Wikipedia, największa internetowa encyklopedia, stała się miejscem, w którym użytkownicy z całego świata poszukiwali informacji na każdy temat. Fundacja Wikimedia, organizacja non-profit prowadząca Wikipedię, opublikowała listę najpopularniejszych artykułów, które przyciągały miliony użytkowników w 2024 roku.

Nie zaskakuje fakt, że dominującym tematem była polityka, biorąc pod uwagę zarówno wybory prezydenckie w USA, jak i wybory powszechne w Indiach. W zestawieniu znalazły się jednak również inne, różnorodne kategorie – od sportu, przez popkulturę, aż po osobistości, które zmarły w mijającym roku.

Top 10 artykułów na Wikipedii w 2024 roku

1. Zgony w 2024 roku – 44,4 mln odsłon.
2. Kamala Harris – 28,9 mln odsłon.
3. Wybory prezydenckie w USA 2024 – 27,9 mln odsłon.
4. Lyle i Erik Menendez – 26,1 mln odsłon.
5. Donald Trump – 25,2 mln odsłon.
6. Indian Premier League – 24,5 mln odsłon.
7. JD Vance – 23,3 mln odsłon.
8. Deadpool i Wolverine – 22,3 mln odsłon.
9. Project 2025 – 19,7 mln odsłon.
10. Wybory powszechne w Indiach 2024 – 18,1 mln odsłon.

Podczas gdy artykuł o zgonach w 2024 roku zajął pierwsze miejsce, polityka i popkultura zdominowały resztę rankingu.

Jak zmieniały się zainteresowania w ciągu roku?

Każdy miesiąc przynosił inny temat, który zdobywał uwagę użytkowników:

• Styczeń: Saltburn – brytyjska czarna komedia zyskała popularność po premierze w końcówce 2023 roku.
• Luty: Griselda Blanco – biografia kolumbijskiej baronowej narkotykowej była szeroko czytana dzięki premierze serialu Netflixa z Sofią Vergarą w roli głównej.
• Marzec i kwiecień: Indian Premier League – krykietowa gorączka trwała podczas jednego z najważniejszych sezonów IPL.
• Maj: Wybory w Indiach – największa demokracja na świecie przeprowadziła wybory, które przyciągnęły uwagę milionów.
• Czerwiec: UEFA Euro 2024 – mistrzostwa Europy w piłce nożnej to wydarzenie, które tradycyjnie przyciąga uwagę globalną.
• Lipiec: JD Vance – kandydat na wiceprezydenta w wyborach USA stał się tematem numer jeden.
• Sierpień: Imane Khelif – algierska bokserka zdobyła złoty medal na Letnich Igrzyskach Olimpijskich.
• Wrzesień: Lyle i Erik Menendez – sprawa dwóch braci ponownie znalazła się na ustach świata dzięki nowym dokumentom Netflixa.
• Październik: Liam Payne – tragiczna śmierć byłego członka One Direction poruszyła miliony fanów.
• Listopad: Wybory prezydenckie w USA – zwycięstwo Donalda Trumpa było głównym tematem końca roku.

Co nas zaskoczyło?

Rok 2024 różnił się znacznie od poprzedniego. Najpopularniejszy artykuł w 2023 roku dotyczył ChatGPT, który w tym roku uplasował się dopiero na 12. miejscu z 16,5 mln odsłonami.

Znane nazwiska i popkultura

Taylor Swift, Cristiano Ronaldo i Elon Musk to gwiazdy, które tradycyjnie przyciągają uwagę. W popkulturze filmy takie jak Deadpool i Wolverine czy Dune: Part Two również znalazły się na liście.

Ranking Wikipedii na rok 2024 to kalejdoskop tematów, które odbijają najważniejsze wydarzenia i trendy mijającego roku. Od polityki po sport i popkulturę, pokazuje, czym żył świat i co nas poruszało. Jakie tematy znajdą się na szczycie w 2025 roku? Zobaczymy za rok.

Źródło: fox35
Foto: wikipedia, istock/jcamilobernal/pressureUApressureUA

Niezwykłe znalezisko paleontologiczne ujrzało światło dzienne na trawniku jednego z mieszkańców Scotchtown w powiecie Orange, stanu Nowy Jork. Pod powierzchnią ziemi odkryto kompletną szczękę mastodonta, starożytnego krewnego słonia, wraz z dodatkowymi fragmentami kości. To pierwsze takie znalezisko w stanie od ponad dekady, poinformował Departament Edukacji stanu Nowy Jork.

Wszystko zaczęło się, gdy właściciel domu zauważył wystające z ziemi dwa duże zęby. Zaciekawiony, wykopał kilka cali ziemi, znajdując kolejne dwa zęby. „Kiedy trzymałem je w rękach, wiedziałem, że to coś wyjątkowego. Postanowiłem skontaktować się z ekspertami” — opowiada odkrywca.

Na miejsce przybyli badacze z Muzeum Stanowego Nowego Jorku i SUNY Orange. Prace wykopaliskowe doprowadziły do wydobycia dobrze zachowanej szczęki mastodonta oraz fragmentów żebra i kości palca.

„Choć szczęka jest gwiazdą tego odkrycia, dodatkowe fragmenty palca i żebra są równie ważne dla kontekstu badań” — podkreślił dr Cory Harris z SUNY Orange. Zespół naukowców planuje dalsze eksploracje najbliższej okolicy, by sprawdzić, czy nie kryje się tam więcej skamieniałości.

Mastodonty, wymarli krewni współczesnych słoni, przemierzały Amerykę Północną w okresie epoki lodowcowej. Do tej pory w stanie Nowy Jork znaleziono około 150 skamieniałości tych majestatycznych zwierząt, z czego aż jedną trzecią w powiecie Orange.

Odnalezione szczątki zostaną poddane datowaniu radiowęglowemu oraz szczegółowej analizie, by ustalić wiek mastodonta, jego dietę oraz warunki środowiskowe, w których żył. Wyniki badań zostaną zaprezentowane publicznie w 2025 roku w ramach programu edukacyjnego organizowanego przez Muzeum Stanowe Nowego Jorku.

Okno do przeszłości

„To odkrycie to świadectwo bogatej historii paleontologicznej Nowego Jorku” — zauważył dr Robert Feranec, kurator w Muzeum Stanowym Nowego Jorku. „Dzięki tej szczęce mamy wyjątkową okazję do zgłębiania ekologii mastodontów i zrozumienia ekosystemów epoki lodowcowej w tym regionie”.

Znalezisko, choć przypadkowe, otwiera nowe możliwości badawcze i przypomina o prehistorycznym dziedzictwie ukrytym pod naszymi stopami. Trawnik w Scotchtown okazał się skarbnicą wiedzy o dawnym świecie, a jego odkrycie wzbogaca naszą wiedzę o epokach minionych.

Źródło: nbc
Foto: New York State Museum

Według najnowszych badań opublikowanych w czasopiśmie Nature, Księżyc może być starszy o ponad 100 milionów lat, niż wcześniej sądzono. Odkrycia podważają powszechnie przyjmowaną teorię, według której nasz naturalny satelita powstał około 4,35 miliarda lat temu po zderzeniu Ziemi z obiektem wielkości Marsa.

Nowa analiza wskazuje, że Księżyc mógł uformować się już 4,51 miliarda lat temu, a późniejsze zjawiska, które zaszły na jego powierzchni ukryły jego rzeczywisty wiek.

Badanie prowadzone przez Francisa Nimmo, profesora nauk o Ziemi i planetach na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Cruz, sugeruje, że dramatyczne topnienie powierzchni Księżyca było wynikiem ogrzewania pływowego. Proces ten, wywołany grawitacyjnym oddziaływaniem Ziemi, prowadził do deformacji i przegrzewania Księżyca, zmieniając jego strukturę i zacierając wcześniejsze ślady historii.

„Skały księżycowe nie pokazują nam momentu powstania Księżyca, ale odzwierciedlają późniejsze wydarzenie, które go ogrzało” — wyjaśnia Nimmo.

Odkrycia Francisa Nimmo i jego zespołu rzucają nowe światło na długoletnią debatę wśród naukowców. Wcześniejsze datowania, oparte na próbkach przywiezionych z misji Apollo, wskazywały na wiek Księżyca wynoszący około 4,35 miliarda lat. Jednak analiza minerałów takich jak cyrkon, które szacuje się na 4,5 miliarda lat, od dawna budziła pytania.

Nowe badanie nie tylko wspiera starsze szacunki, ale również sugeruje, że wczesne formowanie się Księżyca lepiej wpisuje się w model ewolucji Układu Słonecznego, w którym większość planet i większych obiektów powstała stosunkowo szybko, już na początku historii systemu planetarnego.

Prof. Francis Nimmo

Mechanizm ogrzewania pływowego

Według badania ogrzewanie pływowe miało kluczowy wpływ na kształtowanie się Księżyca. Gdy Księżyc oddalał się od Ziemi, grawitacyjne oddziaływanie naszej planety powodowało jego ściskanie i rozciąganie, co prowadziło do generowania ogromnych ilości ciepła.

„Istnieją momenty, w których orbita Księżyca mogła stać się niestabilna, powodując intensywne nagrzewanie” — tłumaczy Nimmo.

Podobne zjawiska obserwuje się w przypadku księżyców Jowisza, takich jak Io, gdzie ogrzewanie pływowe prowadzi do stopienia skał i powstania magmy.

Impuls dla nowych badań

Odkrycia te mogą wpłynąć na przyszłe misje badawcze, takie jak chińska misja Chang’e 6 czy program Artemis NASA, które mogą dostarczyć dodatkowych danych o niewidocznej stronie Księżyca oraz jego ewolucji.

Choć różnica między 4,35 a 4,51 miliarda lat może wydawać się niewielka w skali kosmicznej, ma ogromne znaczenie dla naukowców próbujących zrozumieć pierwsze chwile istnienia Układu Słonecznego.

Nowe badania oferują bardziej precyzyjny wgląd w to, jak kształtowały się wczesne ciała niebieskie, i przypominają o tym, jak wiele wciąż pozostaje do odkrycia w naszej najbliższej kosmicznej okolicy.

Źródło: nbc
Foto: istock/Victor Blum/Dr K Kar/