Dziesięć dni przed oficjalnym rozpoczęciem sezonu huraganów na Atlantyku, Narodowa Agencja ds. Oceanów i Atmosfery (NOAA) opublikowała najnowszą prognozę na rok 2025. Według specjalistów, istnieje aż 60% szans na sezon „powyżej normy”, co oznacza większą liczbę burz i huraganów niż zwykle.

Narodowa Agencja ds. Oceanów i Atmosfery NOAA spodziewa się w tym sezonie 13 do 19 nazwanych burz tropikalnych, z których 6 do 10 może przekształcić się w huragany. Trzy do pięciu z nich może osiągnąć status dużych huraganów – czyli kategorię 3 lub wyższą w pięciostopniowej skali Saffira-Simpsona, z wiatrem o prędkości co najmniej 111 mil na godzinę (ok. 178 km/h).

Istnieje również 30% prawdopodobieństwa na sezon „bliski normie” oraz 10% na sezon „poniżej normy”.

Sezon 2025 a zmiany klimatyczne

Sezon huraganów na Atlantyku trwa oficjalnie od 1 czerwca do 30 listopada, z kulminacją aktywności pomiędzy połową sierpnia a połową października. Średni sezon przynosi 14 nazwanych burz, z czego 7 staje się huraganami, a 3 z nich osiągają status dużych huraganów.

W ostatnich latach rosnące temperatury oceanów, będące skutkiem zmian klimatycznych, przyczyniają się do coraz silniejszych i bardziej niszczycielskich burz. Naukowcy podkreślają, że cieplejsze wody działają jak „paliwo” dla tropikalnych cyklonów.

Prezentacja prognozy i rola NOAA

Najświeższe dane zaprezentowali w czwartek p.o. administratora NOAA Laura Grimm oraz dyrektor National Weather Service Ken Graham, podczas konferencji prasowej w Jefferson Parish Emergency Operations Center w Gretna, Luizjana.

Narodowa Agencja ds. Oceanów i Atmosfery NOAA, jako federalna agencja odpowiedzialna za pogodę i klimat, co roku wiosną publikuje swoją sezonową prognozę huraganów, bazując na analizach m.in. Climate Prediction Center, National Hurricane Center oraz National Weather Service.

Prognozy Colorado State University zgodne z NOAA

Zespół naukowców z Colorado State University (CSU), który niezależnie od NOAA przygotowuje własną prognozę huraganową, również przewiduje ponadprzeciętnie aktywny sezon. Ich analiza zakłada powstanie 17 nazwanych burz, z których 9 stanie się huraganami, a 3 osiągną kategorię dużych huraganów.

Według dr. Leviego Silversa, szefa zespołu badawczego CSU, tegoroczna aktywność huraganowa może sięgnąć 125% średniej z lat 1991–2020. Jak zauważył, ich model opiera się w dużej mierze na danych zbieranych przez NOAA, zwłaszcza z oceanów.

Wpływ ENSO: El Niño czy La Niña?

Jednym z kluczowych czynników wpływających na aktywność huraganów jest cykl El Niño–Oscylacja Południowa (ENSO).

El Niño, czyli cieplejsza faza cyklu, zwykle hamuje rozwój huraganów na Atlantyku. Z kolei La Niña, faza chłodniejsza, sprzyja ich powstawaniu.

W momencie publikacji prognozy Colorado State University CSU zjawisko La Niña ustąpiło, a warunki powróciły do stanu neutralnego. Zdaniem ekspertów taka sytuacja może zwiększyć ryzyko huraganów, jeśli nie pojawi się nowa faza El Niño.

Rok 2024 potwierdził trafność prognoz

W zeszłym roku NOAA przewidywała od 8 do 13 huraganów – rzeczywistość potwierdziła te przewidywania: sezon zakończył się z 11 huraganami, z czego 5 osiągnęło status dużych. Aż pięć uderzyło w kontynentalne Stany Zjednoczone, w tym Helene i Milton, które przyniosły ogromne zniszczenia jako duże huragany.

Czas na przygotowania

Prognozy NOAA i CSU to nie tylko dane meteorologiczne – to sygnał ostrzegawczy dla społeczności nadbrzeżnych, by rozpocząć przygotowania. W razie istotnych zmian warunków atmosferycznych, NOAA może zaktualizować prognozę w trakcie sezonu.

„To znacząca różnica, która ma realne przełożenie na życie ludzi wzdłuż wybrzeża. Sezon powyżej średniej zawsze oznacza większe ryzyko” – podsumował dr Silvers.

Źródło: cbs
YouTube: NOAA

W czwartek Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w czwartek odmówił wydania orzeczenia w przełomowej sprawie dotyczącej planowanego utworzenia pierwszej w kraju religijnej szkoły czarterowej, co oznacza, że decyzja Sądu Najwyższego stanu Oklahoma — zakazująca finansowania tej instytucji z pieniędzy publicznych — pozostaje w mocy.

Decyzja Sądu Najwyższego USA zapadła stosunkiem głosów 4 do 4, co w amerykańskim systemie oznacza utrzymanie orzeczenia sądu niższej instancji. O tym wyniku zadecydowało nieuczestniczenie sędziny Amy Coney Barrett, która wyłączyła się z rozpatrywania sprawy, prawdopodobnie z powodu powiązań z Uniwersytetem Notre Dame. To właśnie związana z tą uczelnią klinika wolności religijnej wspierała szkołę w jej działaniach prawnych.

Spór o szkołę religijną finansowaną z pieniędzy publicznych

Centrum kontrowersji stanowiła St. Isidore of Seville Catholic Virtual School — katolicka szkoła wirtualna, która miała działać jako placówka czarterowa w stanie Oklahoma, o której pisaliśmy wielokrotnie. Szkoły czarterowe to hybrydowy model edukacyjny — formalnie są to instytucje prywatne, lecz działają na podstawie licencji i otrzymują finansowanie publiczne, podobnie jak szkoły państwowe.

W sądowej sprawie chodziło o fundamentalne pytanie konstytucyjne: czy finansowanie religijnej szkoły z funduszy publicznych narusza zasadę rozdziału Kościoła od państwa, zapisaną w Konstytucji Stanów Zjednoczonych.

Argumenty za i przeciw

Przeciwnicy szkoły, w tym Prokurator Generalny Oklahomy Gentner Drummond:

• Twierdzili, że finansowanie szkoły religijnej byłoby równoznaczne z tworzeniem „szkoły religijnej ustanowionej przez państwo”.
• Ostrzegali, że decyzja ta mogłaby stworzyć precedens prowadzący do finansowania szkół o „radykalnie islamskich” poglądach lub innych kontrowersyjnych programach religijnych.

Drummond uznał wyrok Sądu Najwyższego za „miażdżące zwycięstwo wolności religijnej i zasad konstytucyjnych”, podkreślając, że podatnicy nie powinni być zmuszani do wspierania instytucji wyznaniowych.

Zwolennicy szkoły, m.in. Archidiecezja Oklahoma City i diecezja Tulsa:

• Argumentowali, że decyzja o zakazie finansowania łamie prawo rodziców do wyboru edukacji zgodnej z ich przekonaniami religijnymi.
• Wskazywali, że udział szkoły w programie czarterowym nie czyni jej „aktorem państwowym”.

Arcybiskup Paul Coakley i biskup David Konderla wyrazili rozczarowanie decyzją sądu i zapowiedzieli dalsze działania na rzecz wolności edukacyjnej i religijnej w Oklahomie.

Silne poparcie i szerokie konsekwencje

St. Isidore uzyskała szerokie poparcie instytucji religijnych i części władz państwowych. Konferencja Biskupów Katolickich USA przekonywała, że szkoły czarterowe od dawna służą edukacji publicznej i że szkoła katolicka nie powinna być wykluczona z dostępu do programów publicznych.

Do sprawy zgłoszono ponad 20 pism amicus curiae (opinii przyjaciół sądu), m.in. od Biura Prokuratora Generalnego USA i Związku Ortodoksyjnych Żydowskich Kongregacji Ameryki. Wsparcie zadeklarowało również kilkanaście stanów, w tym Ohio, Teksas, Karolina Południowa i Kansas.

Brak precedensu – temat powróci

Ponieważ decyzja zapadła przy równym rozkładzie głosów i bez uzasadnienia merytorycznego, orzeczenie nie ma mocy precedensowej na poziomie ogólnokrajowym. Obserwatorzy przewidują, że podobne sprawy wkrótce ponownie trafią przed Sąd Najwyższy — tym razem z możliwym udziałem wszystkich sędziów.

Sprawa szkoły St. Isidore stała się symbolem szerszego konfliktu ideologicznego między koncepcją świeckiego państwa a rosnącymi żądaniami większej przestrzeni dla religii w sferze publicznej — w tym w edukacji finansowanej z podatków.

Wynik tej batalii prawnej pokazuje, że linia podziału między wolnością religijną a neutralnością państwa wobec religii pozostaje napięta i nierozstrzygnięta.

Źródło: cna
Foto: YouTube, istock/greenleaf123/

Po dziesięcioleciach debat i analiz ekonomicznych Mennica Stanów Zjednoczonych złożyła ostatnie zamówienie na puste krążki do produkcji monet jednocentowych (tzw. penny) i planuje zakończyć ich wytwarzanie, gdy obecne zapasy zostaną wyczerpane. Informację tę potwierdził w czwartek przedstawiciel Departamentu Skarbu. Decyzja ta ma przynieść natychmiastowe oszczędności rzędu 56 milionów dolarów rocznie wynikające z ograniczenia kosztów materiałowych.

Koszt wybicia jednej monety jednocentowej to obecnie niemal cztery centy, co czyni ją ekonomicznie nieopłacalną. Choć od lat pojawiały się głosy za wycofaniem penny z obiegu, teraz po raz pierwszy działania przybrały konkretną formę.

Jeszcze w lutym Prezydent Donald Trump ogłosił, że wydał administracji federalnej polecenie zakończenia produkcji tej monety. Jego decyzja, o której informowaliśmy tutaj,  wpisuje się w szerszy trend poszukiwania oszczędności w administracji publicznej.

Penny – symbol, który traci wartość

Choć dla wielu Amerykanów penny pozostaje symbolem historii, filantropii (np. akcje „penny drive”) i codziennej oszczędności, jego praktyczna rola w gospodarce maleje. Coraz mniej transakcji realizowanych jest gotówką, a systemy zaokrąglania cen w sklepach i punktach usługowych są już wdrażane w wielu krajach, które zrezygnowały z drobnych monet – w tym w Kanadzie, Nowej Zelandii i Holandii.

Zwolennicy utrzymania monety jednocentowej wskazują jednak, że jej produkcja jest nadal tańsza niż wybicie nikla (monety pięciocentowej), którego koszt produkcji sięga prawie 14 centów.

Co dalej z miedziakiem?

Na razie nie ogłoszono dokładnej daty, kiedy ostatnie penny zjadą z taśm produkcyjnych. Jednak jedno jest pewne – po wyczerpaniu obecnych zapasów moneta jednocentowa przestanie być produkowana, choć przez jakiś czas pozostanie jeszcze w obiegu jako środek płatniczy.

Według informacji The Wall Street Journal, który jako pierwszy poinformował o tej decyzji, w kolejnych miesiącach możemy spodziewać się również debat na temat potencjalnego wycofania z obiegu lub ograniczenia użycia monety pięciocentowej.

Źródło: AP
Foto: istock/John_Brueske/Darren415/