję zakończenie sankcji wobec Syrii, by dać temu krajowi nowy początek” — powiedział Trump. — „Sankcje były bardzo silne i paraliżujące. Teraz Syria ma szansę na wielkość.”

Prezydent Trump stwierdził, że rozmowy z Al-Sharaa dotyczyły również przyszłości Syrii w kontekście Porozumień Abrahama, które znormalizowały stosunki między Izraelem a kilkoma krajami arabskimi. Jak mówił, al-Sharaa „wyraził gotowość”, by Syria do nich dołączyła, choć syryjski rząd nie potwierdził jeszcze tych deklaracji.

Izraelskie obawy i geopolityczne napięcia

Wizyta i jej skutki budzą zaniepokojenie w Izraelu. Premier Benjamin Netanjahu zaapelował do Trumpa, by nie znosił sankcji wobec Syrii, wskazując na przeszłość Ahmeda al-Sharaa i możliwe zagrożenia z północnej granicy. Izrael obawia się, że Syria może stać się nowym źródłem niestabilności, szczególnie w kontekście toczącej się wojny z Hamasem w Strefie Gazy.

Trump chce wycofać wojska i przekazać odpowiedzialność Syryjczykom

Według rzeczniczki Białego Domu Karoline Leavitt, Donald Trump podczas spotkania zaapelował do Ahmeda al-Sharaa o:

• uznanie Izraela;
• usunięcie zagranicznych bojowników z Syrii;
• współpracę z USA w walce z Państwem Islamskim;
• przejęcie odpowiedzialności za więzienia, w których przetrzymywani są bojownicy IS.

Te ruchy mogą wskazywać na zamiar całkowitego wycofania wojsk USA z Syrii, co byłoby przełomem w polityce Waszyngtonu wobec tego kraju.

Poparcie z regionu

Tymczasowy prezydent Syrii cieszy się wsparciem m.in. Turcji — prezydent Recep Tayyip Erdoğan dołączył do rozmów za pośrednictwem łącza telefonicznego — oraz Arabii Saudyjskiej, której książę Mohammed bin Salman odegrał kluczową rolę w pośredniczeniu między stronami.

Wspólne oświadczenie syryjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych określiło spotkanie jako „punkt zwrotny” dla kraju, który przez lata pozostawał w izolacji i był ofiarą wyniszczającej wojny domowej oraz brutalnych rządów reżimu Asada.

Źródło: AP
Foto: YouTube, The White House