News USA
Ludzkość osiąga granicę długości życia, według nowych badań
Choć postęp w medycynie i genetyce doprowadził do wzrostu liczby stulatków, ogólna długość życia ludzi przestaje rosnąć i osiąga swoje limity — wynika z nowego badania opublikowanego w czasopiśmie Nature Aging. Badacze sugerują, że mimo wielu przełomów technologicznych, światowe społeczeństwa mogą już zbliżać się do maksymalnej oczekiwanej długości życia.
„Musimy przyjąć do wiadomości, że istnieje pewna granica” — podkreślił profesor S. Jay Olshansky, badacz z University of Illinois-Chicago i główny autor badania. Zasugerował także, że być może nadszedł czas na ponowne przemyślenie takich kwestii jak wiek emerytalny oraz ilość oszczędności potrzebnych na życie po zakończeniu aktywności zawodowej.
Mark Hayward, badacz z University of Texas, który nie był zaangażowany w badanie, godził się z jego wnioskami. Choć teoretycznie możliwy jest jakiś rewolucyjny przełom w nauce, „obecnie nic takiego nie mamy” — dodał Hayward.
Czym jest oczekiwana długość życia?
Oczekiwana długość życia to przewidywana liczba lat, jaką może przeżyć dziecko urodzone w danym roku, zakładając, że wskaźniki śmiertelności pozostaną stałe. Jest to jeden z najważniejszych wskaźników zdrowotnych, jednak jest obarczony ograniczeniami, ponieważ nie uwzględnia nieprzewidzianych wydarzeń, takich jak pandemie czy odkrycia medyczne, które mogą znacząco zmienić perspektywy przeżycia.
W nowym badaniu Olshansky i jego współpracownicy analizowali dane z lat 1990–2019, pochodzące z bazy danych Instytutu Badań Demograficznych Maxa Plancka. Skoncentrowali się na ośmiu krajach, w których ludzie żyją najdłużej: Australii, Francji, Hongkongu, Włoszech, Japonii, Korei Południowej, Hiszpanii i Szwajcarii.
Stany Zjednoczone, w przeciwieństwie do krajów o najdłuższej długości życia, nie znalazły się nawet w pierwszej czterdziestce na świecie. Mimo to zostały uwzględnione w badaniu ze względu na wcześniejsze prognozy sugerujące, że oczekiwana długość życia w USA może gwałtownie wzrosnąć w XXI wieku.
Tymczasem okazało się, że długość życia w Stanach Zjednoczonych niemal nie rośnie, a nawet spada.
Główne problemy, z jakimi borykają się Amerykanie, to zjawiska takie jak przedawkowania narkotyków, przestępczość związana z bronią palną, otyłość oraz nierówności społeczne, które utrudniają dostęp do odpowiedniej opieki zdrowotnej.

Kto żyje najdłużej?
Kobiety wciąż żyją dłużej niż mężczyźni, a poprawa oczekiwanej długości życia wciąż się utrzymuje, choć w coraz wolniejszym tempie. W latach 90-tych XX wieku średnia poprawa wynosiła około 2,5 roku na dekadę. W 2010 roku tempo to spadło do 1,5 roku, a w USA niemal całkowicie się zatrzymało.
Badacze dokonali też ciekawego obliczenia, w którym założyli, że wszystkie zgony przed 50. rokiem życia zostaną wyeliminowane. Wówczas wzrost długości życia wyniósłby jedynie 1,5 roku, co wskazuje na to, że obecnie starzenie się organizmu pozostaje największym ograniczeniem.

Czy długość życia może jeszcze wzrosnąć?
Profesor Olshansky sugeruje, że prawdopodobnie osiągnęliśmy granicę długości życia, a obecne technologie nie są w stanie znacząco wydłużyć tego okresu. „Wyciskamy coraz mniej życia z technologii przedłużających życie. A powodem jest to, że starzenie się staje się głównym problemem” — tłumaczy badacz.
Choć liczba stulatków rośnie, na przykład były prezydent USA Jimmy Carter niedawno obchodził 100. urodziny, to procent osób osiągających ten wiek pozostaje ograniczony. Obecnie tylko około 2% Amerykanów dożywa 100 lat, podczas gdy w Japonii ten odsetek wynosi około 5%, a w Hongkongu 9%.
W nadchodzących dekadach prawdopodobnie więcej osób dożyje setki, jednak to głównie z powodu wzrostu populacji. Olshansky przewiduje, że w większości krajów mniej niż 15% kobiet i 5% mężczyzn osiągnie ten wiek.

Ograniczenia wzrostu długości życia
Badania sugerują, że długowieczność ma swoje granice, a współczesne społeczeństwa już ją osiągają. Eksperci, tacy jak Eileen Crimmins z University of Southern California, zgadzają się z tymi wnioskami. Jak zauważyła, „najważniejszym problemem jest dramatyczna i spadająca pozycja Stanów Zjednoczonych” w światowych rankingach długości życia.
Obecnie za maksymalną długość życia kobiet uznaje się wiek 115,7 lat, a mężczyzn 114,1 lat.
Najstarszym mężczyzną kiedykolwiek potwierdzonym w Księdze Rekordów Guinnessa był Japończyk imieniem Jiroemon Kimura, który dożył 116 lat. Na początku ubiegłego roku zmarła inna rekordzistka – francuska zakonnica siostra André, która dożyła 118 lat.

Siostra André
Źródło: AP, forsal
Foto: YouTube, istock/Wirestock/Milatas/LuckyBusiness/Synthetic-Exposition/
News USA
Powerball ustanowi nowy rekord? W środę do zgarnięcia będzie już 1,25 miliarda USD!
15 grudnia gracze Powerball mieli szansę na zdobyć ogromną pulę w wysokości 1,1 mld dolarów, ale nikomu się to nie udało. W środowym losowaniu tylko dwie osoby upolowały po 1 milionie – mieszkaniec Arizony i Kalifornii. Ro oznacza, że w środę będzie można trafić szóstą co do wielkości pulę w historii loterii Powerball oraz drugi miliardowy jackpot w tym roku, po rekordowym 1,787 mld dol. wygranym 6 września w Missouri i Teksasie.
Losowanie bez zwycięzcy
W poniedziałkowym losowaniu żaden kupon nie trafił wszystkich sześciu liczb. Wylosowane kule to: 23, 35, 59, 63, 68 oraz czerwona Powerball 2. Mnożnik Power Play wyniósł 4X. Środowe losowanie będzie już 44. w bieżącej serii kumulacji. Ostatni jackpot padł 6 września, kiedy dwa kupony podzieliły między siebie 1,787 mld dol.
Jaką nagrodę może wybrać zwycięzca?
Szczęśliwy gracz, który trafi w środę wszystkie liczby, będzie mieć do wyboru:
- Wypłatę ratalną – szacowane 1,25 mld dol., wypłacane w 30 transzach przez 29 lat, z corocznym wzrostem o 5%.
- Wypłatę jednorazową – 572,1 mln dol.
Obie opcje są kwotami przed potrąceniem podatków federalnych i stanowych.
Popularność gry i dotychczasowe rekordy
Powerball jest dostępny w 45 stanach, Dystrykcie Kolumbii, Portoryko i na Wyspach Dziewiczych USA. Od 1992 roku loteria wygenerowała ponad 37 mld dol. na cele społeczne wspierane przez amerykańskie loterie.

Transmitowane na żywo losowania odbywają się w poniedziałki, środy i soboty o 10:59 p.m. ET ze studia loterii na Florydzie w Tallahassee. Szanse na jakąkolwiek wygraną wynoszą 1 do 24,9, a na trafienie jackpota – 1 do 292,2 mln.
Największe pule w historii Powerball
- 2,04 mld dol. – 7 listopada 2022 – Kalifornia
- 1,787 mld dol. – 6 września 2025 – Missouri, Teksas
- 1,765 mld dol. – 11 października 2023 – Kalifornia
- 1,586 mld dol. – 13 stycznia 2016 – Kalifornia, Floryda, Tennessee
- 1,326 mld dol. – 6 kwietnia 2024 – Oregon
- 1,25 mld dol. – 17 grudnia?
- 1,08 mld dol. – 19 lipca 2023 – Kalifornia
- 842,4 mln dol. – 1 stycznia 2024 – Michigan
- 768,4 mln dol. – 27 marca 2019 – Wisconsin
- 758,7 mln dol. – 23 sierpnia 2017 – Massachusetts

11 największych wygranych w historii loterii w USA – wartości ponad 1 miliard
- 2,040 mld dolarów, Powerball, 7 listopada 2022 – jeden kupon: Kalifornia
- 1,787 mld dolarów, Powerball, 6 września 2025 – dwa kupony: Missouri, Teksas
- 1,765 mld dolarów, Powerball, 11 października 2023 – jeden kupon: Kalifornia
- 1,602 mld dolarów, Mega Millions, 8 sierpnia 2023 – jeden kupon: Floryda
- 1,586 mld dolarów, Powerball, 13 stycznia 2016 – trzy kupony: Kalifornia, Floryda, Tennessee
- 1,537 mld dolarów, Mega Millions, 23 października 2018 – jeden kupon: Karolina Południowa
- 1,348 mld dolarów, Mega Millions, 13 stycznia 2023 – jeden kupon: Maine
- 1,337 mld dolarów, Mega Millions, 29 lipca 2022 – jeden kupon: Illinois
- 1,269 mld dolarów, Mega Millions, 27 grudnia 2024 – jeden kupon: Kalifornia
- 1,128 mld dolarów, Mega Millions, 26 marca 2024 – jeden kupon: New Jersey
- 1,08 mld dolarów, Powerball, 19 lipca 2023 – jeden kupon: Kalifornia
Źródło: Powerball
Foto: istock/Prostock-Studio/
News USA
Monogamia u ludzi: Plasujemy się ..pomiędzy bobrem europejskim a surykatką
Jak monogamiczni są ludzie na tle innych gatunków? Nowa analiza genetyczna przygotowana przez naukowca z University of Cambridge daje zaskakującą odpowiedź: nasza monogamia sytuuje nas mniej więcej pomiędzy bobrem europejskim a surykatką.
W badaniu opublikowanym w zeszłym tygodniu w Proceedings of the Royal Society: Biological Sciences dr Mark Dyble, antropolog ewolucyjny, stworzył swoistą „ligę monogamii”, porównując odsetek rodzeństwa mającego tych samych rodziców w 103 społecznościach ludzkich i 34 gatunkach ssaków.
Jak powstała „liga monogamii”?
Dyble wykorzystał dane archeologiczne, etnograficzne i genetyczne obejmujące prawie 2 mln relacji rodzeństwa u ludzi oraz ponad 60 tys. u ssaków. Kluczowym miernikiem stała się proporcja dzieci pochodzących od tej samej matki i ojca:
- 100% – mysz workowata z Kalifornii (najbardziej monogamiczny gatunek w badaniu),
- 85% – afrykański dziki pies,
- 79,5% – kretoszczur Damaraland.
Ludzie zajęli 7. miejsce, z wynikiem 66% pełnego rodzeństwa, co lokuje nas nieco poniżej bobra europejskiego, ale powyżej gibona białorękiego, surykatki i lisa rudego.
Skrajnie niemonogamiczne okazały się m.in. owce Soay ze Szkocji (0,6% pełnego rodzeństwa), goryle i szympansy.
Monogamia kluczem do ewolucyjnego sukcesu?
Według dr Dyble’a wyniki wspierają teorię, że monogamiczne więzi reprodukcyjne są głęboko zakorzenioną cechą naszego gatunku, sprzyjającą budowie dużych, stabilnych wspólnot.
Badania nad ptakami, ssakami i owadami wskazują, że społeczeństwa o wysokiej kooperacji częściej wywodzą się z gatunków monogamicznych, ponieważ potomstwo w takich grupach ma większą szansę na opiekę ze strony rodziny.
Dyble podkreśla również, że monogamia nie musi oznaczać absolutnej wierności. Chodzi o stabilność więzi i długoterminowe relacje, które umożliwiają inwestycję w wychowanie dzieci.

Kontrowersje i krytyka
Choć badania wzbudziły zainteresowanie, nie obyło się bez zastrzeżeń. Dr Kit Opie z University of Bristol, specjalista od antropologii ewolucyjnej, uznał podejście Dyble’a za uproszczone:
„To, że ludzie są monogamiczni, wiemy już od 200 tys. lat. Prawdziwe pytanie brzmi: dlaczego tak jest, a tego badanie nie wyjaśnia.”
Z kolei prof. Julia Schroeder z Imperial College London zauważyła, że próby klasyfikowania ludzkich zachowań w prostych kategoriach monogamii i niemonogamii zawsze będą obarczone ryzykiem nadmiernych uproszczeń.

Dlaczego ludzie są tak wyjątkowi?
Dr Mark Dyble podkreśla, że nasz model monogamii nie przypomina ani tych obserwowanych u bobrów, ani u surykatek:
- u wielu ssaków istnieje jedna dominująca para reprodukcyjna,
- u ludzi wspólnie rozmnaża się cała populacja, choć wewnątrz niej dominują stabilne pary.
To sugeruje, że ludzka monogamia mogła mieć zupełnie odmienną trajektorię ewolucyjną, opartą być może na roli dziadków, wzajemnej opiece, podziale obowiązków i długotrwałym dzieciństwie wymagającym intensywnej inwestycji rodzicielskiej.

Co dalej?
Naukowiec planuje kolejne analizy, tym razem oparte już wyłącznie na współczesnych danych genetycznych. Jego zdaniem badanie otwiera drogę do nowych pytań:
- Jak dokładnie powstała ludzka monogamia?
- Jak różniła się od modeli znanych u innych ssaków?
- I jak zmieniała się wraz z ewolucją naszych społeczności?
Jedno pozostaje pewne: ludzie, choć dalecy od ideału wierności, są znacznie bardziej monogamiczni, niż wielu sądziło – a nasza zdolność do budowania stabilnych relacji mogła być jednym z fundamentów sukcesu gatunkowego.
Źródło: washington post
Foto: istock/LSOphoto/stockphotodirectors/m-imagephotography/PeopleImages/
News USA
O co najczęściej pytaliśmy Alexę w 2025 roku? Amazon ujawnia listę zapytań
Amazon opublikował w zeszłym tygodniu coroczne zestawienie „Alexa’s Most Asked Questions”, które pokazuje, o co użytkownicy najczęściej prosili swoją sztuczną inteligencję w 2025 roku. Dane jasno pokazują, że Alexa, asystent głosowy oparty na sztucznej inteligencji, pozostaje jednym z głównych źródeł szybkiej informacji — od kuchennych porad po globalne ciekawostki o celebrytach.
Kulinaria na pierwszym miejscu: „Jak długo gotować jajko w koszulce?”
Miliony zapytań dotyczyły gotowania, a jednym z najpopularniejszych było pytanie o czas gotowania jajka w koszulce. Użytkownicy chętnie korzystali z Alexy jako domowego kuchennego asystenta, prosząc ją o instrukcje krok po kroku, proporcje składników czy czas przygotowania różnych potraw.
Wzrost liczby zapytań kulinarnych Amazon tłumaczy tym, że coraz więcej osób gotuje w domu i traktuje głosowego asystenta jako najszybsze źródło odpowiedzi.
Nauka pod ręką: „Jaka jest średnica Ziemi?”
Alexa była również wykorzystywana jako natychmiastowy pomocnik do zdobywania podstawowej wiedzy naukowej. Jednym z najczęściej zadawanych pytań było: „Jaka jest średnica Ziemi?” Zestawienie pokazuje, że użytkownicy traktują swoje urządzenia nie tylko jako gadżet domowy, ale również jako sposób na zaspokojenie codziennej ciekawości dotyczącej świata.
Celebryci: Ronaldo, Swift i Musk na szczycie ciekawości
Według Amazon ogólne pytania o wzrost, wagę czy majątek gwiazd należały do najbardziej typowych. Wśród nazwisk dominowali: Cristiano Ronaldo, Taylor Swift i Elon Musk. Osoby korzystające z Alexy pytały zarówno o aktualne statystyki, jak i o szczegóły z życia prywatnego czy kariery tych postaci.
Taylor Swift najczęściej słuchaną artystką
Alexa służyła również jako główny odtwarzacz muzyczny. Najpopularniejszą artystką wśród użytkowników okazała się Taylor Swift, natomiast drugie miejsce zajął Bruno Mars. Najczęściej odtwarzanym utworem była jego piosenka „APT”, nagrana wspólnie z Rosé.
Albumem roku według danych Alexy został soundtrack do Netflixowego hitu “KPop Demon Hunters” — absolutny faworyt słuchaczy globalnych.

Paradoks roku: „Co oznacza AI?”
Jednym z najbardziej intrygujących trendów 2025 było częste pytanie: „What does AI stand for?”
Użytkownicy pytali więc asystenta o wyjaśnienie skrótu, na którym sam jest oparty.
Amazon podkreśla, że to symboliczny dowód na to, jak mocno sztuczna inteligencja przeniknęła codzienne życie — jednocześnie fascynując użytkowników i budząc ich ciekawość.
Amazon zapowiada, że w kolejnych latach będzie rozwijał Alexę tak, aby jej zrozumienie zapytań użytkowników było jeszcze bardziej naturalne i kontekstowe.
Źródło: scrippsnews
Foto: Raysonho, Amazon
-
GOŚCIE BUDZIK MORNING SHOW3 tygodnie temuPielęgnujemy świąteczne tradycje. Patrycja Niżnik zaprasza na Mikołajki i Wigilię
-
News Chicago3 tygodnie temuCeny gazu nie wzrosną w przyszłym roku w Illinois tak bardzo jak chciał Nicor Gas i Ameren
-
Polonia Amerykańska4 tygodnie temuGłosujemy na Emily Reng startującą w Miss Universe – historyczny moment dla Polonii!
-
News USA2 tygodnie temuRząd wstrzymuje rozpatrywanie wszystkich wniosków imigracyjnych z 19 państw
-
News USA1 tydzień temuHistoryczne wystąpienie prezydenta: Trump o uroczystości Niepokalanego Poczęcia
-
News USA4 tygodnie temuKoniec ulg podatkowych dla osób przebywających nielegalnie w USA
-
GOŚCIE BUDZIK MORNING SHOW2 tygodnie temuTomasz Potaczek z Chicago ponownie na podium Mistrzostw Świata w Kettlebell
-
News USA2 tygodnie temuUniwersytet Kolorado zapłaci 10,3 mln USD za przymus szczepień przeciw COVID-19










